Wari puruwinsiya

Wari nisqaqa (aymara simipi: Wari jisk'a suyu; kastilla simipi: Provincia de Huari) Piruw mama llaqtapi, Anqash suyupi, huk puruwinsiyam. Uma llaqtanqa Wari llaqtam.

Wari puruwinsiya Wari jisk'a suyu Provincia de Huari
Wantar Chawin, Wari puruwinsiya
Wari puruwinsiya	Wallqanqa
	Wari wallqanqa
	Unancha
.
Mama llaqta	Piruw
Tinkurachina siwikuna
Uma llaqta	Wari
Suyu	Anqash
Thisritukuna	16
Simikuna	qhichwa simi, kastilla simi
Runakuna	62 598 (2007)
Runa ñit'inakuy	- runa / km² ()
Hallka k'iti kanchar	2 771,9 km²
Hanaq kay	3149 m (uma llaqta)
Kamasqa wata
Kuraka	Luis Alberto Sánchez Urbizagástegui (2019-2022)
Karu rimay yupay
Pacha suyu	UTC-5
Qhichwa simipi llika tiyanan
Kastilla simipi llika tiyanan	munihuari.gob.pe
Anqash suyup puruwinsiyankuna

Ima nin

• Wari (Qheswa tarpuq), huk runakunapa sutin, hayusqa laqwakunawan (salqa michiq) ^[1] .
• Wari Intipa sutin huk hacha suyu simipi ^[2]
• Wari , warirunamanta ( hombre primitivo, ligado a la naturaleza) ^[3]

Wiñay kawsay

Allpa saywachi

Wantsan icha Tunshu rit'i urquqa 6.369 mitrum hanaqmi.

• Amachasqa sallqa suyukuna: Waskaran mamallaqta parki
• Urqukuna: Altar Mayor rit'i urqu (+5.400 m) - Chinchiy icha Rurichinchay (6.309 m) - Murrurahu (+5.600 m) - Qaqat rit'i urqu (Cajat) (+5.200 m) - Laryarahu (Lariaraju) (+5.400 m) - Matashku rit'i urqu (+5.000 m) - Minuyu rit'i urqu (Minoyo) (+5.800 m) - Qaqapampa (Jacabamba) (+5.400 m) - Qarwaskancha rit'i urqu (+5.600 m) - Santa Rusa rit'i urqu (+5.200 m) - Tarush Wachanan rit'i urqu (+5.000 m) - Tuqtu (Tucto) (+5.000 m) - Wantsan icha Tunshu - Wishwi rit'i urqu (Gueshgue) (+5.000 m)
• Mayukuna: Marañun mayu - Musna mayu (Río Mosna) - Puchka mayu - Qaqapampa mayu (Río Jacabamba) - Qarwaskancha mayu - Qullqa mayu - Rurichinchay mayu - Ruriq mayu - Wachiqsa mayu (Río Huachecsa) - Wari mayu
• Quchakuna:: Anta Mina qucha - Challwaqucha - Hiqin qucha - Llankanuku qucha - Purway qucha (Wari distritu) - Q'anrash qucha (San Markus distritu) - Saqraqucha - Tishuyuq (Wantar Chawin distritu) - Tumarina qucha - Waskaqucha

Pulitika rakiy

Wari llaqta, puruwinsiyap uma llaqtan

Chunka suqtayuq distritunmi kan.

Thisritu	Runakuna (2007)[4]	Uma llaqta
Anra	1.800	Anra
Masin	1.948	Masin
Pawqas	2.048	Pawqas
Puntu	3.472	Puntu
Qaqay	3.018	Qaqay
Rapayan	1.752	Rapayan
Rawapampa	739	Rawapampa
San Markus	13.607	San Markus
San Pedro de Chana	2.668	Chana
Uqu	1.786	Uqu
Wachis	3.758	Wachis
Wakchis	2.055	Wakchis
Wakachi	2.111	Wakachi
Wantar Chawin	9.088	Wantar Chawin
Wantar	3.010	Wantar
Wari	9.738	Wari

Simikuna

Wari puruwinsiyapiqa aswanta qhichwa simitam rimanku.

Thisritu	Kastilla simita rimaqkuna /1	%	Indihina simita rimaqkuna /1, /2	%
Anra	185	11.6	1,405	88.3
Masin	490	27.6	1,282	72.1
Pawqas	336	18.8	1,446	81.0
Puntu	177	5.6	2,959	94.3
Qaqay	148	5.5	2,516	94.1
Rapayan	502	33.8	969	65.3
Rawapampa	440	66.2	224	33.7
San Marcos	3,353	27.1	8,981	72.6
San Pedro de Chana	118	5.2	2,165	94.7
Uqu	630	39.3	969	60.4
Wachis	168	5.1	3,144	94.8
Wakchis	401	22.2	1,396	77.4
Wakachi	403	21.6	1,459	78.1
Wantar Chawin	1,307	16.4	6,631	83.2
Wantar	160	5.8	2,572	93.7
Wari	2,885	32.7	5,913	67.0
Llapan	11,703	20.9	44,031	78.8

/1 Rimaqkuna: 5 / 5+ wata /2 Indihina simi: qhichwa simi, aymara simi, ashaninka simi icha huk indihina simi (mana hawa simi) Pukyu: ^[5]

Karu puriy

• Wantar Chawin nisqaqa mawk'a llaqtam. 1985 watapis UNESCO nisqa Tukuy runakunap qhapaq kaynin rimarirqan.

Wantar Chawin, mawk'a llaqta

Kaypipas qhaway

• Yuraq Walla
• Waylas
• Kunchuku qhichwa
• Waras