آنڌرا پرديش

آنڌرا پرديش (انگريزي: Andhra Pradesh ) انڊيا جي 29 رياستن ۽ يونين ٽيريٽرين مان ھڪ رياست آھي جيڪا پکيڙ ۾ انڊيا جي ستين وڏي رياست آھي جنھن جي پکيڙ 1,60,205 چورس ڪلوميٽر (61,855 چورس میل) آھي.^[4] سال 2011ع جي آدمشماري مطابق ھن رياست جي آبادي 4,93,86,799 ھئي. ھن رياست جو سڀ کان وڏو شھر وساکاپٽنم آھي. ھن رياست جي سرڪاري ٻولي تيلگو آھي.^{[5] [6][7]}

آنڌرا پرديش
رياست
گھڙيالي چڪر وانگر مٿان کان هيٺ کاٻي کان ساڄي پاسي: ليپاڪشي ۾ نندي (ڍڳو)، ترومالا ۾ وينتڪيسوارا مندر،وساکاپٽنم شھر جو فضائي منظر، پاپي ھلز، آراڪو وادي، ڌيانا ٻڌ جو مجسمو
ترانو: "ما تيلگو ٿالڪي (Maa Telugu Thalliki) "
Location of Andhra Pradesh in India
جاگرافي بيهڪ: 16.50°N 80.64°E / 16.50; 80.64
ملڪ	ڀارت
رياستي درجو	1 November 1956
گاديءَ جو هنڌ	اماراوتي (اصل ۾) حيدرآباد (قانون مطابق)α
وڏي ۾ وڏو شھر	وساکاپٽنم
ضلعو	13
حڪومت
• مجلس	آنڌرا پرديش جي حڪومت
• وزيراعلي	واء ايس جگن موھن ريڊي (واء ايس آر ڪانگريس پارٽي)
• گورنر	اي. ايس.ايل. نراسمھن
• ليجسليچر	ٻہ ايواني (175 + 58 seats)
• پارليامينٽري تڪ	راجيا سڀا 11 لوڪ سڀا 25
• ھاء ڪورٽ	آنڌرا پرديش ھاء ڪورٽ
پکيڙ
• ڪل	160,205 ڪ.م2 (61,855 ميل2)
پکيڙ ۾ درجو	انڊياجي رياستن ۾ پکيڙ مطابق ستون نمبر رياست
آبادي (2011)[1]
• ڪل	49,386,799
^α آنڌرا پرديش ري آرگنائيزيشن ايڪٽ 2014 مطابق حيدرآباد ڏھن سالن تائين آنڌرا پرديش۽ تلنگانا ٻنھي رياستن جي گادي جو هنڌ رھندو.
Symbols of آنڌرا پرديش
نشان	فائل:Official Emblem Of Andhra Pradesh.jpeg پورنا گھاتم
ٻولي	تيلگو
گانو	ما تيلگو ٿالڪي[2]
ناچ	ڪوچيپوڊي[3]
جانور	ڪارو گڊ [3]
پکي	طوطو[3]
گل	ياسمين
وڻ	نم

ھن رياست جو اتر اولھ وارو حصو ڌار ڪري 2 جون 2014ع تي قائم ٿيل نئين رياست تلنگانا جو حصو بڻايو ويو. حيدرآباد ڊگھي وقت تائين آنڌرا پرديش جو گاديءَ جو هنڌ رھيو ھو ء اھو بہ تلنگانا ۾ شامل ڪيو ويو پر ساڳي وقت حيدرآباد آنڌرا پرديش ۽ تلنگانا ٻنھي جو گادي جو هنڌ بڻيو. آنڌرا پرديش ري آرگنائيزيشن ايڪٽ، 2014 تحت حيدرآباد جي ڏھن سالن تائين آنڌرا پرديش جي قائم مقام گادي جي ھنڌ طور حيثيت برقرار رکي وئي. ^[8] نئون ڊي فيڪٽو گاديءَ جو هنڌ امراوتي آنڌرا پرديش ۾ واقع آهي ۽ آنڌرا پرديش ڪيپيٽل ريجن ڊولپمينٽ اٿارٽي (APCRDA) جي اختيار ھيٺ آھي.^[9] ھن رياست جو ساحلي ڪنارو 974 ڪلوميٽر (605 میل) آھي جيڪو انڊيا ۾ گجرات جي ساحل کان پوءِ ٻيون نمبر وڏو ساحل آھي. ^[4][10]

جاگرافي

ھن رياست جون حدون اتر اولھ ۾ تلنگانا، اتر اوڀر ۾ ڇتيس ڳڙھ ۽ اوڙيسيا، اولھ ۾ ڪرناٽڪا، ڏکڻ ۾ تامل ناڊو ۽ اوڀر ۾ بنگالي سمنڊ سان ملن ٿيون.^[11]

• 
  آنڌرا پرديش جو ٽوپوگرافي وارو نقشو
• 
  آنڌرا پرديش جو نقشو جنھن ۾ سريسائلم ڊيم ۽ ندي ڏيکاريل

ھن رياست ۾ ٻہ نديون وھن ٿيون جن ۾ ڪرشنا ندي ۽گوداواري ندي^[12]

ڪاڪيناڊا لڳ تمر جو ٻيلو

2014 جي رياستي ورھاست بعد ٻيلن واري زمين ھن رياست ۾ 22,862 km² آھي.^[13]

ٻوليون

ھن رياست جي سرڪاري ٻولي تيلگو آھي . جيڪا ھندوستان جي ڪلاسيڪي ٻولي قرار ڏني وئي آهي.

آنڌرا پرديش۾ ٻوليون (2011) [14]
ٻولي			سيڪڙو
تيلگو			83.55%
اردو			8.87%
ھندي			3.69%
تامل			1.01%
ٻيون ٻوليون			2.88%

مذھب

آنڌرا پرديش ۾ مذهب (2011)[15]
مذھب			سيڪڙو
ھندو ازم			89.87%
اسلام			8.32%
عيسائيت			1.38%
ٻيا مذھب			0.43%

ھتان جي ماڻھن جي اڪثريت ھندو آھي ۽ مسلمان ھتي چڱي خاصي اقليت آھي.

• 
  سري ڪالاھستي مندر
• 
  وينتڪيسوارا مندر، ترومالا
• 
  وساکاپٽنم ۾ اناڪاپالي لڳ بوجاناڪونڊا وٽ پٿر کي ٽڪي ٻڌ جو مجسمو ٺاھيل .

ترومالا وارو تروپٽي لڳ وينتڪيسوارا مندر دنيا جو ٻيون نمبر پئسي وارو مندر آھي جنھن جي زيارت لاء ھر سال لکن ۾ ماڻھو ايندا آهن. ھتي ڪرشنا ندي واري وادي ۾ ٻڌ ازم ڦھليو ۽ تقريبن ھڪ ھزار سال سن جو ھتي زور ھليو. ^[16] ھن خطي ۾ ڦھلجندڙ ٻڌ ڌرم جو نالو مھايانا ٻڌازم ھيو.

انتظامي ورھاست

ھي رياست ٻن خطن ۾ ورھايل آھي: (1) ساحلي آنڌرا جنھن ۾ 9 ضلعا واقع آھن، (2) رايلاسيما جنھن ۾ چار ضلعا واقع آھن. اھڙي طرح ھي رياست ٽوٽل تيرھن ضلعن ۾ ورھايل آھي جن جا نالا ھيٺ ڏجن ٿا:

• اننت پور
• چتور
• اوڀر گوداواري
• گنتر
• ڪڊاپا
• ڪرشنا
• ڪرنول
• پراڪسم
• نيلور
• سريڪا ڪولم
• وساکاپٽنم
• وزيانا گارام
• اولھ گوداواري^[17]

اھي تيرھن ضلعا وري 50 روينيو ڊويژنن ۾ ورھايل آھن جيڪي 671 منڊلن ۾ ورھايل آھن جن مان سڀ کان وڌيڪ منڊل چتور ضلعي ۾ آھن جن جو تعداد 66 آھي ^[18] آنڌرا پرديش ۾ 31 شھر آھن جن م 16 ميونسپل ڪارپوريشن ۽ 14 ميونسپل ڪاميٽيون شامل آھن.

سياسي نظام

گنتر شھر جي ضلعي عدالت

اولھ گوداواري جي اليرو ۾ ڪيليڪٽوريٽ جو ڪامپليڪس

ليجسليٽو اسيمبلي ھن رياست جو ھيٺيون ايوان آھي ۽ ليجسليٽو ڪائونسل وري مٿيون ايوان آھي جنھن جا 58 ميمبر آھن. انڊيا جي پارليامينٽ ۾ ھن رياست جي راجيا سڀا ۾ نمائندگي 11 سيٽون آهن ۽ لوڪ سڀا ۾ 25 سيٽون آهن.^[19] آنڌرا پرديش جي ليجسليٽو اسيمبلي جون 175 سيٽون آهن جن مان اوڀر گوداواري ضلعي جي حدن ۾ سڀ کان گھڻا تڪ ٽوٽل 19 تڪ واقع آھن.^[20] رياست جي ليجسليٽو ڪائونسل جون 58 سيٽون آهن جيڪو اسيمبلي سيٽن جو جملي ٽيون حصو آهي.^[21] 1962 تائين ڪميونسٽ پارٽي آف انڊيا پنھنجي سوشلسٽ اتحادين سميت ڪردار ادا ڪيو پر 1967 جي اليڪشن ۾ ھارائي ويا ايتري قدر جو مخالف ڌر جي حيثيت بہ نہ ماڻي سگھيا. ھن رياست جو پھريون وزيراعلي نيلم سنجيو ريڊي ھيو جيڪو بعد ۾ انڊيا جو صدر پڻ رهيو. ^[22][23] 1983 ۾ تيلگو ديسم پارٽي (ٽي ڊي پي) اليڪشن کٽي ۽ اين ٽي راما رائو رياست جو وزيراعلي بڻيو ۽ انڊين نيشنل ڪانگريس جي ھڪ پارٽي جي اثر ۾ ڪمي اچي وئي.

حوالا

1. "Demography" (PDF). Official portal of Andhra Pradesh Government. Government of Andhra Pradesh. وقت 14 July 2014 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 10 June 2014.
2. Maitreyi, M. L. Melly (14 December 2017). "No official State song for WTC" (en-IN ۾). The Hindu (The Hindu Group). http://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/no-official-state-song-for-telugu-conference/article21616289.ece.
3. "Andhra Pradesh gets new state bird, state flower" (en ۾). Deccan Chronicle. 31 May 2018. https://deccanchronicle.com/nation/current-affairs/310518/andhra-pradesh-gets-new-state-bird-state-flower.html.
4. "AP at a Glance". Official portal of Andhra Pradesh Government. حاصل ڪيل 31 May 2019.
5. "Classical Language". Press Information Bureau. وقت 19 August 2014 کي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 9 June 2014.
6. "Telugu Language". AP State Portal. Government of India. وقت 19 June 2015 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 19 June 2015.
7. "Report of the Commissioner for linguistic minorities: 47th report (July 2008 to June 2010)" (PDF). Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India. صفحا. 122–126. وقت 13 May 2012 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 16 February 2012.
8. "The Andhra Pradesh Reorganisation Act, 2014" (PDF). India Code Legislative Department. Ministry of Law and Justice. صفحو. 2. وقت 24 September 2015 کي اصل کان آرڪائيو ٿيل (PDF). حاصل ڪيل 14 July 2015.
9. "Capital City be named as "Amaravati"" (PDF). Andhra Pradesh Capital Region Development Authority. Municipal Administration & Urban Development Department – Andhra Pradesh. وقت 14 May 2015 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 31 May 2015.
10. "Length of coastline" (PDF). Ministry of Home Affairs. وقت 21 September 2016 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 26 August 2016.
11. "Yanam of Puducherry". Gov.t of Yanam. وقت 13 May 2013 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 6 June 2014.
12. "Andhra Pradesh Fact File" (PDF). Official portal of Andhra Pradesh Government. AP state portal. صفحو. 2. وقت 3 June 2016 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 1 July 2014.
13. "Forests in AP facts.". AP Forest department. وقت 7 May 2015 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 6 June 2014.
14. "Language – India, States and Union Territories" (PDF). Census of India 2011. Office of the Registrar General. صفحا. 13–14. وقت 14 November 2018 کي اصل کان آرڪائيو ٿيل (PDF). حاصل ڪيل 29 September 2018.
15. "Census of India – Religious Composition". Government of India, Ministry of Home Affairs. وقت 13 September 2015 کي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 27 August 2015.
16. Davidson, Ronald. Tibetan Renaissance. Columbia 2005, pp. 29.
17. "Population of AP districts(2011)". ap.gov.in. صفحو. 14. وقت 17 March 2015 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 25 May 2014.
18. {{cite news |last1=India |first1=The Hans |title=Guntur urban divided into east, East mandals |url=https://www.thehansindia.com/posts/index/Andhra-Pradesh/2018-03-31/Guntur-urban-divided-into-east-East-mandals/370772 |accessdate=26 April 2019 |work=www.thehansindia.com |date=31 March 2018 |location=Guntur}
19. "Andhra Pradesh Legislative Assembly". وقت 1 April 2005 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل.
20. "DELIMITATION OF PARLIAMENTARY AND ASSEMBLY CONSTITUENCIES ORDER, 2008" (PDF). Election Commission of India. صفحا. 16–28. وقت 5 October 2010 کي اصل کان آرڪائيو ٿيل (PDF). حاصل ڪيل 11 October 2014.
21. "Overview". AP Legislature. Government of Andhra Pradesh. وقت 19 May 2015 کي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 23 May 2015.
22. "The Hindu, November 25, 2012". Chennai, India. 25 November 2012. http://www.thehindu.com/news/national/andhra-pradesh/kiran-beats-pv-rosaiah-anjaiah-in-tenure/article4132949.ece. Retrieved 20 December 2013.
23. "The Hindu, on the election and Presidency". Chennai, India. 15 June 2012. http://www.thehindu.com/news/national/article3529044.ece?homepage=true. Retrieved 20 December 2013.