Eparhija temišvarska

Eparhija temišvarska je eparhija Srpske pravoslavne crkve sa sedištem u Temišvaru, gde nalazi i saborna crkva eparhije. Temišvarska eparhija je osnovna verska ustanova za Srbe u Rumuniji.

Eparhija temišvarska Srpska pravoslavna crkva
Osnovne informacije
Država	Rumunija
Sjedište	Temišvar
Arhijerej
Eparhijski arhijerej	Lukijan
Čin arhijereja	Episkop
Titula arhijereja	Episkop temišvarski

Nadležni arhijerej je gospodin Lukijan, a arhijerejski namesnik je protojerej stavrofor Marinko Markov.

Istorijat

Srpska saborna crkva u Temišvaru

Prvi pisani tragovio postojanju eparhije dosežu do 16. veka, a tada se javlja u opsegu srpske Pećke patrijaršije. Znacajna je činjenica da su Srbi na ovim prostorima imali razvijen crkveni život mnogo pre Velike seobe 1690., a jedan od ovdašnjih episkopa srpskih, Isaija (Đaković), postao je jedan od najčvršćih oslonaca pridošlom patrijarhu Arseniju III Čarnojeviću. I po Velikoj seobi, i dugo po zasnivanju Krušedolske (1708), odnosno Karlovačke mitropolije (1713), Temišvarska eparhija je ostala u nadležnosti Beogradske mitropolije, sve do sjedinjenja Beogradske i Karlovačke mitropolije, u kojem je Temišvaru pripala posebna uloga. Naime, Požarevačkim mirom iz 1718. godine Austrija je dobila na račun Turske Banat, Olteniju, deo Srbije sa Beogradom, delove Bosne i Slavonije.

Smatrajući da je Beograd suviše blizu Turskoj, beogradski mitropolit Mojsej (Petrović) je premestio sedište svoje mitropolije u Temišvar, gde je svečano ustoličen 1721. godine. Po smrti karlovačkog mitropolita Vikentija (Popovića) 1726. godine, Mojsej (Petrović) je izabran i za mitropolita karlovačkog, čime je praktično počelo ujedinjavanje Srpske pravoslavne crkve sa teritorije Austrije. Dakle, mitropolit Mojsej (Petrović) je iz Temišvara prešao na karlovačku mitropolitsku katedru.

Pri sprovođenju jerarhijske podele u Karlovačkoj mitropoliji 1864. godine Temišvarska eparhija je, kao srpska, ostala u Karlovačkoj mitropoliji, s tim što je ustupila rumunske crkvene opštine, a preuzela srpske crkvene opštine iz Aradske eparhije. Mešovite crkvene opštine su dodeljene prema većinskoj pripadnosti vernika.

Po meri ukidanja nadležnosti Karlovačke mitropolije, odnosno njenog uključivanja u vaspostavljenu srpsku Beogradsku patrijaršiju posle Prvog svetskog rata i Temišvarska eparhija je postala deo ujedinjene Srpske pravoslavne crkve. Tadašnji episkop Georgije Letić premestio je sedište iz Temišvara u Kikindu. 1931. godine došlo je do arondacije između Temišvarske i novouspostavljene Eparhije banatske (naslednica Eparhije Vršačke), tako da je prva u potpunosti preuzela srpske vernike u Rumuniji, a druga u Srbiji.

Episkopi

Dosadašnji episkopi ove eparhije su:

• Neofit, 1608.
• Isaija, 1640.
• Josif, 1643.
• Teodor, 1643.
• Sevastijan, 1644, 1647.
• Mihajl, 1681–1687.
• Vasilije, 1688.
• Josif II, posle 1688.
• Vasilije, oko 1693.
• Isaija Đaković, 1695–1710.
• Konstantin Grk, 1704–1713.
• Joanikije Vladisavljević, 1713–1727.
• Nikola Dimitrijević, 1728–1744.
• Georgije Popović, 1745–1757.
• Vikentije Jovanović-Vidak, 1759–1774.
• Mojsej Putnik, 1774–1781.
• Sofronije Kirilović, 1781–1786.
• Petar Petrović, 1786–1800.
• Stefan Avakumović,1801–1822.
• Josif Putnik, 1829–1830.
• Maksim Manulović, 1833–1838.
• Pantelejmon Živković, 1839–1851.
• Samuil Maširević, 1853–1864.
• Antonije Nako, 1864–1869.
• Georgije Vojnović, 1874–1881.
• Georgije Branković, 1882–1890.
• Nikanor Popović, 1891–1901.
• Dr Georgije Letić, 1904–1931.
• Lukijan Pantelić, 1999–2002.

Administratori

Osim toga u nekom periodu eparhijom su upravljali administratori:

• Arsenije Stojković (1872—1874);
• German Anđelić (1881—1882);
• Georgije Branković (1890—1891);
• Nektarije Dimitrijević (1891);
• Georgije Branković (1901);
• Lukijan Bogdanović (1901—1904);
• Dr Georgije Letić (1932—1935);
• Dr Irinej Ćirić (1935—1952);
• Visarion Kostić (1952—1979);
• Hrizostom Vojinović (1979—1980);
• Dr Sava Vuković (1980—1996);
• Lukijan Pantelić (1996—1999 i od 2002).

Arhijerejski zamenici

Arhijerejski zamenici su bili:

• Stefan Mihajlović (1870—1872);
• Gedeon Cvetić (1872—1874);
• German Jovanović (1881—1882);
• Ilarion Ruvarac (1882);
• Isak Došen (1901);
• Dr Stefan Nikolić (1919—1927);
• Slobodan Kostić (1942—1947);
• Stevan Tomić (1947—1971);
• Đorđe Hranisavljević (1971—1978);
• Vladimir Marković (1978-2010).
• Marinko Markov (od 2010)

Povezano

• Srpska saborna crkva u Temišvaru
• Srbi u Rumuniji

Izvori

Vanjske veze

• Pravoslavna srpska eparhija temišvarska u Rumuniji
• Episkopi eparhije temišvarske Arhivirano 2011-06-12 na Wayback Machine-u
• Eparhija temišvarska
• Statut Srpske pravoslavne eparhije temišvarske Arhivirano 2010-08-18 na Wayback Machine-u
• Danilo Kecić: Rekviriranje zvona srpskih pravoslavnih hramova Temišvarske eparhije 1916-1917^{[mrtav link]}, Zbornik Matice srpske za istoriju, broj 59-60, 1999. godine