Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Stanisław Jan Jabłonowski
hetman wielki koronny, wojewoda ruski, kasztelan krakowski Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Stanisław Jan Jabłonowski herbu Prus III (ur. 3 kwietnia 1634 w Łuczy[1] koło Jabłonowa, zm. 2 kwietnia 1702 roku[2] we Lwowie) – kasztelan krakowski w latach 1692–1702, hetman wielki koronny w latach 1682–1702, hetman polny koronny w latach 1676–1682, wojewoda ruski w latach 1664–1692, oboźny koronny (dworski)[3] w latach 1661–1664, strażnik koronny w latach 1660–1661, pułkownik królewski, starosta błoński w 1685 roku[4], starosta białocerkiewski, buski, janowski, korsuński, czehryński, mościcki, sieradzki, kamieniecki, żydaczowski i świecki[5], starosta barski w 1697 roku[6], starosta lityński[7], starosta międzyrzecki w 1691 roku[8], pułkownik wojska powiatowego województwa ruskiego w 1671 roku[9], rotmistrz wojska powiatowego ziemi lwowskiej w 1671 roku[10].
Dziadek króla Polski Stanisława Leszczyńskiego.
Jako senator wziął udział w sejmach: 1664/1665, 1666 (I), 1666 (II), 1667, 1668 (I), 1668 (II), 1668 (III), 1669 (I), 1672 (II), 1674 (II), 1676, 1677, 1678/1679, 1681, 1683, 1685, 1688, 1688/1689, 1690, 1692/1693, 1696 i 1697 (I)[11].
Remove ads
Życiorys
Podsumowanie
Perspektywa
Był synem Jana Stanisława Jabłonowskiego (ok. 1600–1647), miecznika koronnego, i Anny Ostroróg, córki wojewody, mówcy i pisarza, Jana Ostroroga.
Karierę wojskową rozpoczął w 1655 prowadząc walki z Rosją i Kozakami. W 1657 brał udział w wojnie z Jerzym II Rakoczym. Później odznaczył się w czasie wojny szwedzkiej (1656), walcząc pod dowództwem Stefana Czarnieckiego. W 1659 walczył na Ukrainie pod rozkazami Stanisława „Rewery” Potockiego oraz Jerzego Sebastiana Lubomirskiego. W 1660 został strażnikiem wielkim koronnym, a w 1661 oboźnym wielkim koronnym. Od 1664 wojewoda ruski, w latach późniejszych walczył z Turkami i Tatarami pod wodzą Jana Sobieskiego. Wziął udział w wojnie polsko-kozacko-tatarskiej 1666-1671, gdzie już wtedy Sobieski powierzał mu dowództwo nad częścią swych sił, jak w bitwach pod Podhajcami czy pod Kalnikiem.
W 1667 był członkiem Trybunału Skarbowego Koronnego[12]. Był marszałkiem sejmików województwa ruskiego w: 1668, 1669, 1672, 1702 roku[13].
W 1662 pobierał z kasy ambasadora francuskiego w Rzeczypospolitej Antoine de Lumbres’a pensję w wysokości 8000 franków za poparcie planu elekcji vivente rege kandydata francuskiego Ludwiki Marii Gonzagi[14]. Na sejmie abdykacyjnym 16 września 1668 roku podpisał akt potwierdzający abdykację Jana II Kazimierza Wazy[15]. Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 5 listopada 1668 roku na sejmie konwokacyjnym[16]. Po abdykacji Jana II Kazimierza Wazy w 1668 roku, popierał do polskiej korony kandydaturę francuskiego księcia Wielkiego Kondeusza[17]. Był członkiem konfederacji malkontentów w 1672 roku[18].
W roku 1673 poprowadził szarżę polskiej husarii pod Chocimiem, w 1674 blokował garnizon turecki w Kamieńcu Podolskim, w 1675 bronił przed Turkami Złoczowa, w 1676 dowodził częścią armii polskiej pod Żurawnem. W bitwie pod Wiedniem w 1683 dowodził prawym skrzydłem. Dowodził także częścią armii pod Parkanami. Walczył na Bukowinie i Multanach.
Podczas elekcji w 1674 zażarty zwolennik Jana Sobieskiego, przyczynił się do jego wyboru na króla. Elektor Jana III Sobieskiego z województwa ruskiego w 1674 roku[19], podpisał jego pacta conventa[20]. W roku 1676 został hetmanem polnym koronnym i odtąd trwał na straży południowo-wschodnich kresów Rzeczypospolitej. W 1683 sejm przyznał mu buławę hetmana wielkiego koronnego. Wcześniej jednak, bo już w 1681 wszedł czynnie w ówczesne życie polityczne, intrygując przeciw królowi Janowi III. Z tego powodu popadł z królem w zatarg, a wzajemnych niechęci nie zdołała zatrzeć nawet odsiecz wiedeńska, w której Jabłonowski wybitnie się odznaczył. W latach następnych brał udział we wszystkich walkach na rubieżach południowo-wschodnich. W 1684 wyprawiał się na Kamieniec Podolski, w 1685 dowodził nieudaną wyprawą na Bukowinę, w 1686 brał udział w wyprawie na Wołoszczyznę. W 1692 został kasztelanem krakowskim. W tym samym roku bez powodzenia oblegał Kamieniec Podolski. W 1694 wziął udział w bitwie pod Uścieczkiem z Tatarami oraz rozbił na drodze do Kamieńca Podolskiego konwój turecki. W 1695 wziął udział w rozgromieniu ostatniego najazdu Tatarów w bitwie pod Lwowem, za co Lwowianie uczcili hetmana pomnikiem. Na jego cześć jedną z głównych ulic Lwowa nazwano Wałami Hetmańskimi. Po śmierci króla Jana III Sobieskiego (1696) był kandydatem do ręki królowej i korony.
Po zerwanym sejmie konwokacyjnym 1696 roku przystąpił 28 września 1696 roku do konfederacji generalnej[21]. W 1697 był elektorem Augusta II Mocnego z województwa krakowskiego[22], podpisał jego pacta conventa[23].
W roku 1699 odebrał z rąk tureckich twierdzę kamieniecką, straconą za panowania Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Był elektorem Michała Korybuta Wiśniowieckiego w 1669 roku z województwa kijowskiego[24].
W swoim długim życiu odznaczył się dużą ofiarnością, przede wszystkim jako wojownik, który na potrzeby wojny i wojska nie szczędził własnych, nieraz bardzo dużych sum pieniężnych, przez co cieszył się dużym powodzeniem.
Remove ads
Wywód przodków
| 4. Maciej Jabłonowski | ||||||
| 2. Jan Jabłonowski | ||||||
| 5. Katarzyna Kłomnicka | ||||||
| 1. Stanisław Jan Jabłonowski | ||||||
| 6. Jan Ostroróg | ||||||
| 3. Anna z Ostroroga | ||||||
| 7. Zofia księżniczka Zasławska | ||||||
Życie prywatne
Jego synem był Jan Stanisław Jabłonowski, a jego córka Anna, która wyszła za Rafała Leszczyńskiego, była matką króla Stanisława Leszczyńskiego.
Upamiętnienie
12 lutego 2013 sekretarz stanu Czesław Mroczek działając z upoważnienia Ministra Obrony Narodowej nadał 3 Regionalnej Bazie Logistycznej w Krakowie imię patrona – Hetmana Wielkiego Koronnego Stanisława Jana Jabłonowskiego[25].
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads