Wyżyna Częstochowska

Wyżyna Częstochowska (341.31) – wyżyna (mezoregion fizycznogeograficzny) w południowej Polsce^[1], będąca północną częścią Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej^[2]. Historycznie stanowi zachodnią część Małopolski^[3], obecnie znajduje się w woj. śląskim oraz małopolskim^[4].

Wyżyna Częstochowska

Rezerwat przyrody Sokole Góry
Megaregion	Pozaalpejska Europa Środkowa
Prowincja	Wyżyny Polskie
Podprowincja	Wyżyna Śląsko-Krakowska
Makroregion	Wyżyna Krakowsko-Częstochowska
Mezoregion	Wyżyna Częstochowska

Informacje w projektach siostrzanych

Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Ma powierzchnię około 983 km²^[5][1]. Północną granicę tworzy dolina Warty od Częstochowy po Mstów, południową Brama Wolbromska i dolina Białej Przemszy. Od zachodu graniczy z Obniżeniem Górnej Warty i Kotliną Siewierza^[5][1]. Nad Obniżeniem Górnej Warty wznosi się średnio około 200 m, opada zaś do niego kuestą o wysokości kilkudziesięciu metrów. Granica ta nie przebiega po linii prostej, lecz jest zatokowato powyginana dopływami Warty. Od wschodu graniczy z Niecką Przyrowską i Progiem Lelowskim oraz Wyżyną Miechowską^[3][1].

Praktycznie cały teren wyżyny zbudowany jest z górnojurajskich wapieni. W trzeciorzędzie podlegały one silnemu wietrzeniu i przykryte zostały utworami pochodzącymi z wietrzenia. W licznych miejscach ostały się wystające ponad powierzchnię zrównania ostańce i mogoty. Zbudowane są z twardych wapieni skalistych, które oparły się procesom wietrzenia. W okresie zlodowacenia środkowopolskiego doliny przykryte zostały lessem. W wielu dolinach i wąwozach woda płynie tylko po większych opadach i roztopach, normalnie spływ odbywa się pod powierzchnią^[3].

Wyżyna Częstochowska jest krainą głównie rolniczą o zróżnicowanych glebach, od bielicowych przez rędziny do lessu. Są na niej tylko 4 miasta: Olsztyn, Wolbrom, Żarki i Ogrodzieniec. Przecinają ją 3 linie kolejowe. Część wyżyny jest objęta ochroną jako Park Krajobrazowy Orlich Gniazd. W jego obrębie znajdują się liczne wapienne ostańce, jaskinie i schroniska, oraz ruiny zamków i zamki. Na Równinie Janowskiej utworzono Park Krajobrazowy Stawki^[3]. Ostatnio coraz większą rolę odgrywa turystyka. Najciekawszymi turystycznie miejscami wyżyny prowadzi Szlak Orlich Gniazd, Szlak Warowni Jurajskich i wiele innych szlaków turystyki pieszej, rowerowej, narciarskiej i konnej^[6]. Liczne skałki są obiektem wspinaczki skalnej^[7].

Wyżyna Częstochowska dzieli się na pięć mikroregionów^[3] lub w najnowszej propozycji regionalizacji fizycznogeograficznej na dziewięć mikroregionów i 114 submikroregionów^[5]:

• Wyżyna Mirowsko-Olsztyńska
• Równina Janowska
• Obniżenie Pradeł
• Wyżyna Ryczowska
• Brama Wolbromska.

Natomiast w literaturze krajoznawczej często używany jest inny podział^[8]:

• Pasmo Olsztyńsko-Mirowskie
• Pasmo Zborowsko-Ogrodzienieckie
• Pasmo Smoleńsko-Niegowonickie.