Stanisław Bukowiecki

Stanisław Bukowiecki (ur. 27 kwietnia 1867 we Włonicach^[1], zm. 9 lutego 1944 w Warszawie) – polski adwokat, ekonomista, publicysta, działacz polityczny i społeczny, współzałożyciel Związku Młodzieży Polskiej „Zet”, minister sprawiedliwości w latach 1917–1918, prezes Prokuratorii Generalnej RP w latach 1919–1939, współzałożyciel Związku „Wolność i Lud” (późniejszego Związku Syndykalistów Polskich) w okresie okupacji niemieckiej, wolnomularz^[2].

Zobacz też: Stanisław Bukowiecki (zm. 1863).

Stanisław Bukowiecki

Data i miejsce urodzenia	27 kwietnia 1867 Włonice
Data i miejsce śmierci	9 lutego 1944 Warszawa
Prezes Prokuratorii Generalnej (II RP)
Okres	od 1919 do 1939
Poprzednik	funkcja utworzona
Następca	funkcja nieobsadzona
Odznaczenia

Nagrobek Stanisława Bukowieckiego na cmentarzu Powązkowskim

Życiorys

Studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie na uniwersytecie w Heidelbergu, uzyskując tytuł doktora praw. W 1887 był jednym z założycieli Związku Młodzieży Polskiej „Zet”. Powrócił do Warszawy, gdzie odbył aplikację sądową i adwokacką. Wkrótce z powodu choroby oczu stracił wzrok. Pomimo tego dostał pracę syndyka zakładów przemysłowych w Starachowicach. Był członkiem Ligi Narodowej^[3]. Wykładowca ekonomii politycznej na Wydziale Humanistycznym Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie (1906–1909, 1914–1915)^[4]. Stanisław Bukowiecki był członkiem założycielem zarejestrowanego w 1911 Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi, dla którego już rok wcześniej opracował statut^[5].

W 1916 został dyrektorem Departamentu Sprawiedliwości w Tymczasowej Radzie Stanu, a – po powołaniu w 1917 Rady Regencyjnej – ministrem sprawiedliwości w rządzie Jana Kucharzewskiego (w okresie od 7 grudnia 1917 do 27 lutego 1918). Był to wyraz uznania dla jego zdolności i zaangażowania w sprawę odzyskania niepodległości Polski. Reprezentował pogląd, że konieczne jest wyszkolenie kadr polskich urzędników i sędziów. Stał się twórcą polskiego sądownictwa i prokuratury. Za jego rządów zbudowano podstawy i zasady humanitarnego więziennictwa, uporządkowano i zharmonizowano działanie potrójnego ustawodawstwa, obowiązującego w trzech różnych zaborach. Starał się wpoić sędziom i prokuratorom poczucie obowiązkowości oraz bezwzględnej bezstronności i sprawiedliwości w wydawaniu wyroków i zarządzeń. Zwalczał także panującą częściowo w Ministerstwie Sprawiedliwości tendencję niedopuszczania Żydów do stanowisk sędziowskich.

Pod koniec 1918 otrzymał zadanie stworzenia Prokuratorii Generalnej RP, czyli urzędu, którego zadaniem była reprezentacja procesowa i obrona interesów Skarbu Państwa. Był jej prezesem aż do agresji III Rzeszy i ZSRR na Polskę. Założył oddziały Prokuratorii we wszystkich siedzibach sądów apelacyjnych oraz w Gdańsku. Dekretem Naczelnika Państwa z 29 grudnia 1921 został odznaczony orderem „Odrodzenia Polski" klasy II „w uznaniu zasług, położonych przy wskrzeszaniu sądownictwa polskiego"^[6]. Startował w wyborach do Sejmu w 1922 z Unii Narodowo-Państwowej^[7].

Jednocześnie od 1923 sprawował funkcję wiceprezesa Komisji Kodyfikacyjnej, której zadaniem było stworzenie jednolitych dla całej Polski kodeksów: cywilnego, karnego, handlowego, wekslowego oraz postępowania cywilnego i karnego. Podczas okupacji niemieckiej, w październiku 1939 w Warszawie był jednym ze współzałożycieli Związku „Wolność i Lud”, czyli późniejszego Związku Syndykalistów Polskich, w którego działalność konspiracyjną angażował się aż do śmierci.

Po napaści w 1939 Niemiec na Polskę pomagał w przeżyciu Szymonowi Rundsteinowi i jego rodzinie^[8].

Zmarł zimą 1944, został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera J-1-30)^[9].

Jego głównymi pracami były:

• O dzielnicowości w Polsce współczesnej (1921)
• Polityka Polski Niepodległej (1922)

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (29 grudnia 1921)^[10][6]
• Krzyż Niepodległości (12 marca 1931)^[11]
• Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 9 listopada 1931^[12], 11 listopada 1937^[13])

Wybrane prace

• Dzielnicowość w Polsce współczesnej, Warszawa 1921
• Polityka Polski niepodległej. Szkic programu, Warszawa 1922
• Naczelne kierunki ustawy 3 Maja a Konstytucja obowiązująca, Kraków 1924
• Polska współczesna, Cz. 3 Szkic ustroju państwowego, Warszawa 1927
• Przed rewizją konstytucji, Warszawa 1928