Zapadlisko górnośląskie

Zapadlisko górnośląskie (niecka górnośląska) – jednostka geologiczna położona na południu Polski (Wyżyna Śląsko-Krakowska i Nizina Śląska).

Zapadlisko górnośląskie

niecka górnośląska

Państwo	Polska, Czechy
Rodzaj obiektu	niecka
Położenie na mapie Polski Zapadlisko górnośląskie
50°14′45,39″N 18°59′32,54″E

Jest to rozległa niecka wypełniona osadami dewonu i karbonu^[1].

Położenie geologiczne

Od zachodu graniczy ono ze strefą śląsko-morawską, od północy i wschodu z monokliną śląsko-krakowską, od południa przykryte jest nasunięciem Karpat^[2].

Położenie geograficzne

Geograficznie obejmuje południowo-wschodnie fragmenty Niziny Śląskiej (Kotlina Raciborska), południową część Wyżyny Śląsko-Krakowskiej (Płaskowyż Rybnicki, Wyżyna Katowicka, Pagóry Jaworznickie) oraz zachodnią część Podkarpacia Północnego (Kotlina Ostrawska, Kotlina Oświęcimska)^[3].

Budowa geologiczna

Najstarsze − dewońskie osady zapadliska górnośląskiego znane są tylko z wierceń, podobnie jak utwory kulmu^[4].

Dolny dewon reprezentowany jest przez piaskowce i zlepieńce. Powyżej zalegają środkowodewońskie i górnodewońskie (eifel, żywet, fran i famen) skały węglanowe o miąższości powyżej 1.000 m^[4].

Osady karbońskie podzielono na trzy części^[5]:

• morskie osady dolnego karbonu, wykształcone w facji kulmu o miąższości ok. 1.500 m, a w rejonie Krzeszowic w facji wapienia węglowego o miąższości kilkuset m (wizen)
• osady paraliczne, węglonośne, o miąższości ok. 3800 m (namur A)
• osady limniczne, węglonośne, o miąższości ok. 4.000 m (namur B, C, westfal A, B, C, D)

Skały podłoża

Niższe piętro strukturalne tworzy blok górnośląski^[6]. Jest on zbudowany głównie ze skał metamorficznych^[4].

Nadkład

Północną i północno-wschodnią część zapadliska górnośląskiego przykrywają osady triasu i górnej jury, natomiast południowa część przykryta jest mioceńskimi osadami zapadliska przedkarpackiego^[7].

Najmłodsze piętro strukturalne tworzą osady kenozoiczne^[7].