Siarczyn sodu

Siarczyn sodu (nazwa Stocka: siarczan(IV) sodu), Na
2SO
3 – nieorganiczny związek chemiczny, sól dwusodowa kwasu siarkawego.

Siarczyn sodu

bezwodny heksahydrat
Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) konst. siarczyn disodu addyt. trioksydosiarczan(2−) sodu Inne nazwy i oznaczenia półsyst. siarczyn sodu Stocka siarczan(IV) sodu inne E221
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	Na2SO3
Masa molowa	126,04 g/mol
Identyfikacja
Numer CAS	7757-83-7
PubChem	24437
SMILES [O-]S(=O)[O-].[Na+].[Na+]
Właściwości Gęstość 2,630 g/cm³[1]; ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie 30,7 g/100 g[2][3] w innych rozpuszczalnikach nierozpuszczalny w etanolu[4] Temperatura topnienia 911 °C[2][4]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2011-12-18] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanego źródła[1] Brak piktogramu Zwroty H EUH031 Zwroty P brak zwrotów P Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie podanego źródła[1] Brak piktogramu Zwroty R R31 Zwroty S brak zwrotów S NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[5] 0 1 0   Numer RTECS WE2150000 Dawka śmiertelna LD50 3560 mg/kg (szczur, doustnie)[1]
Podobne związki
Inne aniony	Na2SO4, NaHSO3
Inne kationy	Li2SO3, K2SO3
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Otrzymywanie

Jest otrzymywany w reakcji gazowego dwutlenku siarki z roztworem węglanu sodu lub wodorotlenku sodu^[6]:

Na
2CO
3 + SO
2 → Na
2SO
3 + CO
2↑

2NaOH + SO
2 → Na
2SO
3 + H
2O

Reakcję najlepiej jest prowadzić w temperaturze 40 °C.

Przykładowo, 200 g węglanu sodu rozpuszcza się w 400 g destylowanej wody, podgrzewa do temp. 40–50 °C i nasyca dwutlenkiem siarki tak długo, aż odczyn roztworu przestanie być alkaliczny. Następnie dolewa się trochę stężonego roztworu węglanu sodu i pozostawia w lodówce do krystalizacji^[6].

W reakcji z tlenem tworzy siarczan sodu^[7].

Właściwości

Jest to biała krystaliczna substancja rozpuszczalna w wodzie, glicerynie, nierozpuszczalna w alkoholu. Tworzy hydrat Na
2SO
3·7H
2O w formie dużych, bezbarwnych, jednoskośnych kryształów o gęstości 1,594 g/cm³. Obie sole powoli utleniają się na suchym powietrzu do siarczanu sodu (Na₂SO₄), ale sól nieuwodniona utlenia się trudniej^[7].

Wykazuje nieciągłą zależność rozpuszczalności w wodzie od temperatury. W niskich temperaturach jego rozpuszczalność wzrasta, od ok. 13 g/100 g wody w −1–0 °C do 39 g/100 g wody w 33 °C. W tym zakresie stabilną fazą stałą jest Na
2SO
3·7H
2O, a powyżej 33 °C – bezwodny Na
2SO
3. Podczas dalszego wzrostu temperatury następuje spadek rozpuszczalności do 26 g/100 g wody w 100 °C. Możliwe jest jednak utrzymanie Na
2SO
3·7H
2O jako fazy metastabilnej do 36 °C, osiągając rozpuszczalność 42,6 g/100 g wody^[3].

Zastosowania

Jest stosowany jako dodatek do żywności (konserwant, E221), środek wybielający, dezynfekujący i konserwujący, jako dodatek do wywoływaczy i utrwalaczy fotograficznych, a także jako środek redukujący ścieki zawierające kwasy chromowe^[8].