Gripsholm

Gripsholm (švedski: Gripsholms slott) je kasnorenesansni dvorac u Mariefredu, na Jezeru Mälaren u Švedskoj, udaljen oko 65 km zapadno od Stockholma.^[1]

Gripsholm Gripsholms slott
Pogled na Gripsholm sa Jezera Mälaren Pogled na Gripsholm sa Jezera Mälaren
Mjesto	Mariefred
Država	Švedska
Vrijeme gradnje	od 1537.
Obnova	19. vijek
Tip građevine	dvorac
Arhitektonski stil	renesansa
Arhitekti i izvođači radova
Arhitekt	Henrik von Cöllen Fredrik Nussdorffer
Koordinate: 59°15′N 17°13′E
Gripsholm

Historija

Historija Gripsholma počela je u drugoj polovici 14. vijeka, kad je tadašnji moćni feudalac Bo Jonsson Grip na tom mjestu izgradio svoj dvorac, po njemu je i nazvan Gripsholm^[1] (Gripov dom). Krajem srednjeg vijeka dvorac je darovan kartuzijanskom samostanu Pacis Mariae (Marijin mir) po kojem je i Mariefred dobio ime.^[1] Samostan je za švedske reformacije u ime države konfiscirao kralj Gustav I Vasa, i na njegovom mjestu počeo graditi 1537. dvorac, po nacrtima Henrika von Köllena.^[1] Tokom 16. vijeka kad je Gripsholm bio rezidencija švedskih monarha izgrađen je trakt vojvode Karla, danas je on jedan od najbolje očuvanih enterijera u Švedskoj.

Pogled na unutrašnje dvorište Gripsholma

Tokom 17. vijeka (koji je poznat u Švedskoj kao Period velike moći), Gripsholm je služio kao rezidencija kraljevskih udovica, tu je svoje posljednje dane odživila Maria Eleonora (udovica Gustava II Adolfa) i Hedviga Eleonora (udovica Karla X).^[1] Hedviga Eleonora napravila je značajne izmjene i dogradnje na dvorcu, najznačajnija je bila izgradnja Kraljičinog krila. Vladavina Gustava III krajem 18. vijeka obilježila je novo sjajno razdoblje u historiji dvorca. Tad je izgrađen teatar u jednoj od okruglih renesansnih kula, on je i danas jedan od najbolje očuvanih teatara iz 18. vijeka.^[1] U istom razdoblju je Gustav III dao izgraditi Ovalni slikarski salon, kao kontrapunkt starijem Državnom salonu, podignutom za Gustava Vase. U njemu je izvjesio svoje i portrete svih svojih predhodnika na vladarskom tronu.^[1]

Za 19. vijeka Gripsholm je proglašen nacionalnim spomenikom, krajem vijeka izvršena je i velika restauracija, koja je izazvala velike polemike, njeni kritičari su je opisali kao pokušaj da dvorac pretvori u stariji nego što je ikad bio. Gripsholm je danas izložbeni salon švedskog luksuznog namještaja i opremanja enterijera od 16. vijek do kraja 19. vijeka, jedinstvena kolekcija namještaja i dekorativnih predmeta od 400 godina.^[1] Dvorac je danas međunarodno poznat po izvanrednoj kolekciji portreta, u kojoj su zastupljeni brojni ugledni Šveđani, od Gustava Vase i njegovih suvremenika, do današnjih monarha i uglednih građana. Ta kolekcija se dopunjuje novim slikama, koje jednom godišnje odabire Komisija Gripsholma za počasne portrete iz kruga eminentnih Šveđana.^[1]