Ustawy norymberskie

Ustawy norymberskie (niem. Nürnberger Gesetze, także jako Nürnberger Rassengesetze – „norymberskie ustawy rasowe”) – ustawy rasowe uchwalone w III Rzeszy przez niemiecki Reichstag 15 września 1935 i w tym samym dniu ogłoszone na zjeździe NSDAP (Reichsparteitagu) w Norymberdze. Do zestawu ustaw wchodziły:

• Ustawa o obywatelstwie Rzeszy;
• Ustawa o ochronie krwi niemieckiej i niemieckiej czci;
• Ustawa o barwach i fladze Rzeszy.

Na podstawie ustaw wydano rozporządzenia wykonawcze. Pierwszym było rozporządzenie z dnia 14 listopada 1935 r., rozwijające ustalenia § 3 ustawy o obywatelstwie Rzeszy i wyłączające Żydów spod jego mocy.

Na mocy tych aktów Żydów można było pozbawić obywatelstwa Rzeszy, ochrony prawnej i własności. Nie mogli również pełnić służby w urzędach państwowych ani w wojsku. Zakazano im też wywieszać flagę państwową. Według ustawy o ochronie krwi zabraniano zawierania małżeństw między „Aryjczykami” i „nie-Aryjczykami”, zezwalano rozwiązywać już zawarte małżeństwa tego typu, zaś stosunki intymne między nimi podlegały karze (zhańbienie rasy – Rassenschande).

Wbrew swej nazwie ustawy pomijały definicję rasy. Do Żydów zaliczono aktualnych lub byłych wyznawców judaizmu, a także ich dzieci i wnuki bez względu na wyznanie^[a]. W związku z tym definicja Żyda wg prawa III Rzeszy była inna niż judaistyczna definicja Żyda (wg której Żydem jest osoba która ma matkę Żydówkę lub która przeszła konwersję na judaizm^[2]). Ustawy norymberskie definiowały również, kogo uznawać za Żyda, kogo za mieszańca (mischlinga), a kogo za Aryjczyka.

Ograniczenia prawne dotyczyły również Romów oraz przedstawicieli tzw. rasy czarnej. Ustawy stały się podstawą prawną antyżydowskiej polityki w III Rzeszy.

Współtwórcą ustaw był Hans Globke.

Ustawy norymberskie zakazujące np. małżeństw Żydów i nie-Żydów wzorowane były na ustawach, które w tamtym okresie obowiązywały w 30 stanach USA^[3][4] (zakazy obejmowały nie tylko czarnoskórych, ale także Chińczyków, Japończyków, Filipińczyków, Hindusów, Indian) (Prawa Jima Crowa)^[5][6]. Ustawodawstwo to obowiązywało w niektórych stanach USA, w oparciu o zasadę jednej kropli krwi, aż do chwili wejścia w życie Civil Rights Act (ustawa o prawach obywatelskich) z 1964 roku i Voting Rights Act (ustawa o prawie do głosowania) z 1965 roku, co nastąpiło ostatecznie w 1967 roku^[7].

Flaga

Nową flagą państwową od tej pory stała się flagi partii nazistowskiej (wcześniej, do 1935 roku flagą państwową III Rzeszy była czarno-biało-czerwona flaga – praktycznie taka sama jak flaga Cesarstwa Niemieckiego, lecz różniąca się proporcjami –, którą przywrócono w 1933 roku po dojściu Adolfa Hitlera do władzy zastępując flagę Republiki Weimarskiej)^[8].

Zobacz też

• Mischling
• Rassenschande
• segregacja rasowa
• prawa majowe

Uwagi

1. Prototyp takiej definicji zaproponowała już Liga Pangermańska w 1913 r.^[1]