Tu-114

Tu-114 (ros. Ту-114, w kryptonimie NATO „Cleat”) – radziecki samolot pasażerski dalekiego zasięgu, zaprojektowany i wybudowany w celu obsługi istotnych linii ZSRR.

Tu-114

Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Producent	zakłady Aviakor
Konstruktor	Tupolew
Typ	samolot pasażerski
Historia
Data oblotu	15 listopada 1957
Wycofanie ze służby	1983
Liczba egz.	32
Liczba wypadków  • w tym katastrof	2 1
Dane techniczne
Napęd	4 x silniki turbośmigłowe Kuzniecow NK-12
Moc	4 × 10 304 kW (14 000 KM) każdy
Wymiary
Rozpiętość	51,10 m
Długość	54,10 m
Wysokość	15,50 m
Powierzchnia nośna	311,1 m²
Masa
Własna	91 000 kg
Startowa	171 000 kg
Osiągi
Prędkość maks.	870 km/h
Prędkość przelotowa	770 km/h
Pułap	12 000 m
Zasięg	8950 km (dla 15 ton ładunku), 6200 km (dla 30 ton)
Dane operacyjne
Liczba miejsc
220 (Aeroflot – 170)
Użytkownicy
Aeroflot, JAL

Wzorowany na bombowcu strategicznym Tu-95 stał się najszybszym i największym pasażerskim^[1] samolotem turbośmigłowym świata, rekord prędkości (877 km/h w obwodzie zamkniętym 5000 km i z ładunkiem 25 ton) nie został pobity^[2].

Historia

W 1955 roku biuro Tupolewa zostało wyznaczone do zbudowania samolotu dalekiego zasięgu (8000 km). Projektem wyjściowym był istniejący już bombowiec Tu-95. Pierwotnie samolot miał nosić nazwę Tu-95p (pasażerski), ale z czasem ewoluowała ona w Tu-114. Z oryginalnego Tu-95 zostało niewiele – zmianom uległa powierzchnia nośna skrzydeł, przebudowano także kadłub. Do napędu samolotu zastosowano cztery śmigłowe silniki turbinowe Kuzniecow NK-12 MW o mocy 10.304 kW (14.000 KM) każdy, napędzające czterołopatowe przeciwbieżne śmigła o średnicy 5,6 m^[3].

Wykorzystywanie

Okres użytkowania Tu-114 był stosunkowo krótki – od 1962 do 1976 roku. Samolot znany był z niezawodności, szybkości i ekonomiczności (zużywał nawet mniej paliwa niż Ił-62, który go zastąpił). Obsługiwał kursy do Kopenhagi, Hawany, Montréalu, New Delhi, Paryża, Belgradu i Tokio. Po wkroczeniu Iła-62 był regularnie wycofywany z kolejnych międzynarodowych tras i wykorzystywany na liniach krajowych ZSRR. We wczesnych latach 80., po wylataniu przeciętnie 14 000 godzin przekazywane były do wojska.

Trasa Tokio-Moskwa

Mimo zasięgu porównywalnego do wielu maszyn z ówczesnej epoki Tu-114 został skierowany na najbardziej prestiżowe trasy. Najbardziej znaną była trasa Moskwa – Tokio, którą obsługiwały załogi obu krajów (a na Tupolewach umieszczano napis „Japan Air Lines” w geście przyjacielskiej współpracy). Pod koniec dekady lat 60. rolę Tu-114 zaczął przejmować odrzutowy Ił-62

Wypadki

Jedyny poważny wypadek Tu-114 nastąpił na skutek złych warunków atmosferycznych po starcie z Moskwy.

Wymienia się jeszcze przypadek awarii podwozia przedniego, wykryty w trakcie przeglądu na ziemi.

Nowości techniczne

Samolot cechował się wprowadzeniem kilku nowinek technicznych, a wśród nich:

• Skrzydła o kącie skosu 35 stopni, rozwiązanie znane z późniejszych samolotów odrzutowych, jak rodzina Boeingów.
• Wysokie podwozie (niemal 3 metry) ze względu na dużą średnicę śmigieł (5,6 m średnicy). Podczas lotu testowego do Waszyngtonu w czasie pierwszej wizyty Nikity Chruszczowa w USA lotnisko docelowe nie miało wystarczająco wysokich schodów.
• Śmigła nadkrytyczne, których końcówki pracowały powyżej prędkości dźwięku i które były źródłem bardzo dużego hałasu.
• Moc jednego silnika Kuzniecow NK-12 MW na poziomie 14 000 KM to największa moc silnika turbośmigłowego zastosowana w samolocie pasażerskim (ten sam silnik o podwyższonej jeszcze mocy do 15 000 KM był zastosowany w transportowym An-22).