Maślak lepki

Maślak lepki, maślak szary (Suillus viscidus (L.) Roussel) – gatunek grzybów z rodziny maślakowatych (Suillaceae)^[1].

Maślak lepki

Młode owocniki
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	borowikowce
Rodzina	maślakowate
Rodzaj	maślak
Gatunek	maślak lepki
Nazwa systematyczna
Suillus viscidus (L.) Roussel Fl. Calvados, Edn 2: 34 (1806)

Starsze owocniki

Młody owocnik

Starsze owocniki

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Suillus, Suillaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1]. We wcześniejszych klasyfikacjach rodzaj ten zaliczany był do rodziny borowikowatych (Boletaceae)^[2].

Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1753 r. Karol Linneusz nadając mu nazwę Suillus viscidus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Henri François Anne de Roussel w 1806 r.^[1] Niektóre synonimy^[3]:

• Boletopsis viscida (L.) Henn. (in Engler & Prantl (Nat. Pflanzenfam. 1898
• Boletus aeruginascens Secr. 1833
• Boletus laricinus Berk. (in Smith (Engl. Fl. 1836
• Boletus viscidus L. 1753
• Fuscoboletinus aeruginascens (Secr. ex Snell) Pomerl. 1962
• Fuscoboletinus laricinus (Berk.) Bessette 2000
• Fuscoboletinus viscidus (L.) Grund & K.A. Harrison 1976
• Ixocomus viscidus (Fr. & Hök) Quél. 1888
• Suillus aeruginascens Secr. ex Snell 1944
• Suillus laricinus (Berk.) Kuntze 1898

Nazwę maślak szary zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. (dla synonimu Suillus aeruginascens), Alina Skirgiełło w 1960 r. opisywała ten gatunek jako maślak lepki^[4] i w 2021 Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała powrót do tej nazwy^[5].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 4–12 cm, początkowo wypukły z podwiniętym brzegiem, później poduchowaty, na koniec płasko rozpostarty. Skórka łatwo schodząca, śluzowata, powierzchnia o barwie od siwobiałej przez żółtosiwą, oliwkowosiwą do czerwonosiwej. Podczas suchej pogody powierzchnia pęka na włókniste łuseczki^[6]. U młodych owocników brzeg połączony z trzonem białoszarą osłoną częściową^[2].

Rurki

Długie, przyrośnięte, często zbiegające, u młodych owocników szarobiałe, u starszych ciemnoszare. Pory duże, kanciaste, promieniście wydłużone, u młodych owocników białawe, u starszych ciemnosine, na koniec cynamonowobrązowawe^[6].

Trzon

Wysokość 4–10 cm, grubość do 2,5 cm, cylindryczny, mięsisty, pełny, u podstawy pałkowato zgrubiały. Powierzchnia barwy żółtosiwej, jaśniejsza od kapelusza., powyżej pierścienia siatkowana, poniżej jamowata. Pierścień cienki, szybko zanikający^[6].

Miąższ

Zwarty, później miękki, białawy, szarawy, w trzonie żółtawy. Słaby zapach, smak łagodny, owocowy^[2].

Wysyp zarodników

Tabaczkowobrązowy. Zarodniki wrzecionowate o średnicy 8–14 × 3–5 µm^[2].

Występowanie

Występuje głównie w Europie, gdzie jest dość szeroko rozprzestrzeniony. Poza tym podano jego występowanie jeszcze tylko w prowincji Quebec w Kanadzie^[7] oraz w Japonii^[8].

Grzyb naziemny, rosnący wyłącznie pod modrzewiem. Owocniki pojawiają się od lipca do października^[4].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy^[4]. Grzyb jadalny, lecz smakowo gorszy niż inne gatunki maślaków. Najlepszy do marynowania z innymi, smaczniejszymi grzybami^[2].

Gatunki podobne

Pod modrzewiem rosną jeszcze maślak żółty (Suillus grevillei) i maślak trydencki (Suillus tridenticus), różnią się one jednak wyglądem. Charakterystyczna barwa porów odróżnia maślaka szarego od wszystkich pozostałych gatunków maślaków^[6][2].