Wodynie

Wodynie – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie siedleckim, w gminie Wodynie^[4][6]. Ma status sołectwa^[7].

Ten artykuł dotyczy wsi. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Wodynie

wieś
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	siedlecki
Gmina	Wodynie
Liczba ludności (2021)	568[1][2]
Strefa numeracyjna	25
Kod pocztowy	08-117[3]
Tablice rejestracyjne	WSI
SIMC	0694959[4]
Położenie na mapie gminy Wodynie Wodynie
Położenie na mapie Polski Wodynie
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Wodynie
Położenie na mapie powiatu siedleckiego Wodynie
52°02′26″N 21°57′22″E[5]

Wieś jest siedzibą gminy Wodynie a także rzymskokatolickiej parafii Świętych Apostołów Piotra i Pawła. Dawniej miasto, także wieś szlachecka, w drugiej połowie XVI wieku położona była w powiecie garwolińskim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego^[8]. Jako miasto Wodynie były lokowane trzy razy^[9][10]. Pierwsza lokacja w 1573^[11][12] (72, 113). została uchybiona^[9]. Następnie Wodynie były miastem w latach 1661-1674^[12] i 1739^[12][11]–1834^[13]. W 1830 roku były najmniejszym miastem w Królestwie Polskim, licząc zaledwie 140 mieszkańców^[14], cztery lata później zostały zdegradowane do rzędu wsi^[15][16][17]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.

Integralne części wsi Wodynie^[4][6]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0694965	Kurpierz	część wsi
0694971	Strójnik	część wsi

Wodynie położone są przy drodze wojewódzkiej nr 803 Siedlce - Stoczek Łukowski.

W Wodyniach funkcjonuje jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej, założona w 1917 roku. W roku 1997 została ona włączona w struktury Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego. Jednostka spełnia ważną funkcję w systemie bezpieczeństwa gminy Wodynie i powiatu siedleckiego^[18].

Historia

Wodynie – wieś i folwark nad rzeką Wodynią w powiecie siedleckim, gminie i parafia Wodynie, odległość 26 wiorst od Siedlec, w roku 1880 posiada kościół parafialny drewniany, szkołę początkową, urząd gminny, domów było 34, 312 mieszkańców. W 1827 r. było 33 domów 261 mieszkańców. Folwark Wodynie z awulu­sem Strojnik rozległość mórg 1372 w tym: gruntów ornych i ogrodów 832, 41c mr. 78, lasu mórg 434, nieużytków mórg 28; budynków murowanych 14, drewnianych 12. Płodozmian 6 i 10-polowy, las nieurządzony, pokłady torfu. Wieś. Wodynie posiadała osad 25 mórg 614.

Jest to dawna osada, w ziemi czerskiej leżąca. W roku 1476 siedzi tu „nobilis Stanialaus de Wodynie”, posiadający prócz Wodynie. jeszcze Wolę (Kod., Mazow., str. 276).

W r. 1576 płacą tu od 7 łan. i w Woli od 7¹/₂ (Pawiński, Mazowsze, 223).

Parafia założona tu była w 1445 r. przez Stefana z Wodyń, proboszcza kolegiaty warszawskiej.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, tom VIII str. 730

Najstarsze wzmianki o miejscowości pochodzą z XV w. Pierwszym jej właścicielem został Mnieszewski. Kolejnymi właścicielami majątku były rody Głoskowskich, Żaboklickich, Wybranowskich, Załuskich. Do 1946 ziemią wodyńską zarządzali Newelscy.^{[potrzebny przypis]} Nie zachował się drewniany dwór z końca XVIII wieku. Kaplica grobowa z 1854 jest jednym z nielicznych dokumentów potwierdzającym obecność Załuskich i Newelskich na tym terenie. Jeden z potomków rodu, Jan Wodyński wybudował kościół w Wodyniach i został proboszczem parafii. Obecna zrębowa konstrukcja pochodzi z 1776. W obrębie parku, w otoczeniu kaplicy znajduje się dawny cmentarz grzebalny, na którym zachowały się dwa nagrobki:

• Jana Filipa Carosiego – Włocha, który przybył do Polski w czasach króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Był geologiem. W pobliskiej Rudzie Wolińskiej zbudował hutę żelaza. Padł ofiarą cholery w 1799 r. Na jego nagrobku wyryto napis Stań przechodniu, niezwykłe prochy depczesz ...
• Kazimierza Roszkowskiego – rotmistrza grodzieńskiego zm. 1833 r.

W wyniku rozprzestrzeniającej się cholery, która wybuchła w 1810 w Siedlcach na tym terenie założono cmentarz choleryczny.

Jeden z właścicieli ziemskich, Wiktor Newelski, wybudował w latach 80. XIX w. gorzelnię. Mieszkańcom Wodyń dawała ona możliwość dodatkowego zarobku. Fragmenty gorzelni zachowały się do dziś.

Na przełomie wieków XVII i XVIII miejscowość wzmiankowana na przemian jako wieś lub miasto. W dniu 9 kwietnia 1831 w Wodyniach stacjonowały wojska gen. Prądzyńskiego, który rankiem następnego dnia wyruszył w kierunku Nowych Igań, gdzie stoczył zwycięską bitwę z wojskiem rosyjskim. 13 września 1939 na tym terenie toczyły się walki między polską 1 DP Leg a Niemcami ze zmotoryzowanej Dywizji „Kempf” czego konsekwencją było doszczętne spalenie wsi.

Działały tu również oddziały AK i BCh. Komendantami placówki Wodynie – kryptonim „Woda” – byli: st. sierż Józef Flisowski „Echo” od 1940, a po jego tragicznej śmierci w 1943 plut. Błażej Szostek „Smukły”.

W Wodyniach urodził się Franciszek Duczek – żołnierz Batalionów Chłopskich.