Van (jezero)

Jezero Van (turski: Van Gölü, armenski: Վանա լիճ, kurdski: Behra Wanê) je najveće jezero u Turskoj i drugo po veličini jezero na Bliskom istoku.^[1] Ono jedno od najvećih jezera na svijetu bez odljeva, tako da se ono i za najoštrijih zima ne smrzava, zbog visokog saliniteta, osim plićeg sjevernog dijela koji se ponekad zaledi.

Van Van Gölü
Satelitska snimka jezera Van
Lokacija
Položaj	Istočna Anadolija
Države	Turska
Koordinate	38°38′″N, 42°49′″E
Hidrografija
Vrsta	slano
Površina	3 700 km²
Volumen	607 km³
Aps. visina	1 640 m
Dužina	119 km
Širina	80 km
Dubina	451 m
Hidrologija
Pritoke	Bendimahi, Zilan, Karasu, Micinger

Van

Pozicija Jezera Van u Turskoj

Jezero je bilo poznato i drevnim grčkim geografima kao Thospitis Lacus ili Arsissa Lacus, njegovo današnje tursko ime - Van Gölü, dolazi od imana prijestolnice kraljevstva Urartu - Van, ili Chauon, koje je izraslo na istočnoj obali jezera između 10. i 8. vijeka pne.^[1]

Hidrografija

Pogled na ugašeni vulkan Çadır sa otoka Akdamar

Jezero Van leži u planinskom dijelu Istočne Anadolije na nadmorskoj visini od 1640 m^[2] na granici sa Iranom. Ono je najniži dio ogromnog bazena omeđenog visokim planinama sa juga i istoka i kompleksom vulkanskih planina na zapadu. U nekom trenutku tokom pleistocena (tj. prije 2 600 000 do 11 700 godina), lava iz vulkana Nemrut izlila se 60 km u smjeru jugozapada i blokirala izljev jezerskih voda u rijeku Murat i tako pretvorila bazen jezera u depresiju bez izljeva.^[1]

Jezero ima površinu od 3713 km² i ima 119 km na svom najdužem dijelu.^[1] Prosječna dubina jezera je 171 m, a maksimalna zabilježena dubina je 451 metara.^[2] Ukupna dužina obale je 430 km, a volumen 607 km³.^[2]

Jezero Van fizički je podijeljeno na dva dijela, veći - glavni dio na jugu - spojen je sa mnogo plićim i manjim sjevernim dijelom uskim prolazom. Obale jezera su uglavnom strme i stijenovite, južna obala je vrlo krivudava i erodirana. Glavni dio jezera je znatno dublji nego sjeverni dio, s prosječnim dubinama iznad 100 m.^[1]

Pogled na stjenovite obale Jezera Van

Slivno područje jezera Van ima 15 000 km², a to je gotovo najveći unutarnji bazen u Turskoj, osim onog u centralnoj Anadoliji. Jezero se napaja oborinskim vodama i kišnicom uz nekoliko pritoka, od kojih su najveće rijeke Bendimahi i Zilan, koje teku sa sjevera, i Karasu i Micinger, koje uviru u jezero s istočne strane.

Jezero Van ima sezonske varijacije razine vode od oko 50 cm godišnje. Najniža razina je tokom zimskih mjeseci, a počinje rasti nakon što se u proljeće počnu kopniti snijegovi po okolnim planinama, tako da jezero ima najvišu razinu voda u julu.^[1]

Putnički brod sa Jezera Van

Jezerski otoci

Jezero ima brojne otoke, od kojih je najveći Adir na sjeveru na kom se nalazi armenski manastir, manji su Çarpanak na istoku i Akdamar i Kuş na jugu.^[1]

Fauna

Boćate vode jezera nisu pogodne za piće a ni za navodnjavanje, najzastupljenije soli u jezeru su natrijev karbonat i natrijev sulfat.^[1] Jedina vrsta ribe koja živi u toj alkalnoj vodi je Chalcalburnus tarichi, zrakoperka iz reda šarenki (Cypriniformes), slatkovodna riba koja se privikla na slanu vodu.^[1]

Klima

Jezero Van se nalazi u planinskom kraju, koji ima oštru kontinentalnu klimu. Prosječne temperature u julu su između 22 i 25 °C, a u januaru između -3 °C do -12 °C. Za osobito hladnih zimskih noći temperatura dosegne -30 °C. Jezerske vode ipak ponešto ublažavaju klimu, pa je u provincijskom centru Van, na istočnoj obali jezera, prosječna temperatura u julu 22,5 °C, a u januaru -3.5 °C. Prosječna godišnja količina oborina u slivu jezera Van, varira od 400 do 700 mm.

Po jezeru se odvija redovni promet putničkih brodova između obalnih gradova Van (istok) - Tatvan (zapad) - Erciş (sjever) a u gradiću Tuğ na jugozapadnoj obali nalazi se i malo brodogradilište.^[1]