Zygmunt Słomiński

Zygmunt Joachim Słomiński (ur. 15 kwietnia 1879 w Piotrkowie Trybunalskim, zm. 12 lutego 1943 w Stefanowie) – inżynier budownictwa, urzędnik państwowy, prezydent Warszawy, prezes Związku Miast Polskich w 1932 roku^[1].

Zygmunt Słomiński

Zygmunt Słomiński (1927)
Data i miejsce urodzenia	15 kwietnia 1879 Piotrków Trybunalski, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	12 lutego 1943 Stefanowo, Polska pod okupacją III Rzeszy
Prezydent m.st. Warszawy
Okres	od 7 lipca 1927 do 2 marca 1934
Poprzednik	Władysław Jabłoński
Następca	Marian Zyndram-Kościałkowski
Odznaczenia

Grób Zygmunta Słomińskiego na cmentarzu Powązkowskim

Życiorys

Pochodził z ziemiańskiej rodziny szlacheckiej osiadłej na Grodzieńszczyźnie. Dziadek, Joachim Słomiński, przyjaźnił się z Adamem Mickiewiczem i należał do Filaretów. Urodził się w rodzinie Michała i Marii z Grabowskich. Ojciec jako młodzieniec brał udział w powstaniu styczniowym za co został skazany na zesłanie na Syberię, gdzie przebywał 5 lat (m.in. w Tobolsku). Majątek rodzinny Słomińskich, Kleszczele w powiecie prużańskim, został skonfiskowany przez władze rosyjskie. Po powrocie z zesłania Michał Słomiński pracował jako nadzorca odcinka Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej w Piotrkowie^[2].

Zygmunt Słomiński ukończył gimnazjum rządowym w Piotrkowie, gdzie należał do tajnych kółek samokształceniowych. Po maturze (1897) podjął studia na Wydziale Fizyczno-Matematycznym Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, a następnie na Wydziale Inżynieryjno-Budowlanym w Warszawskim Instytucie Politechnicznym. Brał udział w licznych manifestacjach patriotycznych i strajkach politycznych w Warszawie, za co m.in. w 1898 został relegowany z UW, a w 1901 zawieszony w prawach studenta Instytutu Politechnicznego. W 1902 uzyskał dyplom inżyniera.

Od 1903 był architektem powiatowym w Sandomierzu i pełnił funkcję budowniczego Sandomierskiej Kurii Diecezjalnej. Przebudował zamek sandomierski i lokal urzędu powiatowego, dokonał konserwacji i rozbudowy diecezjalnego Seminarium Duchownego oraz Pałacu Biskupiego, a także konserwacji romańskiego kościoła św. Jakuba w Sandomierzu.

Od ok. 1910 pracował w Radomiu, gdzie jako zastępca inżyniera guberni radomskiej zaprojektował gmach Banku Państwa (potem Narodowy Bank Polski) oraz w latach 1913–1914 rozbudowę barokowego kościoła w Błogich Szlacheckich.

Zarówno w Sandomierzu, jak i w Radomiu Słomiński bardzo żywo uczestniczył w życiu społecznym, m.in. zakładając biblioteki, spółdzielnie, organizując odczyty uświadamiające narodowo. Był także prezesem Ochotniczych Straży Pożarnych w Sandomierzu (1905–1907, potem członkiem honorowym) i w Radomiu (1913–1914)^[3].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, na początku lat 1920 był dyrektorem Okręgowej Dyrekcji Robót Publicznych w Lublinie. W latach 1924–1927 był naczelnym inżynierem Warszawy, a od 7 lipca 1927 do 2 marca 1934 był Prezydentem Miasta Stołecznego Warszawa. Zygmunt Słomiński był inicjatorem akcji „Warszawa czysta”. Za jego prezydentury: rozpoczęto chlorowanie wody wodociągowej, wybudowano kilkanaście ustępów publicznych, zmodernizowano i przebudowano miejską gazownię, zbudowano osiedle na Żoliborzu dla pracowników samorządu miejskiego, a w 1928 – po trzyletniej przerwie – przywrócono komunikację autobusową w mieście. Zygmunt Słomiński ustąpił z urzędu prezydenta miasta, po zmianie ustawy samorządowej. Wykładał regulację miast w Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie^[4]. Od lutego 1934 był dyrektorem tramwajów miejskich.

Po ośmiu miesiącach sprawowania funkcji, we wrześniu 1934 roku, został zdymisjonowany przez nowo mianowanego komisarycznego prezydenta miasta, Stefana Starzyńskiego, po czym przeszedł na emeryturę^[5]. Starzyński zarzucał mu niegospodarność w zarządzaniu tramwajami miejskimi. Prasa warszawska kojarzyła dymisję Słomińskiego z czystkami kadrowymi w Magistracie miejskim, tzw. rugami, o przeprowadzanie których oskarżano Stefana Starzyńskiego^[6].

Zygmunt Słomiński w okresie okupacji w nocy z 10 na 11 listopada 1942 roku został aresztowany przez Gestapo. Był więźniem Pawiaka oraz w siedzibie Gestapo na Szucha. Został rozstrzelany w Lasach Chojnowskich k. Stefanowa. Po wojnie jego szczątki zostały ekshumowane i pochowane na cmentarzu Powązkowskim^[7] (kwatera 201-2-1,2)^[8].

Inżynier Zygmunt Słomiński był autorem wielu prac z zakresu budownictwa i zagadnień gospodarczych stolicy, m.in.: Potrzeby Warszawy (1929), Gospodarka Warszawy w dobie kryzysu 1930–1934 (1935).

Rodzina

Zygmunt Słomiński był dwukrotnie żonaty. Pierwszą żoną była Teresa z Paszkiewiczów, córka Ludwika i Emilii z Ścibor-Kotkowskich (ciotki Witolda Gombrowicza)^[9]. Z Teresą z Paszkiewiczów miał dwoje dzieci:

• Michała Słomińskiego (1907–1947), inżyniera, żonatego z Wandą Piotrkowską, który po drugiej wojnie światowej wyjechał do Wielkiej Brytanii i tam zmarł
• Helenę ze Słomińskich Kurcyuszową (1914–1999), architekta urbanistę w Szczecinie, malarkę, animatorkę życia kulturalnego w powojennym Szczecinie, żonę prawnika Jerzego Kurcyusza (brata Tadeusza Kurcyusza).

Po śmierci żony w 1926 ożenił się powtórnie z Aleksandrą ze Strenkowskich 1.v. Piotrkowską, która została zamordowana w czasie powstania warszawskiego. Drugie małżeństwo Zygmunta Słomińskiego było bezdzietne^[10].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)^[11][12][13]
• Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 23 czerwca 1927^[14][15], 13 maja 1933^[16])
• Medal Niepodległości (19 czerwca 1938)^[17]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[11]
• Krzyż Komandorski Orderu Legii Honorowej (Francja)^[11]
• Krzyż Komandorski Orderu Leopolda (Belgia)^[11]
• Wielka Wstęga Orderu Gwiazdy Stor (Afganistan)^[11]
• Medal Zwycięstwa (Médaille Interalliée)^[11]

Wybrane publikacje

• Ratusz Sandomierski, „Architekt”, 1906, nr 8
• Zamek sandomierski, „Architekt”, 1909, nr 7
• Kollegium Jezuickie w Sandomierzu, „Architekt”, 1911, nr 2
• Istorija – razvitie i sostojanie gubernskich 1-razrjadnych šossejnych traktov v predelach Radomskoj gubernii, Radom 1911
• Potrzeby Warszawy, Warszawa 1929
• Gospodarka Warszawy w dobie kryzysu 1930–1934, Warszawa 1935

Upamiętnienie

• W listopadzie 1989^[18] nazwę Zygmunta Słomińskiego nadano ulicy w Warszawie biegnącej od Mostu Gdańskiego do ronda Zgrupowania AK „Radosław”.