Wybory generalne w Mozambiku w 2009 roku

Wybory generalne w Mozambiku w 2009 roku – wybory prezydenckie oraz parlamentarne przeprowadzone w Mozambiku 28 października 2009. W wyborach prezydenckich zdecydowane zwycięstwo, z wynikiem 75% głosów poparcia, uzyskał urzędujący prezydent Armando Guebuza. W wyborach parlamentarnych zwyciężyła rządząca partia FRELIMO.

Sytuacja polityczna i organizacja wyborów

Wybory z października 2009 były czwartymi wielopartyjnymi wyborami od czasu ustanowienia w kraju systemu demokratycznego i zakończenia wojny domowej w 1992. Scena polityczna Mozambiku od początku lat 90. XX w. była zdominowana przez dwie partie, rządzącą FRELIMO oraz opozycyjną RENAMO, które w latach 1977-1992 toczyły ze sobą wojnę domową. O reelekcję na stanowisku prezydenta ubiegał się stojący na czele państwa od 2004 Armando Guebuza z partii FRELIMO. Jego głównym rywalem był lider RENAMO, Afonso Dhlakama, który startował w wyborach po raz czwarty z rzędu. Trzecim kandydatem był Daviz Simango, który opuścił szeregi RENAMO i w marcu 2009 założył własną partię, Ruch Demokratyczny Mozambiku (MDM, Movimento Democrático de Moçambique). Za głównego faworyta uważany był urzędujący prezydent Guebuza. Jego szanse wzrosły jeszcze bardziej, po rozłamie w szeregach opozycji w 2009 oraz słabym wyniku RENAMO w wyborach na burmistrzów miast w listopadzie 2008^[1].

W wyborach parlamentarnych o 250 mandaty w Zgromadzeniu Republiki (jednoizbowy parlament) ubiegało się 17 partii politycznych i 2 koalicje. Głosowanie odbywało się w 11 okręgach wyborczych, według zasad ordynacji proporcjonalnej, z 5-procentowym progiem wyborczym. Największe szanse na zdobycie mandatów miały: FRELIMO, RENAMO oraz MDM^[1].

Wybory w Mozambiku były monitorowane przez międzynarodowych i lokalnych obserwatorów. Unia Afrykańska delegowała 22-osobową misję obserwacyjną, SADC misję 24-osobową, Wspólnota Narodów przysłała 11 obserwatorów, a Unia Europejska umieściła w całym kraju 24 długoterminowych obserwatorów i ponad 70 krótkoterminowych^[1].

Kampania wyborcza

Kampania wyborcza rozpoczęła się w Mozambiku 13 września i trwała do 26 października 2009. Przed samym głosowaniem obowiązywała dwudniowa cisza wyborcza^[2]. Do udziału w wyborach uprawnionych jest ok. 10 mln obywateli powyżej 18 roku życia^[1].

Prezydent Guebuza w czasie kampanii zapowiadał kontynuację swojej polityki jedności narodowej i rozwoju oraz dalszą walkę z biedą wśród obywateli^[2][3]. Zadeklarował, że jeśli zostanie ponownie wybrany, nie będzie dążył do zmiany konstytucji i ubiegania się o trzecią z kolei kadencję na stanowisku^[4].

Dhlakama opowiadał się za ułatwieniami w uzyskiwaniu kredytów przez drobnych przedsiębiorców oraz ludzi młodych. Zapowiedział wprowadzenie zmian w systemie sądownictwa, który jego zdaniem sprzyja partii rządzącej, tak by wszyscy obywatele byli traktowani sprawiedliwie. Powiedział, że w przypadku kolejnej przegranej, nie weźmie już udziału w przyszłych wyborach. Daviz Simango oskarżył FRELIMO o nieradzenie sobie z zapobieganiem społecznemu wykluczeniu mieszkańców. Wezwał do głosowania na MDM w celu zapobieżenia powrotowi jednopartyjnego państwa. Obaj kandydaci opozycji podkreślali konieczność "zmiany" w polityce^[2][3]. We wrześniu 2009 komisja wyborcza zakazała startu w wyborach parlamentarnych kandydatom MDM w 9 okręgach wyborczych, argumentując to złożeniem niekompletnych dokumentów podczas rejestracji^[5].

Wyniki wyborów

10 listopada 2009 komisja wyborcza ogłosiła oficjalne wyniki wyborów, według których zdecydowane zwycięstwo w wyborach prezydenckich odniósł prezydent Guebuza, zdobywając 75% głosów. Drugie miejsce zajął Afonso Dhlakama (16,4% głosów), a trzecie Daviz Simango (8,6% głosów)^[6].

W wyborach parlamentarnych, również z dużą przewagą, zwyciężyła rządząca partia FRELIMO, która zwiększyła swój stan posiadania do 191 miejsc w 250-osobowym parlamencie. Porażkę poniósł natomiast opozycyjny RENAMO, który zdobył tylko 51 mandatów. Do parlamentu wszedł również Ruch Demokratyczny Mozambiku (MDM), który wprowadził do niego 8 deputowanych^[6]

Międzynarodowi obserwatorzy pochwalili przebieg wyborów, oświadczając, że przebiegły one w sposób pokojowy i zgodnie z regionalnymi standardami i zasadami. Przewodniczący misji obserwacyjnej SADC, Eustarckio Kazonga, stwierdził, że nie odnotowano żadnych aktów zastraszania czy przemocy w czasie głosowania^[7]. Już wcześniej, 30 października 2009, obserwatorzy z UE pochwalili przebieg głosowania i określili je mianem spokojnego i dobrze zorganizowanego. Skrytykowali jednak komisję wyborczą za wykluczenie wielu kandydatów z przyczyn technicznych i proceduralnych, nazywając to "ograniczeniem prawa wyboru głosujących"^[8].

Wybory prezydenckie

Kandydat - Partia polityczna		Liczba głosów	%
	Armando Guebuza (FRELIMO)	2 974 627	75,0%
	Afonso Dhlakama (RENAMO)	650 679	16,41%
	Daviz Simango (MDM)	340 579	8,59%
Razem			100%
Źródło:[9][6]

Wybory parlamentarne

Partia polityczna		Liczba głosów	%	+/–	Liczba mandatów	+/–
	FRELIMO	2 907 335	74,66%	+12,63%	191	+31
	RENAMO	688 782	17,68%	-12,05%	51	-39
	Ruch Demokratyczny Mozambiku (MDM)	152 836	3,93%	+3,93%	8	+8
	Pozostałe partie		3,73%		0	-
	Razem		100%	-	250	-
Źródło:[9][6][10]