Zygmunt Stępiński (1908–1982)

Zygmunt Władysław Stępiński (ur. 30 października 1908 w Warszawie, zm. 17 sierpnia 1982 tamże) – polski inżynier architekt i historyk architektury, urbanista.

Zygmunt Stępiński

Data i miejsce urodzenia	30 października 1908 Warszawa
Data i miejsce śmierci	17 sierpnia 1982 Warszawa
Narodowość	polska
Alma Mater	Politechnika Warszawska
Dziedzina sztuki	architektura
Epoka	modernizm
Ważne dzieła
Marszałkowska Dzielnica Mieszkaniowa
Odznaczenia

Grób Zygmunta Stępińskiego

Życiorys

Urodził się w rodzinie Zygmunta Jana, jubilera, starszego Cechu Złotników, Jubilerów i Zegarmistrzów, i Antoniny z domu Lewandowskiej. Mąż Krystyny Stępińskiej (1911–2001) – dr prawa, ojciec Małgorzaty (ur. 1945) oraz synów bliźniaczych (ur. 1947) Zygmunta – historyka, architekta, muzealnika i Krzysztofa – adwokata.

Maturę zdał w 1926 w Gimnazjum Państwowym im. Adam Mickiewicza w Warszawie. W 1933 ukończył studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Podjął następnie pracę w Zakładzie Architektury Polskiej^[1]. Za projekty architektoniczne otrzymał wiele nagród, m.in. w 1933 za inwentaryzację wsi Para (powiat piński) otrzymał I nagrodę Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.

We wrześniu 1939 jako ochotnik brał udział w obronie Warszawy, a po kapitulacji miasta pracował dla Zarządu m.st. Warszawy, najprawdopodobniej prowadząc wraz z grupą innych architektów rejestrację zniszczeń. W okresie okupacji niemieckiej był wykładowcą w Miejskiej Szkole Budownictwa w Warszawie^[1]. Od 1941 był oficerem informacyjnym, ps. Plastyk, w 119. plutonie saperów ZWZ/AK, przyłączonym później do zgrupowania Krybar. W latach 1942–1944 prowadził szkolenie wojskowe w tajnych podchorążówkach AK, a także wykładał i prowadził ćwiczenia z meblarstwa w Miejskiej Szkole Budowlanej oraz zajęcia z rysunku odręcznego na tajnych kompletach Politechniki Warszawskiej. Podczas powstania warszawskiego przebywał w Śródmieściu. Na początku września 1944 został z żoną ewakuowany wraz z grupą ludności cywilnej do Milanówka, następnie osiedlił się w Brwinowie.

Pod koniec marca 1945 powrócił do Warszawy i podjął pracę w Biurze Odbudowy Stolicy jako kierownik pracowni Wydziału Architektury Zabytkowej, a od stycznia 1948 – pracowni Rejonów Historycznych w Dyrekcji Planowania Przestrzennego. W latach 1945–1949 był równocześnie starszym asystentem w Zakładzie Architektury Polskiej Politechniki Warszawskiej. Później był kierownikiem, znajdującej się w strukturach Biura Urbanistycznego Warszawy, pracowni „Zamek–Belweder” odbudowującej Trakt Królewski w Warszawie oraz autorem licznych projektów w odbudowywanej Warszawie^[2]. W marcu 1949 objął kierownictwo pracowni Urbanistyki Biura Odbudowy Stolicy. Po likwidacji Biura Odbudowy Stolicy, w latach 1950–1958 kierował Zespołem Śródmieście w Biurze Urbanistycznym Warszawy. Był generalnym projektantem w Miastoprojekcie „Śródmieście” i Biurze Projektów Gospodarki Komunalnej „Stolica” (1953–1965), Wojskowym Biurze Projektów (1960–1971) i Warszawskim Biurze Projektów Budownictwa Ogólnego (1966–1968), a także kierownikiem zespołu projektowego Pracowni Urbanistycznej Stołecznego Zarządu Architektoniczno-Budowlanego (1958–1959) oraz Pracowni Urbanistycznej Warszawa-Śródmieście w Wydziale Architektury i Nadzoru Budowlanego (1959–1971). W latach 1971–1974 kierował Zespołem Śródmieście w Biurze Planowania Rozwoju Warszawy.

Od 1964 był członkiem Rady Ochrony Dóbr Kultury przy Konserwatorze Zabytków miasta stołecznego Warszawy, a przez wiele lat członkiem Komisji Urbanistyczno-Architektonicznej przy Naczelnym Architekcie Warszawy. Od 1971 do śmierci był członkiem komisji architektoniczno-konserwatorskiej przy Obywatelskim Komitecie Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie.

W prasie opublikował wiele artykułów i wywiadów dotyczących prowadzonych prac urbanistycznych i architektonicznych.

Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu w Marysinie Wawerskim (sektor 2A-2-22)^[3].

Ważniejsze prace

• odbudowa ul. Nowy Świat w Warszawie,
• koncepcja architektoniczno-urbanistyczna Osiedla Kubusia Puchatka,
• współprojektant Trasy W-Z w Warszawie,
• współprojektant Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej (1949–1952),
• pomnik-Mauzoleum Władysława Hibnera, Władysława Kniewskiego i Henryka Rutkowskiego wraz z parkiem ich imienia (z Kazimierzem Marczewskim i Krystyną Onitzchową),
• kino „Skarpa” w Warszawie (wraz z zespołem),
• dwa hotele-pensjonaty „Zgoda” dla cudzoziemców przy ul. Szpitalnej,
• hotel „Metropol” w Warszawie (z Grzegorzem Chruścielewskim),
• pawilon Cepelii w Warszawie,
• hotel „Solec” w Warszawie (na rogu ul. Zagórnej i Solec przy Wisłostradzie, nieistniejący) – adaptacja projektu szwedzkich architektów,
• odbudowa zabudowy placu Teatralnego i niezrealizowanego placu Bankowego (siedziba Ministerstwa Budowy Miast i Osiedli),
• willa przy ul. Rajców 10 w Warszawie (tzw. Ochabówka)^[4],
• osiedle Miedziana w Warszawie (z Andrzejem Milewskim)^[5],
• kościół Matki Bożej Królowej Polski w Aninie^[6],
• płyta Desantu 3 Dywizji Piechoty (razem z Kazimierzem Marczewskim),
• otoczenie pomnika Marcelego Nowotki w Warszawie^[7].
• postument i otoczenie zrekonstruowanego pomnika Lotnika w Warszawie^[8]

Publikacje

• Gawędy warszawskiego architekta, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1984.
• Siedem placów Warszawy, PWN, Warszawa 1988.

Ordery i odznaczenia

• Order Sztandaru Pracy II klasy (22 lipca 1952)^[9]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (22 lipca 1949)^[10]
• Złoty Krzyż Zasługi (1946)^[11]
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (15 marca 1955)^[12]
• Złota Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”^[13]
• Odznaka „Milionera” (1974)^[14]
• Złota Odznaka „Odbudowy Warszawy”^[13]
• Srebrna Odznaka „Odbudowy Warszawy”^[13]

Nagrody

• Nagroda Plastyczna Warszawy (1948)
• Państwowa Nagroda Artystyczna I stopnia w dziale architektury (zespołowa) za prace nad Trasą W-Z i Mariensztatem (29 lipca 1950)^[15]
• Nagroda Państwowa I stopnia (zespołowa) za projekt i realizację pierwszego zespołu centrum Warszawy - M.D.M. (1952)^[16]
• Nagroda I stopnia Komitetu do Spraw Urbanistyki i Architektury za plan generalny m. Warszawy (1956)^[14]
• Nagroda Miasta st. Warszawy (1969)
• Nagroda Urzędu Rady Ministrów (1970)
• Nagroda MON (1978)