Zniewolony (film 2013)

Zniewolony, również Zniewolony. 12 Years a Slave (ang. 12 Years a Slave) – amerykańsko-brytyjski dramat historyczny z 2013 roku w reżyserii Steve’a McQueena. Adaptacja autobiograficznej książki pod tym samym tytułem autorstwa Solomona Northupa. Zdjęcia kręcono w stanie Luizjana (m.in. w Nowym Orleanie).

Ten artykuł dotyczy filmu z 2013 roku. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Zniewolony

12 Years a Slave

Gatunek	dramat historyczny
Rok produkcji	2013
Data premiery	30 sierpnia 2013 20 listopada 2013 (Polska)
Kraj produkcji	Stany Zjednoczone Wielka Brytania
Język	angielski
Czas trwania	134 minuty
Reżyseria	Steve McQueen
Scenariusz	John Ridley
Główne role	Chiwetel Ejiofor Lupita Nyong’o Michael Fassbender
Muzyka	Hans Zimmer
Zdjęcia	Sean Bobbitt
Scenografia	Adam Stockhausen David Stein Alice Baker
Kostiumy	Patricia Norris
Montaż	Joe Walker
Produkcja	Dede Gardner Anthony Katagas Jeremy Kleiner Steve McQueen Arnon Milchan Brad Pitt Bill Pohlad
Wytwórnia	Regency Enterprises River Road Entertainment Plan B Entertainment New Regency Pictures
Dystrybucja	Fox Searchlight Pictures
Strona internetowa

Światowa premiera filmu miała miejsce 30 sierpnia 2013 roku podczas Telluride Film Festival^[1]. Następnie film pokazywany był na festiwalach m.in. w Toronto, Nowym Jorku i Londynie. Polska premiera filmu odbyła się 20 listopada 2013 w ramach 21. Festiwalu Camerimage^[2].

Muzykę skomponował Hans Zimmer, ścieżka dźwiękowa filmu zawiera także piosenki Johna Legenda, Laury Mvuli(inne języki), Alici Keys, Chrisa Cornella, czy zespołu Alabama Shakes^[3].

Film spotkał się z szerokim uznaniem krytyków, znalazł się części zestawień jako najlepszy film roku i otrzymał m.in. dziewięć nominacji do Oscarów, zdobywając trzy statuetki. Utrzymuje bardzo wysokie oceny w serwisach Rotten Tomatoes oraz Metacritic (luty 2021).

W 2023 roku Zniewolony został dodany do Narodowego Rejestru Filmowego Stanów Zjednoczonych jako film „znaczący kulturowo, historycznie bądź estetycznie”^[4].

Fabuła

Solomon Northup urodził się jako wolny czarnoskóry człowiek w Nowym Jorku. W 1841 roku zostaje porwany w Waszyngtonie i sprzedany jako niewolnik. Od tej pory pracuje na farmie Edwina Eppsa w Luizjanie.

Obsada

Chiwetel Ejiofor jako Solomon Northup Michael Fassbender jako Edwin Epps Lupita Nyong’o jako Patsey Sarah Paulson jako Mary Epps Benedict Cumberbatch jako William Ford Brad Pitt jako Samuel Bass Paul Dano jako John Tibeats Adepero Oduye jako Eliza Paul Giamatti jako Theophilus Freeman Garret Dillahunt jako Armsby Scoot McNairy jako Brown Taran Killam jako Hamilton Chris Chalk jako Clemens Ray

Michael K. Williams jako Robert Kelsey Scott jako Anne Northup Alfre Woodard jako panna Harriet Shaw Quvenzhané Wallis jako Margaret Northup Devyn A. Tyler jako starsza Margaret Northup Cameron Zeigler jako Alonzo Northup Rob Steinberg jako Parker Jay Huguley jako szeryf Villiere Christopher Berry jako James Burch Bryan Batt jako sędzia Turner Bill Camp jako Radburn Dwight Henry jako Wuj Abram Ruth Negga jako Celeste

Nagrody i nominacje[a]

86. ceremonia wręczenia Oscarów

• nagroda: najlepszy film – Brad Pitt, Dede Gardner, Jeremy Kleiner, Steve McQueen i Anthony Katagas
• nagroda: najlepszy scenariusz adaptowany – John Ridley
• nagroda: najlepsza aktorka drugoplanowa – Lupita Nyong’o
• nominacja: najlepsza reżyseria – Steve McQueen
• nominacja: najlepszy aktor pierwszoplanowy – Chiwetel Ejiofor
• nominacja: najlepszy aktor drugoplanowy – Michael Fassbender
• nominacja: najlepsza scenografia i dekoracja wnętrz – Adam Stockhausen (scenografia) i Alice Baker (dekoracja wnętrz)
• nominacja: najlepsze kostiumy – Patricia Norris
• nominacja: najlepszy montaż – Joe Walker

71. ceremonia wręczenia Złotych Globów

• nagroda: najlepszy film dramatyczny
• nominacja: najlepszy aktor w filmie dramatycznym – Chiwetel Ejiofor
• nominacja: najlepsza aktorka w roli drugoplanowej – Lupita Nyong’o
• nominacja: najlepszy aktor w roli drugoplanowej – Michael Fassbender
• nominacja: najlepsza reżyseria – Steve McQueen
• nominacja: najlepszy scenariusz – John Ridley
• nominacja: najlepsza muzyka – Hans Zimmer

67. ceremonia wręczenia nagród Brytyjskiej Akademii Filmowej

• nagroda: najlepszy film – Anthony Katagas, Brad Pitt, Dede Gardner, Jeremy Kleiner i Steve McQueen
• nagroda: najlepszy aktor pierwszoplanowy – Chiwetel Ejiofor
• nominacja: najlepszy reżyser – Steve McQueen
• nominacja: najlepszy scenariusz adaptowany – John Ridley
• nominacja: najlepsza aktorka drugoplanowa – Lupita Nyong’o
• nominacja: najlepszy aktor drugoplanowy – Michael Fassbender
• nominacja: najlepsza muzyka – Hans Zimmer
• nominacja: najlepsze zdjęcia – Sean Bobbitt
• nominacja: najlepsza scenografia – Adam Stockhausen i Alice Baker
• nominacja: najlepszy montaż – Joe Walker

20. ceremonia wręczenia nagród Gildii Aktorów Ekranowych

• nagroda: wybitny występ aktorki w roli drugoplanowej – Lupita Nyong’o
• nominacja: wybitny występ aktora w roli pierwszoplanowej – Chiwetel Ejiofor
• nominacja: wybitny występ aktora w roli drugoplanowej – Michael Fassbender
• nominacja: wybitny występ zespołu aktorskiego w filmie kinowym

40. ceremonia wręczenia Cezarów

• nominacja: najlepszy film zagraniczny (Stany Zjednoczone)

28. ceremonia wręczenia Independent Spirit Awards

• nagroda: najlepszy film niezależny – Dede Gardner, Anthony Katagas, Jeremy Kleiner, Steve McQueen, Arnon Milchan, Brad Pitt i Bill Pohlad
• nagroda: najlepszy reżyser – Steve McQueen
• nagroda: najlepszy scenariusz – John Ridley
• nagroda: najlepsze zdjęcia – Sean Bobbitt
• nagroda: najlepsza drugoplanowa rola żeńska – Lupita Nyong’o
• nominacja: najlepsza główna rola męska – Chiwetel Ejiofor
• nominacja: najlepsza drugoplanowa rola męska – Michael Fassbender

18. ceremonia wręczenia Satelitów

• nagroda: najlepszy film
• nagroda: najlepsza reżyseria – Steve McQueen
• nominacja: najlepszy aktor w filmie fabularnym – Chiwetel Ejiofor
• nominacja: najlepsza aktorka w roli drugoplanowej – Lupita Nyong’o
• nominacja: najlepszy aktor w roli drugoplanowej – Michael Fassbender
• nominacja: najlepszy scenariusz adaptowany – John Ridley
• nominacja: najlepsza muzyka – Hans Zimmer
• nominacja: najlepsze zdjęcia – Sean Bobbitt
• nominacja: najlepszy montaż – Joe Walker
• nominacja: najlepsze kostiumy – Patricia Norris

21. Międzynarodowy Festiwal Sztuki Autorów Zdjęć Filmowych Plus Camerimage

• nominacja: najlepsze zdjęcia – Sean Bobbitt^{[potrzebny przypis]}

Uwagi

1. Zestawiono alfabetycznie (ang.) wybrane uznania zgodnie z bazą IMDb (z wyjątkiem ostatniej pozycji).