Boaszkowate

Boaszkowate (Tropidophiidae) – monotypowa rodzina niejadowitych węży z infrarządu Alethinophidia. Są wężami małej do średniej wielkości (od 30 do 60 cm), u niektórych z nich można spotkać bardzo kolorowe łuski. Prowadzą z reguły grzebiący tryb życia, rzadziej nadrzewny.

Boaszkowate

Tropidophiidae
Brongersma, 1951
Boaszek kubański (Tropidophis melanurus)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	gady
Podgromada	diapsydy
Nadrząd	lepidozaury
Rząd	łuskonośne
Podrząd	węże
Infrarząd	Alethinophidia
Rodzina	boaszkowate
Typ nomenklatoryczny
Rodzina: Tropidophis Cocteau & Bibron, 1843 Rodzaj: Boa melanura Schlegel, 1837
Synonimy Rodziny: Ungualiidae Cope, 1894 Ungaliidae Cope, 1900 Tropidophinae Brongersma, 1951 Tropidophidae Underwood, 1976 Tropidophiidae Duellman, 1979 Tropidopheidae McDowell, 1987 Ungaliopheinae McDowell, 1987 Tropidopheinae McDowell, 1987 Tropidopheidae H.M. Smith & Preston, 1987 Tropidopheoidae H.M. Smith & Chiszar, 1992 Rodzaju: Leionotus Cocteau & Bibron, 1843[1] Ungalia J.E. Gray, 1842[2] Erycopsis Fitzinger, 1843[3] Notophis Hallowell, 1856[4] Trachyboa Peters, 1860[5]
Rodzaje i gatunki
Tropidophis Cocteau & Bibron, 1843[6] 37 gatunków – zobacz opis w tekście

Rozmieszczenie geograficzne

Przedstawiciele rodziny żyją głównie w krainie neotropikalnej, od Meksyku i Indii Zachodnich do południowo-wschodniej Brazylii. Najczęściej można ich znaleźć na wyspach: Haiti, Jamajce, Kajmanach i Kubie^[7][8].

Charakterystyka

Zagrożone, zwijają się w ciasną kulkę. Posiadają nietypową zdolność obronną samokrwawienia z oczu, warg i nozdrzy^[9].

Systematyka

Rodzaj Tropidophis zdefiniowała w 1843 roku para francuskich herpetologów – Jean Theodore Cocteau i Gabriel Bibron – w rozdziale zatytułowanym Gady opublikowanym w publikacji autorstwa hiszpańskiego botanika Ramóna de la Sagry o tytule Historia fizyczna, polityczna i naturalna wyspy Kuba^[6]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) boaszek kubański (T. melanurus).

Etymologia

• Tropidophis: gr. τροπις tropis, τροπιδος tropidos ‘kil statku’^[10] ; οφις ophis, οφεως opheōs ‘wąż’^[11].
• Leionotus: gr. λειος leios ‘gładki’^[12] ; -νωτος -nōtos ‘-tyły, -grzbiety’, od νωτον nōton ‘tył, grzbiet’^[13]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Leionotus maculatus Cocteau & Bibron, 1843.
• Ungalia: etymologia nieznana, Gray nie wyjaśnił pochodzenia nazwy zwyczajowej^[2]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Boa melanura Schlegel, 1837.
• Erycopsis: rodzaj Eryx Daudin, 1803; gr. οψις opsis, οψεως opseōs ‘wygląd, oblicze, twarz’^[11]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Boa melanura Schlegel, 1837.
• Notophis: gr. νωτον nōton ‘tył, grzbiet’^[13]; οφις ophis, οφεως opheōs ‘wąż’^[11]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Notophis bicarinatus Hallowell, 1856 (= Boa melanura Schlegel, 1837).
• Trachyboa: gr. τραχυς trakhus ‘chropowaty, szorstki, najeżony’^[14]; rodzaj Boa Linnaeus, 1758. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Trachyboa gularis Peters, 1860.

Podział systematyczny

Do rodziny należy jeden rodzaj Tropidophis wraz z następującymi gatunkami^[7]:

• Tropidophis battersbyi Laurent, 1949
• Tropidophis boulengeri (Peracca, 1910)
• Tropidophis bucculentus (Cope, 1868)
• Tropidophis cacuangoae Ortega-Andrade, Bentley, Koch, Yánez-Muñoz & Entiauspe-Neto, 2022
• Tropidophis canus (Cope, 1868)
• Tropidophis caymanensis Battersby, 1938
• Tropidophis celiae Hedges, Estrada & Díaz, 1999
• Tropidophis curtus (Garman, 1887)
• Tropidophis feicki Schwartz, 1957 – boaszek zachodniokubański^[15]
• Tropidophis fuscus Hedges & Garrido, 1992
• Tropidophis galacelidus Schwartz & Garrido, 1975
• Tropidophis grapiuna Curcio, Sales-Nunes, Suzart Argolo, Skuk & Rodrigues, 2012
• Tropidophis greenwayi Barbour & Shreve, 1936
• Tropidophis gularis Peters, 1860
• Tropidophis haetianus (Cope, 1879)
• Tropidophis hardyi Schwartz & Garrido, 1975
• Tropidophis hendersoni Hedges & Garrido, 2002
• Tropidophis jamaicensis Stull, 1928
• Tropidophis leonae Landestoy, 2023
• Tropidophis maculatus (Bibron, 1840)
• Tropidophis melanurus (Schlegel, 1837) – boaszek kubański^[15]
• Tropidophis morenoi Hedges, Garrido & Díaz, 2001
• Tropidophis nigriventris Bailey, 1937
• Tropidophis pardalis (Gundlach, 1840)
• Tropidophis parkeri Grant, 1941
• Tropidophis paucisquamis (Müller, 1901)
• Tropidophis pilsbryi Bailey, 1937
• Tropidophis preciosus Curcio, Sales-Nunes, Suzart Argolo, Skuk & Rodrigues, 2012
• Tropidophis schwartzi Thomas, 1963
• Tropidophis semicinctus (Gundlach & Peters, 1864)
• Tropidophis spiritus Hedges & Garrido, 1999
• Tropidophis steinleini Díaz & Cádiz, 2020
• Tropidophis stejnegeri Grant, 1940
• Tropidophis stullae Grant, 1940
• Tropidophis taczanowskyi (Steindachner, 1880)
• Tropidophis wrighti Stull, 1928
• Tropidophis xanthogaster Domínguez, Moreno & Hedges, 2006

Rodzaje Ungaliophis i Exiliboa były kiedyś zaliczane do boaszkowatych, lecz obecnie częściej są uważane za bliżej spokrewnione z duscielowatymi i zaliczane do nich jako podrodzina Ungaliophiinae^[16][17].