Szachowe turnieje pretendentów

Turnieje pretendentów FIDE stanowią trzeci i najwyższy szczebel eliminacji (po turniejach strefowych i międzystrefowych) wyłaniających przeciwnika dla mistrza i mistrzyni świata w szachach. Projekt turniejów pretendentów powstał na Kongresie FIDE w Winterthur w 1946 roku.

Turnieje pretendentów

W historii FIDE rozegrano dwanaście turniejów pretendentów (pięć w latach 1950–1962 oraz siedem w latach 1985 i 2013-2024), z których zwycięzca turnieju kwalifikował się bezpośrednio do meczu o mistrzostwo świata. Wyjątkiem był turniej z roku 1985, który jako jedyny stanowił pośrednią eliminację do meczów pretendentów (awansowało wówczas czterech zawodników). W latach 1965–1995 przeciwnika dla mistrza świata wyłaniano drogą meczów, rozgrywanych systemem pucharowym.

Formuła turniejów pretendentów zmieniała się wielokrotnie, natomiast od 2013 jest niezmieniona. Wszystkie turnieje rozegrano systemem kołowym (w formule jedno-, dwu- lub czterokołowej). Udział w turniejach pretendentów przysługiwał zawodnikom pokonanym w meczach o mistrzostwo świata oraz (w zależności od regulaminu danego cyklu) od 6 do 9 najlepszym szachistom z turnieju międzystrefowego. Wyjątkowo w roku 1953 dopuszczono również do startu zawodników, którzy w poprzedniej edycji zajęli w turnieju pretendentów miejsca od 2 do 5. Od 2013 r. uczestników wyłaniano również poprzez inne eliminacje (np. finaliści Pucharu Świata lub cyklu Grand Prix, jak również zawodnicy zakwalifikowani na podstawie list rankingowych).

Obsada turniejów wahała się od 8 do 16 zawodników.

Budapeszt 1950

Turniej dwukołowy, 18 rund
Dogrywka o I miejsce: D.Bronstein – I.Bolesławski 7½ – 6½

Miejsce	Zawodnicy	Punkty
1	Izaak Bolesławski	12
2	Dawid Bronstein	12
3	Wasilij Smysłow	10
4	Paul Keres	9½
5	Miguel Najdorf	9
6	Aleksandr Kotow	8½
7	Gideon Ståhlberg	8
8	Salomon Flohr	7
9	Andor Lilienthal	7
10	László Szabó	7

Zurych 1953

Turniej dwukołowy, 28 rund

Miejsce	Zawodnicy	Punkty
1	Wasilij Smysłow	18
2	Dawid Bronstein	16
3	Paul Keres	16
4	Samuel Reshevsky	16
5	Tigran Petrosjan	15
6	Jefim Geller	14½
7	Miguel Najdorf	14½
8	Aleksandr Kotow	14
9	Mark Tajmanow	14
10	Jurij Awerbach	13½
11	Izaak Bolesławski	13½
12	László Szabó	13
13	Svetozar Gligorić	12½
14	Max Euwe	11½
15	Gideon Ståhlberg	8

Amsterdam 1956

Turniej dwukołowy, 18 rund

Miejsce	Zawodnicy	Punkty
1	Wasilij Smysłow	11½
2	Paul Keres	10
3	Dawid Bronstein	9½
4	Jefim Geller	9½
5	Tigran Petrosjan	9½
6	Boris Spasski	9½
7	László Szabó	9½
8	Miroslav Filip	8
9	Óscar Panno	8
10	Herman Pilnik	5

Jugosławia 1959

Rozegrany w trzech miastach: Bled, Zagrzeb i Belgrad
Turniej czterokołowy, 28 rund

Miejsce	Zawodnicy	Punkty
1	Michaił Tal	20
2	Paul Keres	18½
3	Tigran Petrosjan	15½
4	Wasilij Smysłow	15
5	Bobby Fischer	12½
6	Svetozar Gligorić	12½
7	Friðrik Ólafsson	10
8	Pál Benkő	8

Curaçao 1962

Turniej czterokołowy, 28 rund
M.Tal wycofał się po 21 rundach

Miejsce	Zawodnicy	Punkty
1	Tigran Petrosjan	17½
2	Jefim Geller	17
3	Paul Keres	17
4	Bobby Fischer	14
5	Wiktor Korcznoj	13½
6	Pál Benkő	12
7	Miroslav Filip	7
8	Michaił Tal	7

Montpellier 1985

Turniej kołowy, 15 rund
W meczu dodatkowym pomiędzy J. Timmanem a M. Talem padł remis 3 – 3, dający awans Timmanowi lepszą punktacją dodatkową.

Miejsce	Zawodnicy	Ranking	Punkty
1	Artur Jusupow	2600	9
2	Rafael Waganian	2625	9
3	Andriej Sokołow	2555	9
4	Jan Timman	2640	8½
5	Michaił Tal	2565	8½
6	Boris Spasski	2590	8
7	Ołeksandr Bielawski	2640	8
8	Wasilij Smysłow	2595	7½
9	Aleksander Czernin	2560	7½
10	Yasser Seirawan	2570	7
11	Nigel Short	2575	7
12	Lajos Portisch	2625	7
13	Wiktor Korcznoj	2630	6½
14	Zoltán Ribli	2605	6½
15	Jesus Nogueiras	2545	6
16	Kevin Spraggett	2550	5

Londyn 2013

Turniej dwukołowy, 14 rund
W turnieju zwyciężyli Magnus Carlsen i Władimir Kramnik, jednak prawo do gry z mistrzem świata Viswanathanem Anandem zdobył Carlsen, który miał lepszą punktacją dodatkową (odniósł więcej zwycięstw – 5 [Kramnik – 4])^[1].

Miejsce	Zawodnicy	Ranking	Punkty
1	Magnus Carlsen	2872	8½
2	Władimir Kramnik	2810	8½
3	Piotr Swidler	2747	8
4	Lewon Aronian	2809	8
5	Aleksander Griszczuk	2764	6½
6	Boris Gelfand	2740	6½
7	Wasyl Iwanczuk	2757	6
8	Tejmur Radżabow	2793	4

Chanty-Mansyjsk 2014

Turniej dwukołowy, 14 rund

Miejsce	Zawodnicy	Ranking	Punkty
1	Viswanathan Anand	2770	8½
2	Siergiej Kariakin	2766	7½
3	Władimir Kramnik	2787	7
4	Szachrijar Mammedjarow	2757	7
5	Dmitrij Andriejkin	2709	7
6	Lewon Aronian	2830	6½
7	Piotr Swidler	2758	6½
8	Weselin Topałow	2785	6

Moskwa 2016

Turniej dwukołowy, 14 rund

Miejsce	Zawodnicy	Ranking	Punkty
1	Siergiej Kariakin	2760	8½
2	Fabiano Caruana	2794	7½
3	Viswanathan Anand	2762	7½
4	Piotr Swidler	2757	7
5	Lewon Aronian	2786	7
6	Anisz Giri	2793	7
7	Hikaru Nakamura	2790	7
8	Weselin Topałow	2780	4½

Berlin 2018

Turniej dwukołowy, 14 rund

Miejsce	Zawodnicy	Ranking	Punkty
1	Fabiano Caruana	2784	9
2	Szachrijar Mammedjarow	2809	8
3	Siergiej Kariakin	2763	8
4	Ding Liren	2769	7½
5	Władimir Kramnik	2800	6½
6	Aleksandr Griszczuk	2767	6½
7	Wesley So	2799	6
8	Lewon Aronian	2794	4½

Jekaterynburg 2020/2021

Turniej dwukołowy, 14 rund^[2][3]
Ze względu na pandemię COVID-19, turniej został wstrzymany od marca 2020 do kwietnia 2021^[4][5][6].

Wyniki

Miejsce	Zawodnicy	Ranking	Punkty
1	Jan Niepomniaszczij	2774	8½
2	Maxime Vachier-Lagrave	2767	8
3	Anisz Giri	2763	7½
4	Fabiano Caruana	2842	7½
5	Ding Liren	2805	7
6	Aleksandr Griszczuk	2777	7
7	Kirill Alekseenko	2698	5½
8	Wang Hao	2762	5

Madryt 2022

Turniej dwukołowy, 14 rund^[7]
Wyniki

Miejsce	Zawodnicy	Ranking	Punkty
1	Jan Niepomniaszczij	2766	9½
2	Ding Liren	2806	8
3	Teymur Rəcəbov	2753	7½
4	Hikaru Nakamura	2760	7½
5	Fabiano Caruana	2783	6½
6	Alireza Firouzja	2793	6
7	Jan-Krzysztof Duda	2750	5½
8	Richard Rapport	2764	5½

Turnieje pretendentek

Moskwa 1952

Turniej kołowy, 16 uczestniczek

Miejsce	Zawodniczki	Punkty
1	Jelizawieta Bykowa	11½
2	Fenny Heemskerk	10½
3	Olga Ignatiewa	10½
4	Walentina Borisienko	10
5	Kira Zworykina	10
6	Edith Keller-Herrmann	10
7	Eileen Tranmer	9
8	Olga Rubcowa	8

Moskwa 1955

Turniej kołowy, 20 uczestniczek

Miejsce	Zawodniczki	Punkty
1	Olga Rubcowa	15
2	Łarisa Wolpert	14½
3	Edith Keller-Herrmann	14
4	Kira Zworykina	13½
5	Walentina Borisienko	13
6	Verica Nedeljković	12½
7	Milunka Lazarević	12
8	Antonia Iwanowa	11½
9	Fenny Heemskerk	10
10	Olga Ignatiewa	9½

Płowdiw 1959

Turniej kołowy, 15 uczestniczek

Miejsce	Zawodniczki	Punkty
1	Kira Zworykina	11½
2	Verica Nedeljković	10½
3	Łarisa Wolpert	9½
4	Salme Rootare	9
5	Edith Keller-Herrmann	9
6	Milunka Lazarević	8
7	Éva Karakas	7½
8	Walentina Borisienko	7
9	Olga Rubcowa	6½
10	Květa Eretová	6

Vrnjačka Banja 1961

Turniej kołowy, 17 uczestniczek

Miejsce	Zawodniczki	Punkty
1	Nona Gaprindaszwili	13
2	Walentina Borisienko	11
3	Kira Zworykina	10
4	Verica Nedeljković	9½
5	Milunka Lazarević	9½
6	Tatiana Zatułowska	9½
7	Alexandra Nicolau	9
8	Łarisa Wolpert	9
9	Éva Karakas	9
10	Elisabeta Polihroniade	8
11	Henryka Konarkowska	7

Suchumi 1964

Turniej kołowy, 18 uczestniczek
Dogrywka o I miejsce: 1. A.Kusznir, 2. M.Lazarević, 3. T.Zatułowska

Miejsce	Zawodniczki	Punkty
1	Milunka Lazarević	12½
2	Ałła Kusznir	12½
3	Tatiana Zatułowska	12½
4	Kira Zworykina	11
5	Katarina Jovanović	11
6	Maaja Ranniku	10½
7	Walentina Borisienko	10
8	Henryka Konarkowska	10
9	Verica Nedeljković	9
10	Květa Eretová	8½

Subotica 1967

Turniej kołowy, 18 uczestniczek

Miejsce	Zawodniczki	Punkty
1	Ałła Kusznir	13½
2	Walentina Kozłowska	12½
3	Tatiana Zatułowska	12½
4	Tereza Štadler	12
5	Aleksandra Kisłowa	11
6	Verica Nedeljković	10½
7	Nana Aleksandria	10
8	Milunka Lazarević	10
9	Alexandra Nicolau	10
10	Waltraud Nowarra	8

Malmö 1986

Turniej dwukołowy, 14 rund

Miejsce	Zawodniczki	Ranking	Punkty
1	Jelena Achmyłowska	2305	9½
2	Nana Aleksandria	2310	9
3	Marta Lityńska	2275	8
4	Pia Cramling	2400	7
5	Lidia Siemionowa	2260	7
6	Agnieszka Brustman	2220	6½
7	Irina Lewitina	2340	6
8	Wu Mingqian	2145	3

Ckaltubo 1988

Turniej dwukołowy, 14 rund
Dogrywka o I miejsce: N.Ioseliani – J.Achmyłowska 3 – 2

Miejsce	Zawodniczki	Ranking	Punkty
1	Nana Ioseliani	2455	10
2	Jelena Achmyłowska	2400	10
3	Irina Lewitina	2355	8
4	Marta Lityńska	2415	8
5	Nana Aleksandria	2415	6½
6	Agnieszka Brustman	2395	5½
7	Nona Gaprindaszwili	2485	4½
8	Ketevan Arachamia	2420	3½

Bordżomi 1990

Turniej kołowy
Dogrywka o I miejsce: Xie Jun – A.Marić 4½ – 2½

Miejsce	Zawodniczki	Ranking	Punkty
1	Xie Jun	2360	4½
2	Alisa Marić	2305	4½
3	Alisa Gallamowa	2370	4
4	Nana Ioseliani	2480	4
5	Nona Gaprindaszwili	2435	3½
6	Jelena Donaldson	2430	3
7	Ketino Kachiani	2330	2½
8	Eliska Klimova	2340	2

Szanghaj 1992

Turniej dwukołowy, 16 rund
Finałowy mecz kandydatek: N.Ioseliani – Z.Polgar 6 – 6, Ioseliani awansowała w wyniku losowania.

Miejsce	Zawodniczki	Ranking	Punkty
1	Zsuzsa Polgár	2540	12½
2	Nana Ioseliani	2445	9½
3	Maja Cziburdanidze	2505	9½
4	Alisa Marić	2390	8
5	Qin Kanying	2315	8
6	Irina Lewitina	2415	6½
7	Peng Zhaoqin	2370	6
8	Nona Gaprindaszwili	2435	6
9	Wang Pin	2370	6

Tilburg 1994

Turniej dwukołowy, 16 rund
Dogrywka o I miejsce: Z.Polgar – M.Cziburdanidze 5½ – 1½

Miejsce	Zawodniczki	Ranking	Punkty
1	Zsuzsa Polgár	2550	10½
2	Maja Cziburdanidze	2520	10½
3	Pia Cramling	2525	8½
4	Alisa Gallamowa	2475	8
5	Alisa Marić	2400	8
6	Peng Zhaoqin	2370	7½
7	Nana Ioseliani	2435	7
8	Cristina-Adela Foişor	2405	7
9	Ketevan Arachamia	2450	5

Groningen 1997

Turniej dwukołowy, 18 rund
Ketino Kachiani wycofała się po 10 rundach

Miejsce	Zawodniczki	Ranking	Punkty
1	Alisa Gallamowa	2445	13½
2	Xie Jun	2495	12½
3	Nana Ioseliani	2520	11
4	Maja Cziburdanidze	2525	11
5	Peng Zhaoqin	2400	9
6	Alisa Marić	2460	9
7	Ketevan Arachamia	2430	9
8	Pia Cramling	2520	8½
9	Nino Gurieli	2370	5
10	Ketino Kachiani	2415	1½

Kazań 2019

Turniej dwukołowy, 14 rund

Miejsce	Zawodniczki	Ranking	Punkty
1	Aleksandra Goriaczkina	2522	9½
2	Anna Muzyczuk	2539	8
3	Tan Zhongyi	2513	7
4	Kateryna Łahno	2554	7
5	Marija Muzyczuk	2563	6½
6	Nana Dzagnidze	2510	6½
7	Aleksandra Kostieniuk	2546	6
8	Walentina Gunina	2506	5½

Zobacz też

• szachowe mecze pretendentów
• szachowe turnieje międzystrefowe