Wda (rzeka)

Wda, inaczej Czarna Woda (niem. Schwarzwasser) – rzeka w północnej Polsce, lewy dopływ Wisły o długości 198 km i powierzchni dorzecza 2325 km²^[1].

Ten artykuł dotyczy rzeki w Polsce, dopływu Wisły. Zobacz też: Wda – wieś w województwie pomorskim, w powiecie starogardzkim, w gminie Lubichowo.

Wda

Wda w okolicy Świecia
Kontynent	Europa
Państwo	Polska
Rzeka
Długość	198 km
Powierzchnia zlewni	2325 km²
Średni przepływ	6,52 m³/s (przy ujściu)
Źródło
Miejsce	Krążno okolice Osławy-Dąbrowy
Wysokość	146 m n.p.m.
Współrzędne	54°05′57″N 17°36′34″E
Ujście
Recypient	Wisła
Miejsce	Świecie
Wysokość	23,1 m n.p.m.
Współrzędne	53°24′42″N 18°28′45″E
Szlak 198,0 Jezioro Krążno 146 m n.p.m. 195,0 Jezioro Wieckie 187,3 Jezioro Fiszewo 183,0 Jezioro Lubiszewskie 179,0 Lipusz 169,7 Jezioro Schodno 166,2 Trzebiocha 160,5 Jezioro Słupinko 160,4 Jezioro Radolne 157,0 Jezioro Wdzydze 151,0 Borsk 150,0 Kanał Wdy 147,0 Bąk 139,5 Wojtal 135,1 Studzienicka Struga 131,0 Niechwaszcz 130,0 Czarna Woda 87,0 Wda 77,6 Kałębnica 75,1 Święta Struga 69,0 Łuby 62,2 Błędno 50,0 Stara Rzeka 41,8 Tleń 41,8 Prusina 41,0 Jezioro Żurskie 34,5 Wałkowiska 32,0 Żur 26,0 Jezioro Gródkowskie 11,5 Wyrwa 11,5 Struga Wyrwa 8,0 Świecie 0 → Wisła Świecie Dolina Fordońska 23 m n.p.m.
Położenie na mapie Polski źródło ujście

Przebieg

Wypływa z jeziora Krążno w pobliżu wsi Osława-Dąbrowa koło Bytowa na Równinie Charzykowskiej. Przepływa przez jeziora Wdzydze, Gołuń, Radolne, Słupinko i Jelenie (tzw. kaszubską wielką wodę), następnie przez Bory Tucholskie. Uchodzi do Wisły w okolicach Świecia.

Silnie meandrująca rzeka nizinna o piaszczystym dnie, z licznymi głazami narzutowymi w korycie. Ze względu na zmienność od górskiego potoku do szerokiej, wolno płynącej rzeki, zakola, często wysokie, a miejscami urwiste, zalesione brzegi oraz przełomy, stanowi atrakcyjny szlak kajakowy. Organizowany jest tam na przełomie stycznia i lutego Ogólnopolski Zimowy Spływ Kajakowy.^{[potrzebny przypis]}

Nazwa „Czarna Woda”, funkcjonująca również w niemieckiej tradycji nazewniczej, wzięła się prawdopodobnie od ciemnych wód rzeki. Na zabarwienie wód wpływ mieć mogły zabagnione brzegi, związki mineralne niesione przez wodę, a także ścieki ze smolarni działających do XIX wieku w przyległych wsiach i przysiółkach.

Na Wdzie działa 6 elektrowni wodnych: w Wojtalu, we Wdeckim Młynie, w Żurze, Gródku, Kozłowie oraz Świeciu Przechowie.

W 1840 rozpoczęto budowę kanału Wdy o szerokości 6 m. Budowa trwała 6 lat^[2].

Ochrona przyrody

Ponad 30% długości Wdy leży na obszarach objętych ochroną przyrody:

• Wdzydzki Park Krajobrazowy
  • Rezerwat przyrody Trzebiocha (projektowany)
  • Rezerwat przyrody Wyspy na jeziorze Wdzydze (projektowany)
  • Rezerwat przyrody Wyspa Ostrów Mały (projektowany)
• Rezerwat przyrody Kręgi Kamienne w Odrach
• Rezerwat przyrody Krzywe Koło w Pętli Wdy
• specjalny obszar ochrony siedlisk Sandr Wdy

Galeria

• 
  Ujście Wdy do Wisły
• 
  Most kolejowy na Wdzie w Kozłowie
• 
  Wda na Górskim Moście za śluzą
• 
  Kajaki na Wdzie
• 
  Ujście Wdy z jez. Krążno

Zobacz też

• Czarna Woda (miasto)
• Rezerwat przyrody Krzywe Koło w Pętli Wdy
• Rzeki w Polsce

Bibliografia

• Roman. Janusiewicz: Wda: Lipusz-Świecie: szlak kajakowy: 1:60 000 = Wda Stromabwärts = Wda river fairway. Wrocław: Eko-Graf, 2005. ISBN 83-86645-68-7. Brak numerów stron w książce
• Przemysław. Jujka: Bory Tucholskie : informator krajoznawczy: mapa turystyczna : 1:75 000. Warszawa: Demart, 2006. ISBN 83-74271-18-3. Brak numerów stron w książce