21. SS brdska divizija Skenderbeg

21. SS oružana brdska divizija "Skenderbeg" (21. Waffen-Gebirgs-Division der SS Skenderbeg) ili 1. albanska (Albanische Nr. 1) formirana je nakon kapitulacije fašističke Italije, tokom proleća 1944. godine, od nemačkih oficira i podoficira, i albanskih regruta, većinom sa Kosova i Metohije. U sastav te SS-divizije uključeno je i više hiljada bivših pripadnika nemačke mornarice čiji su brodovi potopljeni u borbama sa zapadnim saveznicima.

21. SS divizija "Skenderbeg"
Osnivanje	april 1944.
Formacija	. 50. SS brdski lovački puk (1. albanski) 51. SS brdski lovački puk (2. albanski) 21. SS brdski lovački artiljerijski puk 21. SS izviđački bataljon 21. SS bataljon oklopnih lovaca 21. SS inženjerijski bataljon
Jačina	18.520 vojnika i oficira (6.015 Nemaca) 20. septembra 1944[1]
Deo	SS trupa (nem. Wafen SS)
Angažovanje	Operacija Draufgenger jula 1944 Kraljevački mostobran Bitka na Drini decembra 1944
Komandanti
Komandant	. SS-brigadefirer Jozef Fictum (nem. Josef Fitzthum; april 1944 - 1. maj 1944) SS-oberfirer August Šmithuber (nem. August Schmidthuber; 1. maj 1944 — januar 1945)

Divizija se uglavnom borila protiv jugoslovenskih i albanskih partizana. Od maja 1944, divizija je u sastavu 21. armijskog korpusa Druge oklopne armije. Tokom Andrijevičke operacije divizija je demonstrirala malu borbenu vrednost. U direktnom sukobu sa snagama NOVJ njene formacije su poražene i razbijene, a veliki broj albanskih regruta je dezertirao. Veliki postotak dezertera (gotovo 3.500 u samo dva mjeseca) doveo je do raspuštanja te jedinice, a ostatak je nazvan Kampfgruppe Skenderbeg i uključen u sastav 7. SS dobrovoljačke gorske divizije Prinz Eugen. Preformirana borbena grupa "Skenderbeg" ušla je u sastav obnovljene 7. SS divizije kao 14. SS puk "Skenderbeg".

Tokom Andrijevičke operacije jula 1944. ova divizija zajedno sa delovima 7. SS divizije počinila je masakr u selu Velika kod Plava u kojem je ubijeno preko 500 civila. Komandant divizije August Šmithuber osuđen je 1947. u Beogradu na smrt za počinjene ratne zločine i pogubljen.

Literatura

• Gordon Williamson: THE WAFFEN-SS (3) Arhivirano 2011-02-08 na Wayback Machine-u
• "Vremeplov", "Nedjeljni Glas Slavonije", 85 (3!), 125, 33 - Osijek, 11. IX. 2005.
• Hrvatski enciklopedijski rječnik