Towarzystwo Kredytowe Ziemskie w Królestwie Polskim

Towarzystwo Kredytowe Ziemskie w Królestwie Polskim – pierwsza polska instytucja bankowa, stowarzyszenie właścicieli ziemskich Królestwa Polskiego z siedzibą w Warszawie założone w 1825^[1] z inicjatywy Franciszka Ksawerego Druckiego Lubeckiego^[2].

Gmach Towarzystwa przy ul. Kredytowej 1 w Warszawie, obecnie siedziba Państwowego Muzeum Etnograficznego

Budynek dyrekcji szczegółowej Towarzystwa w Radomiu

Budynek dyrekcji szczegółowej Towarzystwa w Siedlcach

Celem działalności Towarzystwa było udzielanie kredytów długoterminowych. Wspierało ono polskich właścicieli ziemskich.

Opis

Gmach Towarzystwa w Warszawie według projektu Henryka Marconiego i Józefa Góreckiego^[3] wzniesiono w latach 1856–1858 przy ul. Kredytowej 1^[4]. Dyrekcje szczegółowe TKZ mieściły się w Kaliszu, Lublinie, Płocku, Radomiu, Siedlcach i Suwałkach.

Do Towarzystwa przystąpić mogli właściciele dóbr opłacający powyżej 100 zł podatku. Drobna szlachta i chłopi byli wykluczeni. Do Towarzystwa przystąpił rząd z częścią dóbr narodowych.

Towarzystwo pomagało oddłużyć, ale także zmodernizować majątki ziemskie. Listami zastawnymi Towarzystwo spłacało długi hipoteczne majątków: oprocentowanie wynosiło 4%, do spłaty w ciągu 28 lat razem z odsetkami. Powołując Towarzystwo Kredytowe Ziemskie, nakazano również uregulowanie hipotek. Listy zastawne Towarzystwa trafiły na giełdę berlińską, co w późniejszym okresie spowodowało wykupywanie majątków przez spekulantów.

Komisja Przychodów i Skarbu przystąpiła do Towarzystwa z częścią dóbr narodowych i poduchownych. Wskazano 184 dobra, które miano obciążyć pożyczką Towarzystwa.

Po utworzeniu Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego obowiązkiem duchowieństwa było zgłaszanie swych dłużników do Towarzystwa, które listami zastawnymi z fundacyjnych kapitałów spłacało długi hipoteczne majątków. Przy zakładaniu hipotek plebani byli obowiązani zgłaszać swe udokumentowane roszczenia do majątków, jak też po powstaniu w stosunku do majątków podlegających kasacie za udział w nim.

Towarzystwo faktycznie działało do 1944 r. Formalnie zlikwidowano je w 1950 roku decyzją Ministra Finansów^[5].

Zobacz też

• Galicyjskie Towarzystwo Kredytowe Ziemskie