Szadzenie

Szadzenie – zjawisko fonologiczne polegające na zastąpieniu szeregu spółgłosek zębowych zwarto-szczelinowych [t͡s, d͡z] ⟨c, dz⟩ i spółgłosek zębowych szczelinowych [s, z] ⟨s, z⟩ szeregiem spółgłosek dziąsłowych [t͡ʂ, d͡ʐ, ʂ, ʐ] ⟨cz, sz, ż, dż⟩. Jego powstanie wynikło z przesadnego unikania mazurzenia, które w tym przypadku jest procesem do niego odwrotnym^[1]. To cecha typowa dla obszaru granicznego gwar mazurzących z niemazurzącymi, np. Suwalszczyzny^[2].

Ten artykuł lub jego sekcja zawiera znaki symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. Wówczas konieczne może być zainstalowanie dodatkowych czcionek.

Przykłady słów z szadzeniem zanotowane w gwarach według Atlasu Gwar Polskich: proszo zamiast „proso”, bydlęczy zamiast „bydlęcy”, szmalec zamiast „smalec”^[3].

Formy z szadzeniem niekiedy wypierały pierwotne formy z języka literackiego. Za przykład takiego zjawiska można wskazać współczesne słowo żubr na miejscu pierwotnego stpol. zubr lub ząbrz, zachowanego w nazwach miejscowych, takich jak Zambrów czy Zembrów^[4].

Nazwa szadzenie pochodzi od słowa sadzić w znaczeniu „robić coś na siłę”, które było wymawiane przez ⟨sz⟩ jako /ˈʂaʥ̑iʨ̑/, jako wynik hiperpoprawności^[2].

Zobacz też

• dialekt mazowiecki
• jabłonkowanie
• kaszubienie