2020

Su 2020 (MMXX in nùmeros romanos) est un'annu de su de XXI sèculos cumintzadu in sa die de mèrcuris.

	XX sèculu - XXI sèculu - XXII sèculu
	annos 2000 - annos 2010 - annos 2020 - annos 2030 - annos 2040
	2016 - 2017 - 2018 - 2019 - 2020 - 2021 - 2022 - 2023 - 2024

Acuntessimentos

Ghennàrgiu

• Su fogu in Austràlia de su 2019-2020, chi at giai ochidu 500 milliones de animales, est cuntrolladu e in parte istudadu dae sa Royal Australian Navy e de sa Royal Australian Air Force in su Nou Galles de su Sud, pro agiudare s'evacuatzione de massa.

• 1 ghennàrgiu: incumentzat su turnu de sa Croàtzia pro sa presidèntzia de s'Unione Europea pro sa prima borta^[1].
• 5 ghennàrgiu: s'ex primu ministru Zoran Milanović binchet is eletziones presidentziales in Croàtzia de su 2019-2020.
• 8 ghennàrgiu: s'Iran ghetat mìssiles contras a is bases militares istadunidensas in Iraq, pro vengare s'ochidòrgiu de Qasem Soleimani de su 3 ghennàrgiu in s'arioportu internatzionale de Baghdad: duas bases militares istadunidensas in Iraq sunt isciusciadas e su bòlidu Ukraine International Airlines 752 est istrumpadu pro faddina, ochiende a 176 pesones.
• 11 ghennàrgiu: eletziones generales in Taiwan.
• 12 ghennàrgiu: su vulcanu filipinu Taal catzat in sa capitale Manila^[2].
• 23 ghennàrgiu: su guvernu tzinesu, pro neghe de un'epidemia de unu coronavirus nou, ponet in cuarantena sa metròpoli de Wuhan, e prus tardu ammànniat su provedimentu a agiumai totu sa provìntzia de Hubei. Est sa prus cuarantena manna in s'istòria de s'umanidade pro mannesa e nùmeru de persones trisinadas.^[3][4]
• 24 ghennàrgiu: in Turchia, in sa provìntzia de Elâzığ, acontesset unu terremotu de magnitudo 6.7, chi ochiet a 41 pesones e nde ingullet 1 607.
• 26 ghennàrgiu: eletziones parlamentares in Perù^[5].
• 30 ghennàrgiu: s'Organizatzione mundiale de sa sanidade decrarat s'epidemia de su coronavirus nou "emergèntzia sanitària pùblica de interessu sanitàriu"^[6].
• 31 ghennàrgiu: a is 24:00 CET (23:00 GMT) su Rennu Unidu acabbat de èssere membru de s'Unione Europea, incumentzende unu perìodu de colada de 11 meses.

Rapresentatzione gràfica de su coronavirus SARS-CoV-2, responsàbile de sa pandèmia de COVID-19

Freàrgiu

• 5 freàrgiu: su presidente istadunidensu Donald Trump est assòlvidu dae su Senadu dae s'istadu de acusa (impeachment).
• 27 freàrgiu: su Dow Jones calat de 1 190,95 puntos, su 4,4%, sinnende sa calada prus manna in una die isceti in s'istòria sua.
• 29 freàrgiu: est firmada un'àchiu intre trupas americanas, afganas e talebanas.

Martzu

• 2 martzu:
  • eletziones parlamentares in Guyana;
  • eletziones parlamentares in Israele.
• 11 martzu: s'Organizatzione mundiale de sa sanidade (OMS) decrarat chi s'epidemia de COVID-19 est una pandèmia^[7].
• 27 martzu: sa Matzedònia de su Norte intrat in sa NATO, essende su de 30 membros.

Abrile

• 15 abrile: eletziones parlamentares in Corea de su Sud.
• 30 abrile: sa Bulgaria pedit de intrare in su mecanismu de càmbiu AEC II, ponende sa base po s'intrada in s'èuro.

Maju

• 3-4 maju: avolotadores venetzuelanos proant a intrare in su paisu via mare, sena resèssida,pro intentare unu corpu de istadu contras a Nicolás Maduro.
• 6 maju: is astrònomos annùntziant s'iscoberta, pro mèdiu de su telescòpiu MPG/ESO, de su primu istampu nieddu in unu sistema istellare visibìle a bista simpre: HD 167128.
• 20 maju: eletziones generales in Burundi.
• 24 maju: incumentzat una sèrie de chèscias in Bielorùssia, sa "rivolutzione de is sabatas" contras a su guvernu, acusadu de corrutzione e de àere refudadu de adotare medidas de cuntenimentu de sa pandemia de COVID-19^[8][9].
• 25 maju: a pustis de ochidòrgiu de s'afroamericanu George Floyd a banda de un'agente de politzia in Minneapolis, in is Istados Unidos de Amèrica incumentzant unas cantas chèscias in is tzitades prus mannas.
• 26 maju:
  • sa Costa Rica essit su primu paisu tzentru-americanu a legalizare su matrimòniu omosessuale.
  • 20 000 tonnelladas de petròliu funt ghetadas in su riu Ambarnaya, acanta a sa tzitade siberiana de Norilsk. Su 3 làmpadas su presidente russu Vladimir Putin decrarat s'istadu de emergèntzia^[10][11].
• 30 maju: sa navedda ispatziale Crew Dragon, realizada dae SpaceX in collaboratzione cun sa NASA, est ghetada. Est sa prima navedda americana cun echipàgiu a lòmpere a s'Istatzione Ispatziale Internatzionale pustis de sa burradura de su programma Space Shuttle, e sa prima realizada dae una cumpangia privada a tènnere echipàgiu.

Làmpadas

• 4 làmpadas: su guvernu de acòrdiu natzionale de sa Lìbia pigat su controllu prenu de sa capitale Trìpoli, a pustis de s'arrimada de s'esèrtzitu natzionale lìbicu a pustis de meses de cumbatimentu^[12].
• 15 làmpadas: sa Turchia e s'Iran atacant cun aèreos e armas is fortzas de su Kurdistan; a pustis sa Tirchia at a ocupare una parte de sa regione^[13].
• 23 làmpadas: unu terremotu de magnitudo 7,5 acontesset in sa costa de s'Oaxaca, in Mèssicu, ochiende a 10 pesones^[14].

Argiolas/Trìulas

• 1º argiolas/trìulas: incumentzat su turnu de sa Germània pro sa presidèntzia de s'Unione Europea pro sa de bator bortas.
• 19 argiolas/trìulas: un'inundamentu de su riu Brahmaputra ochiet a 189 pesones e lassat a bator milliones di pesonas sena domo in Ìndia e Nepal.
• 25 argiolas/trìulas: sa petroliera giaponesa Wakashio si blocat in sa barriera corallina in su sud-est de s'ìsula de Maurìtzius: su 6 austu su scafu indullit, ghetende a mare is 3 800 tonnelladas die petròliu chi ddoe capaiant^[15].
• 30 argiolas/trìulas: la NASA incumentzat sa missione Mars 2020 pro chircare sinnos primordiales de vida in su praneta ruju; sa missione incluit esperimentos pro preparare missiones benidoras cun echipàgiu.

Austu

• 4 austu: duas esplosiones isciùsciant su portu de sa capitale libanesa Beirut, isciorrochende unos cantos edifìtzio, ochiende a 200 pesones e ingullende·nde àteras 7 000; in prus, su Ministeru de sa Salude at pedidu a is abitantes de lassare sa tzitade pro neghe de s'àrea tòssica^{[16][17][18][19]}.
• 9 austu: Aleksandr Lukašenko binchet is eletziones presidentziales in Bielorùssia, pro sa de ses bortas incumentzende dae su 1994. Is opositziones denùntziant trampas e sighint is chèscias incumentzadas in maju e iscontroriadas dae is autoridades cun s'impreu de sa violèntzia^[20].
• 18 austu: acontesset unu corpu de istadu in Mali; su Presidente Ibrahim Boubacar Keïta e su Primu Ministru Boubou Cissé sunt arrestados e su parlamentu isòrvidu^[21].

Cabudanni

• 27 cabudanni: in sa regione de Nagorno Karabakh is fortzas arrmenas e is azeras s'iscòntriant. Armènia, Azerbaigian e s'autoproclamada Repùblica de s'Artsakh introduint sa lege martziale.

Ledàmene/Santugaine

• 17 ledàmene/santugaine: Jacinda Ardern binchet is eletziones generales in Noa Zelanda^[22].

Onniasantu/Santandria

• 1 onniasantu/santandria: Maia Sandu binchet is eletziones presidentziales in Moldàvia^[23].
• 3 onniasantu/santandria: eletziones presidentziales in is Istados Unidos de Amèrica^[24].
• 15 onniasantu/santandria: si firmat su Partenariadu Econòmicu Globale Regionale, un'acòrdiu de iscàmbiu lìberu pro s'Àsia Patzìfica.

Idas/Nadale

• 24 idas/nadale: pagas dies in antis de sa fine de su perìodu de colada de sa Brexit si faghet un'acòrdiu de iscàmbiu lìberu intre Rennu Unidu e Unione Europea^[25][26][27].