Skidel

Skidel (biał. Скідзель) – białoruskie miasto położone koło Grodna w rejonie grodzieńskim obwodu grodzieńskiego, 10,7 tys. mieszkańców (2018). Siedziba sielsowietu Skidel (w skład którego nie wchodzi).

Skidel

Скідзель

Brama dworu Czetwertyńskich
Herb Flaga
Państwo	Białoruś
Obwód	grodzieński
Rejon	grodzieński
Wysokość	112 m n.p.m.
Populacja (2018) • liczba ludności	10 717[1]
Nr kierunkowy	[phone]
Kod pocztowy	231761
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego Skidel
Położenie na mapie Białorusi Skidel
53°35′10″N 24°15′07″E

Nazwa miejscowości pochodzi najprawdopodobniej od bałtyjskiego słowa „kedelis”, co oznacza „strażnicę” – „czatę” – „posterunek”^[2].

Znajduje się tu stacja kolejowa Skidel na linii Mosty – Grodno.

Miasto jest siedzibą prawosławnego dekanatu skidelskiego oraz dwóch parafii wchodzących w jego skład^[3]. Działa tu także rzymskokatolicka parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Józefa Rzemieślnika w Skidlu.

Historia

W czasach I Rzeczypospolitej był centrum targowym, położonym na trakcie z Grodna do Słonimia. Miasto królewskie położone w drugiej połowie XVI wieku w powiecie grodzieńskim województwa trockiego^[4]. Od 1796 r. do 1939 Skidel należał do rodu Czetwiertyńskich, którzy na terenie swojego majątku, znajdującego się w północno-wschodniej części miasteczka, wybudowali dwór z założeniem parkowym. W XIX wieku nastąpił upadek miasteczka. Na początku XX wieku 80% mieszkańców stanowili Żydzi.

Za II RP siedziba wiejskiej gminy Skidel. W II Rzeczypospolitej stał się ośrodkiem agitacji komunistycznej.

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku miasto zamieszkiwało 2907 osób, wśród których 122 było wyznania rzymskokatolickiego, 464 prawosławnego, 1 ewangelickiego, 2231 mojżeszowego i 89 mahometańskiego. Jednocześnie 504 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 359 białoruską, 1.996 żydowską, 35 rosyjską, 11 tatarską, 1 rusińską i 1 litewską. Było tu 388 budynków mieszkalnych^[5].

Społeczność żydowska posiadała w mieście synagogę^[6] oraz jesziwę^[7]. Przy obecnej ul. Gagarina znajduje się cmentarz żydowski^[8].

W czasie ataku radzieckiego na Polskę, w dniu 18 września 1939 w mieście miała miejsce akcja dywersyjna, znana w terminologii sowieckiej jako „powstanie skidelskie”, zainicjowana przez miejscowych Żydów i Białorusinów, którzy zaatakowali posterunki polskiej policji. Bunt uśmierzyło dopiero przybycie oddziałów Wojska Polskiego z Grodna^[9].

Podczas okupacji hitlerowskiej, we lecie 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 2500 osób. 2 listopada 1942 roku Niemcy ostatecznie zlikwidowali getto. Żydów wywieziono do obozu w Kiełbasinie^[10].

• 
  Dwór w Skidlu w latach 60. XIX w.
• 
  Dwór Czetwertyńskich w 1920 r.
• 
  Ulica Grodzieńska w 1916
• 
  Plan z 1853 r.
• 
  Cerkiew Opieki Matki Bożej w 1897 (spłonęła w 1941)

Zabytki

• Kaplica grobowa z 1870 roku w stylu neogotyckim – nazywana „kościołem książęcym”. Poświęcona została pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i jako kaplica dołączona do parafii Kaszubińce. Jest to prostokątna w planie świątynia z pięcioboczną apsydą i zakrystią. Wejście główne flankowane jest dwoma okrągłymi wieżami-dzwonnicami. Kościół nakryty dwuspadowym blaszanym dachem. Wnętrze świątyni przykryte sklepieniem gwiaździstym w stylu neogotyckim. W ołtarzu głównym mieści się tytułowy obraz Wniebowzięcia NMP, namalowany w 1991 r.
• Dworzec kolejowy w stylu dworkowym z lat 20. XX wieku
• Założenie dworskie Czetwertyńskich z parkiem, bramą, dwoma kanałami, alejami lipowymi i kasztanowymi – północno-wschodnia część miasta (Staryj Park)

Galeria

• 
  Kościół – dawna kaplica grobowa książąt
• 
  Dworzec kolejowy
• 
  Kościół św. Józefa
• 
  Cerkiew Świętych Nowomęczenników i Wyznawców Ziemi Białoruskiej

Zobacz też

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Skidel

• Cerkiew św. Michała Archanioła w Skidlu