Tajwan (wyspa)

Tajwan (chiń. upr. 台湾; chiń. trad. 臺灣 lub 台灣; pinyin Táiwān; pe̍h-ōe-jī Tâi-oân; hist. Formoza) – wyspa na Oceanie Spokojnym, otoczona przez morza – Filipińskie na wschodzie, Południowochińskie na południowym zachodzie oraz Wschodniochińskie na północy, na zachodzie oddzielona od Chin kontynentalnych Cieśniną Tajwańską. Jest wyspą w większości wyżynną, obrzeża Tajwanu są nizinne.

Tajwan

Tajwan na zdjęciu satelitarnym NASA
Kontynent	Azja
Państwo	Tajwan
Akwen	Ocean Spokojny
Powierzchnia	35 801 km²
Populacja (2005) • liczba ludności • gęstość	22 200 000 620 os./km²
Położenie na mapie Chin Tajwan
23°43′N 120°51′E

Nazwa „Formoza” pochodzi z języka portugalskiego. Mianem Ilha Formosa („piękna wyspa”) określili w XVI w. Tajwan portugalscy żeglarze, pływający wzdłuż jej wybrzeży^[1].

Obecnie wyspa znajduje się pod kontrolą nieuznawanej na arenie międzynarodowej Republiki Chińskiej (zwyczajowo zwanej Tajwanem). Natomiast Chińska Republika Ludowa uznaje wyspę za integralną część własnego terytorium jako prowincję Tajwan^[2].

Cechy geograficzne

Osobny artykuł: Geografia Tajwanu.

Wyspa Tajwan ma powierzchnię 35 801 km². W najdłuższym miejscu wyspa ma długość 377 km, a szerokość w najszerszym miejscu dochodzi do 142 km.

Na północy wyspy panuje klimat podzwrotnikowy, w centrum i na południu wyraźne są wpływy klimatu zwrotnikowego. Zimą wieje silny monsun z północnego wschodu, latem silny monsun z południowego zachodu, który przynosi ze sobą silne opady.

Zachód wyspy tworzy nizina, która wznosi się w kierunku wschodnim, aż po góry w centralnej części wyspy. Góry tworzy ponad dwieście szczytów o wysokości ponad 3000 m n.p.m. Najwyższym punktem Tajwanu jest góra Yu Shan (3952 m) w paśmie Yushan Shanmai. Na wschodnim wybrzeżu znajduje się kilka kolejnych, mniejszych pasm górskich.

Historia

Osobny artykuł: Historia Tajwanu.

Do XVII wieku wyspa znajdowała się pod kontrolą lokalnych władców. Wówczas to wyspę skolonizowali Europejczycy – kolonia holenderska(inne języki) zarządzana przez Holenderską Kompanię Wschodnioindyjską funkcjonowała w latach 1624–1662, a kolonia hiszpańska(inne języki) w latach 1626–1642. Wyspa przeszła następnie pod władanie cesarstwa chińskiego (dynastii Qing)^[2].

W 1895 roku, w następstwie wojny chińsko-japońskiej kontrolę nad wyspą przejęła Japonia. W 1945 roku, po zakończeniu drugiej wojny chińsko-japońskiej wyspa powróciła pod zwierzchnictwo Chin (wówczas Republiki Chińskiej). W 1949 roku rząd republiki, po serii porażek w konflikcie z siłami komunistycznymi (chińska wojna domowa) został ewakuowany na wyspę. Republika Chińska, współcześnie zwyczajowo zwana Tajwanem, sprawuje kontrolę nad wyspą do dziś; z czasem państwo utraciło uznanie międzynarodowe na rzecz Chińskiej Republiki Ludowej^[2].