Cisza wyborcza

Cisza wyborcza – okres, w którym pod groźbą kary zabroniony jest jakikolwiek rodzaj agitacji politycznej. Z założenia cisza wyborcza ma być czasem, w którym obywatele, po kampanii, mogą zastanowić się, jakiego chcą dokonać wyboru.

Ten artykuł dotyczy wyborów. Zobacz też: inne znaczenie słowa „cisza”.

Zakazem objęte są wszelkie wystąpienia polityczne, manifestacje, audycje radiowe i telewizyjne z udziałem kandydatów, publikacje na ich temat, czy naklejanie plakatów. Zabronione jest także publikowanie sondaży wyborczych.

W prawodawstwie wielu krajów cisza wyborcza nie występuje (m.in. w Niemczech, ponadto w Stanach Zjednoczonych od roku 1992, w którym to Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych orzekł, że cisza wyborcza jest niezgodna z konstytucją, a zakazane może być tylko wieszanie plakatów, czy inna forma agitacji, ale tylko w obrębie komisji wyborczych).

Cisza wyborcza w Polsce

W Polsce (od 1990 r.) cisza wyborcza rozpoczyna się o północy w dniu poprzedzającym dzień głosowania, a kończy się po zakończeniu głosowania (po zamknięciu lokali wyborczych); dotyczy także kampanii referendalnej^[1].

Za naruszenie ciszy wyborczej będące wykroczeniem grozi grzywna^[2]. Za naruszenie ciszy wyborczej uważa się nie tylko prowadzenie agitacji, ale również wszelkie dynamiczne nośniki reklamy politycznej. Zgodnie z prawem, w czasie ciszy wyborczej mogą wisieć plakaty powieszone przed ciszą, ale nie mogą pojawiać się nowe (jednocześnie niezgodne z prawem jest zrywanie w czasie ciszy wyborczej plakatów wywieszonych przed ciszą). Kontrowersyjną sprawą są plakaty umieszczone na środkach transportu publicznego. Zostały one naklejone przed ciszą, ale w czasie ciszy wyborczej pojawiają się w miejscach, gdzie wcześniej ich nie było. Naruszeniem ciszy wyborczej nie jest zachęcanie do wzięcia udziału w wyborach, jeżeli nie agituje się na rzecz określonego kandydata lub komitetu wyborczego. Zachęcanie lub zniechęcanie do głosowania w referendum stanowi jednak naruszenie ciszy referendalnej, gdyż frekwencja w przypadku takiego głosowania decyduje o tym, czy referendum jest wiążące.

Poniżej w tabeli przedstawiono dni ciszy wyborczej przed i w trakcie poszczególnych wyborów i referendów w Polsce.

Wybory prezydenckie	Wybory parlamentarne	Wybory samorządowe	Wybory do Parlamentu Europejskiego	Referenda
23–25 listopada 8-9 grudnia 1990	27 października 1991	26–27 maja 1990	12–13 czerwca 2004	17–18 lutego 1996
4–5 listopada 18-19 listopada 1995	18–19 września 1993	18–19 czerwca 1994	6–7 czerwca 2009	24–25 maja 1997
7–8 października 2000	20–21 września 1997	10–11 października 1998	24–25 maja 2014	6–8 czerwca 2003
8–9 października 2005 22-23 października 2005	22–23 września 2001	26–27 października 2002	25–26 maja 2019	5–6 września 2015
19–20 czerwca 2010 3-4 lipca 2010	24–25 września 2005	11–12 listopada 2006	8–9 czerwca 2024	14–15 października 2023
9–10 maja 2015 23-24 maja 2015	20–21 października 2007	20–21 listopada 2010	–	–
27–28 czerwca 2020 11-12 lipca 2020	8–9 października 2011	15–16 listopada 2014	–	–
17–18 maja 2025 31 maja-1 czerwca 2025	24–25 października 2015	20–21 października 2018	–	–
–	12–13 października 2019	6–7 kwietnia 2024	–	–
–	14–15 października 2023	–	–	–

Omijanie ciszy wyborczej w Polsce – „bazarek”

W dobie internetu zakaz publikowania sondaży wyborczych oraz wstępnych wyników exit poll zaczął być omijany poprzez wykorzystywanie nazw zastępczych dla ugrupowań politycznych i kandydatów oraz podpisywanie procentów poparcia/zebranych głosów jako cen. Proceder takiego omijania ciszy wyborczej odbywa się najczęściej na serwisie społecznościowym Twitter pod hasztagiem „#bazarek”.

W trakcie wyborów prezydenckich w 2015 roku Andrzej Duda w tego typu sondażach podpisywany był jako „Budyń”, natomiast Bronisław Komorowski określany był pseudonimem „Bigos”. W przypadku wstępnych wyników exit pollu kandydaci podpisywani byli kolejno jako „kiełbasa krakowska” oraz „kiełbasa myśliwska”, co nawiązywało do miasta rodzinnego Dudy oraz hobby Komorowskiego^[3]. Podobnie było w trakcie wyborów prezydenckich z 2020 roku, kiedy urzędujący prezydent Andrzej Duda ponownie został nazwany „Budyniem”, natomiast pozostali kandydaci otrzymali pseudonimy:

• Dżem – Rafał Trzaskowski
• Cytryny – Szymon Hołownia
• Ziemniaki – Władysław Kosiniak-Kamysz
• Wiosła – Robert Biedroń
• Konfitury – Krzysztof Bosak^[4].

Ta sama technika została wykorzystana także w czasie wyborów parlamentarnych. Wtedy to kandydujące ugrupowania były podpisywane jako:

	2015	2019	2023
PiS	Pistacje, Kaczki, Kaczka	Pistacje, Pieprz i Sól	Pistacje, Pisaki
PO	Pomidory, Pomarańcze, Ośmiorniczki	–	–
Razem	Śliwki	–	–
KORWiN	Muszki, Muchy	–	–
PSL	Jabłka	Koniczyna, Ciastka, Ciasteczka	–
ZL	Umywalki, Zlew, Zlewozmywak	–	–
Kukiz’15	Ciastka, Ciasteczka	–	–
Nowoczesna	Swetry, Petruszka[5][6][7]	–	–
SLD	–	Lawenda, Pomidory, Zlewy	–
Konfederacja	–	Konfitury	Konfitury
KO	–	Kolendra[8][9][10]	Kolendra, Kokosanki, Pomidory
BS	–	–	Bezy, Bez
TD	–	–	Trzcina, Ogórki i Cytryny
NL	–	–	Lawenda[11][12][13]

„Bazarek” praktykowany był również w trakcie wyborów samorządowych w 2018 roku^[14][15] oraz wyborów do Parlamentu Europejskiego w 2019 roku (KE była wtedy podpisywana jako Kefir).

Zobacz też

Zobacz kolekcję cytatów o ciszy wyborczej w Wikicytatach

Zobacz hasło cisza wyborcza w Wikisłowniku

• prawo wyborcze