Taksila

33°44′45″N 72°47′15″E

Taksila

Svjetska baština UNESCO-a
Pakistan (Azija-Pacifik)
Registriran	1980 (4. zasjedanje)
Vrsta	kulturni
Mjerilo	iii, vi
Referenca	UNESCO

Taksila (Urdu, pendžapski: , sanskrit: Takṣaśilā, Pali:Takkasilā) je važan arheološki lokalitet u provinciji Punjab u Pakistanu. Datira od drevnoj indijskog perioda i sadrži ruševine gandarskog grada Takshashila (također poznatog kao Takkasila ili Taxila), važnog vedsko/hinduističkog^[1] i budističkog^[2] središta od 6. vijeka pne.^[3] do 5. vijeka n.e..^{[4] [5]}

Godine 1980. Taksilu je UNESCO proglasio lokalitetom Svjetske baštine zajedno s nekoliko lokaliteta.^[6]

Taksila je kroz historiju ležala na raskršću tri važne trgovačke rute: kraljevskog puta od Pāṭaliputre; sjeverozapande rute kroz Baktriju, Kāpiśu i Puṣkalāvatī (Peshawar); i rutu od Kašmira do Centralne Azije, via Śrinigara, Mansehre i doline Haripur^[7] kroz prijevoj Khunjerab do Puta svile.

Taksila se nalazi 32 km sjeverozapadno od Teritorije glavnog grada Islamabada—i Rawalpindija u Punjabu— blizu Velikog puta debala. Nadmorska visina joj je 549 m.

Historija Taksile

Vidi takođe: Taksila (satrapija)

Taksila je u zapadnom Punjabu, te je bio važan grad za vrijeme Aleksandrovog pohoda na Indiju.

Kovanica iz Taksile u 2. vijeku pne.

Indo-grčki kralj Antialkida je vladao Taksilom oko 100. pne. prema natpisu na Heliodorovom stupu.

Budistički relikvijarij iz Jauliana. Britanski muzej.

Prema legendi je Taksha, drevni kralj države Taksha Khanda (Tapškent) osnovao grad of Takshashila. Riječ Takshashila na sanskritu znači "pripada kralju Takshi". Taksha je bio sin Bharate i Mandavi iz indijskog epa Ramayana.

U epu Mahābhārata, nasljednik Kurua Parikṣit je došao na prijestolje u Taksili.^[8]

Prema teoriji koju iznosi Damodar Dharmanand Kosambi, "Taksila" je vezana uz "Takṣaka," što znači "tesar" i predstavlja alternativni naziv za klan Nāga.^[9]

• cca. 518. pne.^[10] – Darije Veliki anektira suvremeni Pakistan, uključujući Taksilu, u perzijsko Ahemenidsko Carstvo.^[11]
• 326. pne.^[11] – Aleksandar Veliki prihvaća kao svog vazala Āmbhija,^[12] kralja Taksile, a kasnije i predaju Pora na rijeci Jhelum.^[11]
• cca. 317. pne. – Aleksandrovi generali Eudem i satrap Piton se povlače s Inda.^[13]
• 321. pne. - 317. pne. Chandragupta Maurya, osnivač Maurijskog Carstva u istočnoj Indiju, širi svoju vlast na sjevernu i sjeverozapadnu Indiju, uključujući Punjab. Chandragupta Mauryjin savjetnik Kautilya (također poznat kao Chanakya) bio je učitelj u Taksili.
• Za vrijeme Chandraguptinog unuka Ašoke, Taksila postaje veliko budističko učilište.^[14]
• 185. pne.^[15] – Posljednji maurijski car Bṛhadratha je ubijen od svog generala Puṣyamitre Śunge za vrijeme parade svojih trupa.^[16]
• 183. pne.^[17] – Demetrije osvaja Gandhāru, Punjab i dolinu Inda.^[11] Svoju novu prijestolnicu Sirkap gradi na drugoj strani rijeke, nasuprot Tasklile.^[17] Za vrijeme ovog perioda baktrijsko-grčke vladavine (kao Antialkida) su najvjerojatnije vladali iz ovog grada. Za vrijeme grčke vladavine je grad prosperirao, imao vlastitu samoupravu, vlastite cehove i kovao vlastite kovanicea.
• cca. 90. pne.^[18] – Indo-skitski poglavica Maues svrgava posljednjeg grčkog vladara Taksile.^[18]
• cca. 25. n.e.^[19] – Gondofar, osnivač Indo-Partijskog Kraljevstva osvaja Taksilu i pretvara je u svoju prijestolnicu.^[19].
• 76^[20] – Datum na natpisu iz Taksile s riječlima 'Veliki kralj, Kralj kraljeva, sin Božji, Kushana' (maharaja rajatiraja devaputra Kushana).^[20]
• c. 460–470^[21] – Heftaliti prodiru u Gandhāru i Punjab; u Taksili dolazi do sveopćeg uništavanja budističkih samostana i stupa koje više nikada nisu obnovljene.^[21]

Prije nego što je pala pod udarom ovih kraljeva osvajača, Taksila je bila glavnim gradom mnogih dinastija, i središte vedskog i budističkog učenja, kojima su se pridružili i Grci.^[22]

Britanski arheolog Sir John Marshall je proveo dvadeset godina istražiovanja u Taksili.^[23]