Hiperpiron

Hiperpiron (grčki: ὑπέρπυρον) je bila zlatna kovanica, koju je kovalo Bizantsko Carstvo za kasnog srednjeg vijeka, umjesto starijeg solidusa.^[1]

Hiperpiron

', 1092. - kraj 14. vijeka

zlato

, 4.45 gr.

, Bizantsko Carstvo

Historija

Isprva je zlatna novčanica Bizantskog Carstva bio solidus zvan zbog svoje pouzdnosti jednostavno nomisma (grč. νόμισμα – "novac"), koji se kovao od 24 karatnog zlata, punih sedam vjekova i bio cjenjen kao valuta. Od 1030. solidus je počeo gubiti na vrijednost, jer se kovao od sve manje zlata, nakon katastrofalnih vojnih poraza i građanskog rata vrijednost mu je pri kraju 11. vijeka pala gotovo na nulu.^[2] Zbog tog je 1092. car Aleksije I Komnen (vladao 1081.-1118.) poduzeo drastičnu reformu bizantskog novčanog sistema i dao iskovati novu zlatnu kovanicu - hiperpiron (što je značilo "super - pročišćeno"). I ona je bila iste težine kao solidus - 4.45 grama, ali od 20.5 karatnog zlata, umjesto 24, jer su za kovanje upotrebljali stare kovanice pa nisu mogli postići toliku finoću rafinata.^[3][4]

Hiperpiron se kovao u Konstatinopolisu sve do sredine 14. vijeka, kad se Bizantsko Carstvo našlo u silnim nevoljama i pred slomom. Nikejsko Carstvo nastavilo je kovati hiperpirone ali slabije kvalitete od 18 karata, za vrijeme vladavine Mihajla VIII. Paleologa (vladao 1259.-1282.), to je palo na 15 karata, a za njegova nasljednika, sina Andronika II. Paleologa (vladao 1282.-1328) to je palo na 12 karata. Istovremeno je padala i kvaliteta otkova, tako da je krajem 14. vijeka njihova težina bila daleko od početnog standarda.^[5] Posljednji bizantinski hiperpironi iskovani su za cara Jovana VI Kantakuzina (vladao 1347.-1352.).

Ime hiperpiron proširilo se po Evropi, malo modificirano kao latinski perperum, talijanski perpero i po slavenskim balkanskim zemljama kao perper, iperper... kao sinonim za monetu, ali i kao stvarni novac perpera koji je kovala Dubrovačka Republika od 1683. - 1803.^[6] i Car Dušan u Srbiji.