Stanisław Łubieński

Stanisław Łubieński herbu Pomian (ur. 1574 w Łubnej koło Kalisza, zm. 16 kwietnia 1640 w Wyszkowie^[1]) – biskup płocki, podkanclerzy koronny, sekretarz królewski; brat Macieja.

Ten artykuł dotyczy biskupa Stanisława Łubieńskiego. Zobacz też: Stanisław Łubieński – publicysta.

Stanisław Łubieński

Data i miejsce urodzenia	1573 Łubna-Jakusy koło Kalisza
Data i miejsce śmierci	16 kwietnia 1640 Wyszków
Miejsce pochówku	bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Płocku
Biskup płocki
Okres sprawowania	1627–1640
Biskup łucki
Okres sprawowania	1624–1627
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	łaciński
Nominacja biskupia	26 lutego 1624
Sakra biskupia	czerwiec 1624

Sukcesja apostolska

Data konsekracji	czerwiec 1624
Konsekrator	Maciej Łubieński
Współkonsekrowani biskupi Jakub Zadzik 13 kwietnia 1625 Krzysztof Charbicki 12 sierpnia 1635 Jan Lipski 14 września 1636

Życiorys

Po ukończeniu kolegium jezuitów w Kaliszu, gdzie kształcił się w sztuce wojennej oraz prawie, studiował w Grazu, Rzymie, Perugii – doktor obojga praw. Od 1591 sekretarz królewski. Opat komendatoryjny w Tyńcu. Historyk, uważany za jednego z najwybitniejszych historyków XVII w. Był związany z królem Zygmuntem III i obozem kontrreformacji. W 1593 towarzyszył królowi w podróży do Szwecji. W 1613 przeprowadził uporządkowanie archiwum na zamku krakowskim, później w ciszy klasztoru tynieckiego, którego administrację powierzył mu król, zbierał materiały historyczne. Od 1614 był regentem kancelarii królewskiej, potem sekretarzem koronnym, a od 1622 biskup łucki, 1626 podkanclerzy koronny., 1627 biskup płocki, złożył pieczęć podkanclerską 1628 i gorliwie pracował nad podniesieniem swej diecezji. W 1624 otrzymuje sakrę biskupią na Wawelu, a w 1627 r. Był autorem kroniki łacińskiej, zawierającej opis rokoszu Zebrzydowskiego. Dbał o rozwój życia zakonnego, będąc aktywistą politycznym, tolerancyjnym wobec innowierców. Swą bibliotekę przekazał kapitule płockiej. Był człowiekiem o rozległych zainteresowaniach, popierającym oświatę, przyjacielem Sarbiewskiego.

Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 16 lipca 1632 roku^[2]. Był elektorem Władysława IV Wazy z województwa płockiego w 1632 roku^[3], podpisał jego pacta conventa^[4]. W 1633 roku został wyznaczony senatorem rezydentem^[5]. W 1633 roku wszedł w skład komisji do wojny z Moskwą i organizacji wojska^[6].

Jego dzieło historyczne: „De motu civili in Polonia libri V.” (wyszło w „Opera posthuma, historica..., edita ab executoribus testamenti” (1643), w którem niekiedy stronniczo, lecz zawsze jasno przedstawia osoby działające w rokoszu Zebrzydowskiego.

Najcenniejsze dzieła

• Brevis narratio profectionis in Sueciam Sigismundi III..., 1593;
• De ortu, vita et morte Mathiae de Bużenin Pstrokoński... (1630);
• De motu civili in Polonia libri quatuor, Series. vitea, res gestes episcoporum Plocensium..., Kraków 1642;
• 'Opera posthuma historica historopolitica variigue discursus epistolae et aliquot orationes... (1643);
• Droga do Szwecji;
• Rozruchy domowe.