Gabrovac

Gabrovac je naseljeno mesto u gradskoj opštini Palilula na području grada Niša u Nišavskom okrugu. Nalazi se u dolinskom prostoru Gabrovačke reke, u južnom delu Niša, udaljeno 6 km od centra grada. Godine 1878. selo je imalo 33 domaćinstva i 222 stanovnika (prosečno 6,7 po domaćinstvu) a 1930. godine 124 domaćinstva i 765 stanovnika. Prema popisu iz 2002. bilo je 1189 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 1167 stanovnika).

Gabrovac
Osnovni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Nišavski
Grad	Niš
Gradska opština	Palilula (Niš)
Stanovništvo
Stanovništvo (2022)	1189
Geografija
Koordinate
Nadmorska visina	335 m
Gabrovac Gabrovac na karti Srbije
Ostali podaci
Pozivni broj	018
Registarska oznaka	NI

U samom centru je ušće dva potoka, Vukmanovske i Berbatovske reke koji čine Gabrovačku reku - pritoku Nišave. Gabrovac je poznat po jednom od najstarijih manastira u Nišavskom regionu. Radi se o manastiru Svete Trojice koji je sagrađen u 13. veku i jedan je od najlepših u okolini Niša. U okolini Gabrovca nalaze se takozvani rimski i turski šanac. Obe lokacije sada koriste pripadnici Vojske Srbije.

Historija

Preistorijski i antički nalazi, a zatim tragovi starohrišćanske crkve na lokalitetu Manastira Svete Trojice, ukazuju na davnu istorijsku naseljenost ovog prostora. Da je Gabrovac još u srednjem veku formirano selo pokazuju najraniji turski izvori, jer ga je popis iz 1498. godine zatekao sa 84 kuće (6 samačkih, 8 udovičkih) i 3 vodenice koje melju pola godine, i sa prihodom sela od 10.350 akči. Prema turskom popisu nahije Niš iz 1516. godine, mesto je bilo jedno od 111 sela nahije i nosilo je isti naziv kao danas, a imalo je 10 kuća, 3 udovička domaćinstva, 3 samačka domaćinstva ^[1]. Uoči oslobođenja od Turaka selo je bilo pod gospodarlukom Jusuf-bega iz Niša.

Život

U periodu Srbije i međuratne Jugoslavije selo postepeno gubi naturalne karakteristike orijentišući se ka tržišnoj i prigradskoj poljoprivredi. Posle 1945. godine razvoj sela ispoljio je dvojake osobine: tendenciju iseljavanja autohtonog stanovništva bliže Nišu ili u Niš i privlačnost za useljavanje stanovništva drugih sela. U tom procesu postepeno gubi tradicionalne poljoprivredne karakteristike i od 1950/55. godine najpre se transformisao u prigradsko mešovito naselje, a od 1970/75. godine u radničko-seljačku periferijsku mesnu zajednicu.

U strukturi domaćinstava, prema izvoru prihoda, bilo je 1971. godine 45 poljoprivrednih, 86 mešovitih i 150 nepoljoprivrednih domaćinstava. Šireći se duž puta u dolini Gabrovačke reke, kao i parcelacijom i naseljavanjem meštana i pridošlica na lokacijama pored puta, došlo je tokom 1970-1980. godine do fizičkog spoja i srastanja Niša sa Gabrovcem. Osim toga, nastupio je posle 1970/75. godine i interes Nišlija za otkupom zemljišta radi rekreacije i odmora. Tako je tokom osme decenije 20. veka u dolinskom prostoru do manastira Svete Trojice i iznad njega izrasla jedna od niških vikend zona.

Demografija

U naselju Gabrovac živi 995 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 42,6 godina (41,9 kod muškaraca i 43,3 kod žena). U naselju ima 387 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,07.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija Godina Stanovnika 1948. 1165 [2] 1953. 1267 1961. 1282 1971. 1114 1981. 1168 1991. 1167 1162 2002. 1220 1189

Etnički sastav prema popisu iz 2002.
Srbi			1130	95.03%
Romi			23	1.93%
Crnogorci			1	0.08%
Hrvati			1	0.08%
Nemci			1	0.08%
nepoznato			33	2.77%

Stanovništvo prema polu i starosti ^[3]

	m			ž
?	1			7
80+	10			22
75-79	12			22
70-74	31			30
65-69	35			40
60-64	48			43
55-59	39			32
50-54	58			52
45-49	48			51
40-44	50			50
35-39	36			34
30-34	31			30
25-29	41			33
20-24	42			41
15-19	40			38
10-14	27			35
5-9	22			27
0-4	20			11
prosek	41.9			43.3

Domaćinstva

Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 204 219 275 281 322 343 387

Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 56 107 74 87 34 25 3 1 - - 3.07

Domaćinstva

Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 522 142 338 31 9 2 525

Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 96 335 74 18 2

Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija	Proizvodnja i snabdevanje...	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	251	6	-	-	101	4	9	28	7	25
Ženski	154	8	-	-	43	-	1	31	12	6
Oba	405	14	-	-	144	4	10	59	19	31
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	1	3	17	4	13	5	-	-	28
Ženski	2	4	7	9	19	3	-	-	9
Oba	3	7	24	13	32	8	-	-	37