Włodzimierz Boruński

Włodzimierz Boruński (ur. 3 lipca 1906 w Łodzi, zm. 10 kwietnia 1988 w Warszawie^[1]) – polski aktor, reżyser, poeta, satyryk i tłumacz^[2] pochodzenia żydowskiego.

Włodzimierz Boruński

Data i miejsce urodzenia	3 lipca 1906 Łódź
Data i miejsce śmierci	10 kwietnia 1988 Warszawa
Zawód	aktor, reżyser
Odznaczenia

Życiorys

Grób Włodzimierza Boruńskiego na cmentarzu Bródnowskim

Ojciec Włodzimierza Boruńskiego, Hersz Lejb Boruński, był adwokatem posługującym się na co dzień imieniem Jerzy^[3], a matka, Berta z domu Krukowska, była siostrą matki poety Juliana Tuwima oraz ojca aktora Kazimierza Krukowskiego^[1][3]. Młodszy brat Włodzimierza, kompozytor i pianista Leon Boruński, został zabity przez Niemców w 1942 roku w getcie w Otwocku^[1]. Włodzimierz Boruński w 1925 ukończył prywatne Gimnazjum Humanistyczne Bogumiła Brauna w Łodzi i rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, które po dwóch latach porzucił, na rzecz pracy na scenie. W 1929–1930 odbywał służbę wojskową w Szkole Podchorążych w Tomaszowie Mazowieckim^[4]. W 1931 zdał eksternistyczny egzamin aktorski ZASP. W latach 30. XX wieku był reżyserem i aktorem w kabaretach i teatrzykach rewiowych, m.in. w „Morskim Oku”, „Perskim Oku”, „Mignon”, a także w prowincjonalnych zespołach rewiowych. Pisał pod pseudonimem „Dr Bridge” utwory dla teatrzyku „Qui Pro Quo” w Warszawie. W latach 1936–1937 był reżyserem w Teatrze Nowości w Wilnie.

Po wybuchu II wojny światowej przebywał najpierw we Lwowie, gdzie był aktorem w rozmaitych zespołach artystycznych, potem w Kijowie. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej zmobilizowany do batalionu robotniczego został wysłany do Baszkirii i przebywał w obozie Iszymbaj. W lipcu 1942 w Ufie został mianowany radcą prawnym Związku Patriotów Polskich, jednocześnie był kierownikiem literacko-artystycznym klubu kolejowego w mieście Dioma. W 1943 wstąpił do II Armii Wojska Polskiego, w szeregach 7. Dywizji Piechoty brał udział w walkach na terenie Polski i forsowaniu Nysy^[5].

Po wojnie zdemobilizowany w listopadzie 1945, osiadł na krótko w Lubaniu na Dolnym Śląsku. Tam przez krótki czas był wiceprzewodniczącym Powiatowej Rady Narodowej, założył teatrzyk „Siódme Niebo”, i był jego dyrektorem i kierownikiem literackim. W styczniu 1946 stworzył Spółdzielnię Wydawniczo-Drukarską „Na straży”, która stała się prawnym wydawcą pisma „Na straży”. W czerwcu 1946 gazeta została wcielona do należącej do PPR „Trybuny Dolnośląskiej”, której redakcja i administracja znajdowała się we Wrocławiu, a Boruński był redaktorem oddziału lubańskiego. Uczestniczył też w organizowaniu szkół polskich^[6]. Od 1 lutego 1946 należał do PPR, następnie do PZPR^[5]. Od maja 1948 w Łodzi, tam pracował najpierw w „Kurierze Popularnym”, później w „Głosie Robotniczym” jako redaktor polityczny działu depesz. Od września 1949 ostatecznie zamieszkał w Warszawie^[5]. Zajmował się dziennikarstwem, publikował wiersze i przekłady z literatury rosyjskiej m.in. w czasopismach „Mucha” (1949–1952), „Szpilki” (1949–1958, 1960–1966), „Nowa Kultura” (1950–1957), „Sztandar Młodych” (1951), „Po prostu” (1951–1953), „Przyjaźń” (1952–1957), „Życie Literackie” (1952–1955), „Głos Koszaliński” (1956), „Kurier Polski” (1961–1968), „Barwy” (1969–1982)^[4].

W latach 1958–1966 współpracował z warszawskimi teatrami Syrena i Buffo, był autorem wielu zbiorów poezji, skeczy, monologów i piosenek w programach tych teatrów. Współpracował także z Polskim Radiem, Telewizją Polską i estradą jako autor skeczy, piosenek i wierszy satyrycznych.

W 1961 roku za namową Tadeusza Konwickiego wystąpił w filmie Zaduszki, co zapoczątkowało jego karierę w kinematografii. Szczególnie znany stał się z odtwarzania ról starych Żydów (np. doktora Szumana w serialu Lalka, krawca Golda w ekranizacji Zazdrości i medycyny, Halperna w Ziemi obiecanej, Sommera w Polskich drogach).

Przygodnie występował również w innych pobocznych rolach filmowo-teatralnych, np. jako lekarz sądowy w telewizyjnym widowisku kryminalnym Teatru Sensacji pt. Upiór w kuchni w reżyserii Janusza Majewskiego (1976).

Był mężem Teresy z domu Han (zm. 1970).

Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Bródnowskim (kwatera 70D-4-12)^[7].

Publikacje

• Sprawy codzienne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1956.
• Nie umiem grać na gitarze. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1969.
• Co mi zostanie z tych lat... Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1972.
• Rozmowa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1986.

Filmografia

• Zaduszki (1961) – Goldapfel
• Niekochana (1965) – inżynier Śliwa, szef Noemi
• Salto (1965) – Blumenfeld
• Zazdrość i medycyna (1973) – krawiec Abraham Gold
• Czterdziestolatek (serial telewizyjny) (1974–1976) – sąsiad Karwowskich
• Personel (1975) – kierownik techniczny w teatrze, dawny znajomy ciotki Romka
• Zaklęte rewiry (1975) – redaktor
• Ziemia obiecana (1974) – Halpern
• Polskie drogi (serial telewizyjny) (1976–1977) – Sommer, właściciel kamienicy^[8]
• Lalka (serial telewizyjny) (1977) – dr Michał Szuman, przyjaciel St. Wokulskiego
• Sprawa Gorgonowej (1977) – Birnbaum, więzień polityczny
• Lekcja martwego języka (1979) – Roth, recepcjonista w hotelu
• Królowa Bona (serial telewizyjny) (1980) – astrolog na Wawelu
• Młyn Lewina (Levins Muhle) (1980) – rabin Dawid
• Zamach stanu (1980) – adwokat K. Sterling, obrońca w procesie brzeskim
• Dolina Issy (1982) – sekretarz rabina
• Hotel Polanów i jego goście (Hotel Polan und seine Gäste) (1982) – rabin Cohen
• Klakier (1982) – Gustawek
• Wedle wyroków twoich... (1983) – dziadek Ruth
• Mrzonka (1985) – pan B.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1974)
• Medal ZAiKS-u (1988)^[9]
• Odznaka ZAiKS-u (1988)^[9]

Nagrody

• Nagroda na Festiwalu Polskiej Twórczości Telewizyjnej w Olsztynie za rolę w serialu telewizyjnym Lalka (1978)
• Nagroda na Festiwalu Polskiej Twórczości Telewizyjnej w Olsztynie za rolę Sommera w serialu telewizyjnym Polskie drogi (1978)
• Nagroda Przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji I stopnia za rolę Sommera w serialu telewizyjnym Polskie drogi (1978)
• Nagroda Przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za rolę w filmie Mrzonka (1986)