Suhoj Su-30

Suhoj Su-30 (ruski: ), (NATO naziv engleski: ) je višenamenski borbeni avion, dvomotorni dvosed, generacije 4+. Karakteriše ga super-manevarbilnost, veliki radijus dejstva, savremena avionika i motori sa promenljivim vektorom potiska kao opcija. Proizvodi ga Ujedinjena avio-proizvodna korporacija, a konstruisao ga je OKB Suhoj. Avion je veliki izvozni uspeh, a prodat je u deset zemalja, u preko 500 primeraka. U Irkutsku je pored aviona za izvoz, u toku proizvodnja 60 aparata za Rusko ratno vazduhoplovstvo, sa rokom isporuke do 2016. godine.^[2]

Su-30 Suhoj Su-30 (osnovni) Opšte Namena višenamenski Posada dva člana[1] Proizvođač Komsomoljsko-na-Amuru i Irkutsko avijacijsko proizvodno udruženje, Rusija Prvi let 1989. Početak proizvodnje 1992. Dimenzije Dužina 21.94[1] m Razmah krila 14.70[1] m Visina 6.40[1] m Površina krila 62,00 m² Masa Prazan 17.700 kg Normalna poletna 24.000 kg Maks. težina pri uzletanju 34.000[1] kg Maks. spoljni teret 8.000[1] kg Pogon Motori 2 × AL-31F Potisak 2 × 122.58 kN Performanse Maks. brzina na Hopt 2.121 km/h Taktički radijus kretanja 1.500 km Dolet 3 500 km Plafon leta 17.500[1] m Brzina penjanja 13.800 m/min

Razvoj, oprema, namena

Organizovanje efikasne zaštite nenaseljenih prostranstava sovjetskog severa i Dalekog istoka bio je jedan od glavnih zadataka vojske PVO. Mnogobrojni aerodromi koji ne ispunjavaju ni osnovne, a teške klimatske uslove, stavili su pred vazduhoplovnu industriju težak zadatak da obezbedi lovačke avione velikog doleta, opremljene kvalitetnom navigacijskom opremom i sposobne za što samostalnije obavljanje zadataka. Povoljna početna iskustva u upotrebi Su-27UB pokazala su da taj avion po mnogim svojstvima odgovara zahtevima dugotrajnog patroliranja. U drugoj polovini osamdesetih godina Crvena armija, naručila je posebnu varijantu dvoseda, koja je mogla da služi kao leteće komandno mesto za navođenje grupe lovaca Su-27. Ovo posebno dolazi do izražaja kod važnih zadataka presretanja krstarećih raketa i strateških bombardera naoružanih takvim oružjem. Rad na projektu aviona Su-30 je počeo u OKB Suhoj sredinom 80-ih godina dvadesetog veka pod rukovodstvom ruski: , a ispitivanje ovih aviona, obavljeno je u jesen 1988. godine.^[3]

Piloti su zapazili da trenažni dvosedi Su-27UB, uz pune borbene mogućnosti izvorne varijante, daju priliku za podelu poslova između dva člana posade tokom dugotrajnih letova. Početkom 1987. godine na jedan Su-27UB ugrađen je sistem za utakanjem goriva u vazduhu što je trajanje leta produžilo na 10 časova. Prvi prototip aviona Su-27 PU, koji je kasnije preimenovan u Su-30, završen je 1990. godine. Oprema aviona dopunjena je taktičkim pokazivačem koji je smešten u drugoj kabini, na instrumentalnoj tabli komandira lovačke grupe. Uređaj za vezu i navođenje obezbeđuje prijem podataka, kao što su koordinate i karakteristike ciljeva i položaj grupe Su-27. Oni stižu iz operativnog centra sistema PVO i letećih radarskih osmatračkih stanica A-50. Poseban navigacijski sistem upotpunio je opremu za patroliranje. U grupnoj borbi u vazduhu, jedan Su-30 može da predvodi 4 lovca Su-27. Takva borbena grupa, osim suprostavljanja protivničkim avionima može da postavlja blokadu na pretpostavljenim pravcima leta krstarećih raketa. U podeli odgovornosti između članova posade, pilot Su-30 na prvom sedištu je zadužen za upravljanje avionom i naoružanjem kao i za vođenje vazdušne borbe na malim udaljenostima, a komandir, na drugom sedištu, osim vođenja grupne vazdušne borbe, odlučuje o upotrebi raketa većeg dometa protiv ciljeva izvan vizuelnog kontakta, na distanci.^[3][4][5]

Tehnički opis

Avion Su-30 je dvomotorni avion dvosed, sa klasičnom aerodinamičkom šemom, razvijen na osnovu višenamenskog lovca Su-27 i prilagođen za lovačku namenu, sa velikim radijusom dejstva ili lovca za ulogu komandnog mesta. U avione Su-30SM (Serijski Modernizovani) su ugrađeni motori AL-31FP, koji imaju promenljiv vektor potiska (sa dopunskim sagorevanjem, iznosi 123) u odnosu na motore koji su ugrađeni u osnovi Su-30 (AL-31FL). Motori su smešteni u razmaknutim gondolama na zadnjem delu trupa, dovoljno udaljeni jedan od drugo da jedan drugom ne smetaju u toku rada i da se poveća preživljavanje u slučaju pogotka jednog od njih sa raketom. Zbog ugradnje težeg radarskog sistema u kljunu, na trupu aviona su ispred krila postavljen kanard, u cilju poboljšalja uzdužne stabilnosti aviona, ali se u toku ispitivanja pokazalo da isti povećava uzgon aviona u toku poletanja, pa je odlučeno da se ugrađuje u buduće modifikacije aviona Su-30(SM, MKI, MKM, MKA). Tehnički opis aviona Su-30 uglavnom odgovara tehničkom opisu aviona Su-27 u odnosu na njega ima nekih poboljšanja proistekla iz prilagođavanja novoj nameni.^[3][6]

Naoružanje

Naoružanje aviona: Suhoj Su-30
Vatreno (streljačko) naoružanje
Top
Broj i oznaka topa	1 h GŠ-301
Broj granata	180
Kalibar	30 mm
Mitraljez
Bombardersko naoružanje (bombe)
Klasične avio bombe	28hFAB-250; 8hFAB-500;
Ukupna masa	4.000 kg
Broj tačaka za podvešavanje	12
Raketno naoružanje (rakete)
Broj i oznaka raketa	v-v:6h(P-27/P-73/R-77/R-27ER/R-27T/R-27ET); v-z: 4 kontejnera h S-8; 7 kontejnera h S-13;
Broj podvešanih raketa	12

Zemlje korisnice

Korišćenje aviona Suhoj Su-30 u svetu  Alžir  Angola  Kina  Indija  Indonezija  Malezija  Rusija  Uganda  Venecuela  Vijetnam  Irak

Su-30 u ruskoj avijaciji

VVS Ruske federacije poseduje samo 19 primeraka serijskih aviona Su-30 koji su izrađeni od 1994. do 1996. godine. Nalaze se u upotrebi u sastavu 54. gardijskog kerčanskog lovačkog avijacijskog puka iz baze Sevaslejka koji pripada 18. centru za borbenu opremu i preobuku letačkog sastava. Ta jedinica je zadužana za razradu taktike lovačke avijacije, pa Su-30 često učestvuju u vežbama kojima se proveravaju nove taktičke ideje borbene upotrebe. Jedan prototip Su-30 dodeljen je akrogrupi, u njoj lete piloti, koje predvodi čuveni Anatolij Nikolajevič Kvočur.^[7] Su-30 je korišćen u razvoju nekoliko izvoznih varijanti, koje su definisane kao višenamenski borbeni avioni osposobljeni za primenu raketnih sredstava vazduh-zemlja. U toku je ispitivanje prototipa koji će postati standard za modernizaciju aktivnih Su-27UB i Su-30. Rusko ratno vazduhoplovstvo i Rusko mornaričko vazduhoplovstvo dobija po 30 aviona Su-30SM, koji predstavljaju analog Su-30MKI, prilagođenih ruskim uslovima eksploatacije.^[8]

Povezano

• Suhoj Su-27
• Suhoj Su-34
• Suhoj Su-33
• Suhoj Su-35
• Suhoj - fabrika aviona