Stanisław Sokołowski (geolog)

Stanisław Sokołowski junior (ur. 14 sierpnia 1900 w Zakopanem, zm. 3 kwietnia 1990 w Warszawie) – polski geolog, profesor Instytutu Geologicznego, taternik.

Ten artykuł dotyczy geologa. Zobacz też: Inne osoby o tym imieniu i nazwisku.

Stanisław Sokołowski

Stanisław Sokołowski w latach 60.
Data i miejsce urodzenia	14 sierpnia 1900 Zakopane
Data i miejsce śmierci	3 kwietnia 1990 Warszawa
Miejsce spoczynku	cmentarz Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku
Zawód, zajęcie	geolog, taternik
Odznaczenia

Życiorys

Był synem pioniera polskiego leśnictwa Stanisława Sokołowskiego i Agnieszki z Walczaków, bratem Mariana, Adama, Witolda, Jana i Zofii^[1].

Urodził się i wychował w Zakopanem, a w roku 1920 zdał maturę w tamtejszym liceum w willi „Lilianie”. W Krakowie studiował na Akademii Górniczej, później ukończył studia biologii i nauki o ziemi na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego^[2]. W latach 1918 i 1920 walczył jako ochotnik w Wojsku Polskim, później brał też udział w kampanii wrześniowej w 1939 r.^[1]

W roku 1929 obronił doktorat, habilitację natomiast otrzymał w 1952 r. na AGH na podstawie pracy omawiającej Tatry Bielskie. Profesorem nadzwyczajnym został w 1954 r., zwyczajnym – w 1964 r. Przed II wojną światową pracował na UJ, a po 1942 r. związał się aż do emerytury z krakowskim Instytutem Geologicznym^[2]. Był znawcą Tatr i Karpat fliszowych, a także odkrywcą wód termalnych na Podhalu. W latach 1961–1963 udało mu się odnaleźć na Antałówce w Zakopanem ciepłą wodę, dzięki czemu możliwe było założenie w tym miejscu pływalni cieplicowej^[1]. Był autorem ekspertyz geologicznych do licznych zakopiańskich inwestycji, takich jak budowa Drogi Junaków, Domu Turysty, przebudowa Wielkiej Skoczni czy budowa toru slalomowego^[2].

Na początku dwudziestolecia międzywojennego uprawiał taternictwo. W 1925 r. wraz z bratem Janem jako pierwszy przeszedł zimą Orle Turniczki, Orlą Basztę i Buczynowe Czuby. W późniejszych latach Stanisław Sokołowski zaprzestał wspinaczki i poświęcił się pracy naukowej^[1].

Mieszkał w zakopiańskim domku za willą „Ornak” przy ul. Grunwaldzkiej 20 w Zakopanem. Po 1985 r. przeprowadził się ze względu na stan zdrowia do Warszawy i tam zmarł. Jest pochowany na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem^[2] (kw. L-I-2)^[3]. Na 50-lecie pracy naukowej Sokołowskiego (1970) poświęcono mu zeszyt „Biuletynu Instytutu Geologicznego” (248/1970)^[1]. W 2018 r. przy zakopiańskim Aquaparku odsłonięto tablicę upamiętniającą prof. dr hab. Stanisława Sokołowskiego zasłużonego dla rozwoju geologii, hydrogeologii i geologii geotermalnej na Podhalu^[4].

Grób Stanisława Sokołowskiego na Cmentarzu na Pęksowym Brzyzku

Tablica upamiętniająca przed głównym wejściem do Aqua Parku w Zakopanem

Publikacje

• Spostrzeżenia nad wiekiem i wykształceniem liasu reglowego w Tatrach, [w:] „Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego” 2/1923-24,
• Tektonika serji reglowej okolicy Zakopanego, [w:] „Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego” 6/1930, wraz z Walerym Goetlem,
• Wantule, [w:] „Ochrona Przyrody”, 16/1936, wraz z bratem Marianem,
• Tatry Bielskie, geologia zboczy południowych, Warszawa 1948, wyd. francuskie Warszawa 1950,
• 50 lat nowoczesnej geologii tatrzańskiej, [w:] „Wierchy” 22/1953, wraz z Janem Wyczółkowskim,
• W pięćdziesiątą rocznicę teorii powstania Tatr i Pienin, [w:] „Biuletyn Instytutu Geologicznego”, 86/1954,
• Tatry, Warszawa 1958, przekrój geologiczny,
• Zarys geologii Tatr, [w:] „Biuletyn Instytutu Geologicznego”, 149/1959,
• Głębokie wiercenia w Zakopanem, [w:] „Wierchy” 34/1965,
• New Data on the Deep Underground Water within Polish Inner Carpathians, [w:] „Bulletin de l’Académie Polonaise des Sciences”, 15/1967, nr 4, wraz z A. Sławińskim,
• Geologia paleogenu i mezozoicznego podłoża skrzydła niecki podhalańskiej w profilu głębokiego wiercenia w Zakopanem, [w:] „Biuletyn Instytutu Geologicznego”, 265/1973,
• Geologia strefy reglowej Tatr Polskich między Kopami Sołtysimi a Białką, [w:] „Prace Muzeum Ziemi”, 28/1978,
• Mapa geologiczna Tatr Polskich 1:10 000, 1958-80, współredaktor,
• Mapa geologiczna Pienińskiego Pasa Skałkowego 1:10 000, 1960-70, współredaktor^[1].

Odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1966)
• Krzyż Oficerski Order Odrodzenia Polski (1960)
• Krzyż Walecznych (1920)
• Krzyż Obrony Lwowa (1919)
• Złoty Krzyż Zasługi (1956)
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę (1938)
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)
• Złota Odznaka honorowa „Zasłużony dla polskiej geologii” (1980)^[5]