Gaalkacyo

Gaalkacyo (Soomaali: Gaalkacyo ,Carabi: جالكعيو Talyaani: Gallacaio sidoo kale loo yaqaan Rocca Littorio ) waa magaalada saddexaad ee ugu weyn Soomaaliya waxayna u adeegtaa magaalo-madaxda gobolka Mudug ee waqooyi-dhexe

Galkayo Gaalkacyo جالكعيو
Magaalo
Galkayo Goobta uu ku yaallo gudaha Soomaaliya
Coordinates: 06°46′11″N 047°25′51″E
Wadanka	Somalia
Maamul goboleedka	Puntland  Galmudug
Gobolka	Mudug
Degmo	Galkacyo
Dowlada
• Gudoomiye	Maxamed Cabdirasaaq Warsame (ilguuyo) (Puntland) Maxamuud Cabdullaahi Kulmiye (Galmudug)
Tirada dadka (2020)[1]
• Dhammaan	545,000 (Puntland-administered section)
Aag saacadeed	UTC+3 (EAT)
Cimilada	BWh

Juquraafi ahaan, Gaalkacyo waxay u qaybsantaa afar qaybood oo waaweyn: Garsoor, Horumar, Israac, iyo Wadajir. Magaalada Gaalkacyo ayaa waxaa u kala qeybsan Maamulada Puntland iyo Galmudug . Waa magaalo madax u ah degmada Gaalkacyo iyo sidoo kale gobolka Mudug, waxaana muddooyinkii dambe aad u kordheysay, iyadoo noqotay xarun ganacsi oo isku xirta koonfurta Soomaaliya iyo qeybaha waqooyi ee dalka.

Taariikhda

Markii la aas aasay magaalada waxaa deggenaa dad xoolo dhaqato ah, kuwaas oo si goos-goos ah ugu dagaalamayey kooxo qabiil oo isku heysta kheyraadka sida biyaha iyo dhul-daaqsimeedka Gaar ahaan, Daarood oo ku xoog badan waqooyiga magaalada iyo Hawiye oo ku xoog badnaa koonfurta magaalada ayaa magaalada ku dagaalamey xifaaltan dheer oo ka dhexeeyey Gaalkacyo waxaa si rasmi ah loo aas aasay dabayaaqadii qarnigii 19-aad waxaana dhisay Suldaan Yuusuf Cali Keenadiid oo ahaa Suldaankii Hobyo Keenadiid, oo qayb ka ahaa loolankii awoodeed ee uu kula jiray kuwii ay isku hayeen Saldanada Majeerteen , waxa uu boqortooyadii Talyaanigu heshiis la saxeexday si uu u noqdo maxmiyad , ka dibna magaalada u soo mariyo maamul magac u yaal ah oo Talyaanigu. Gumeysigii talyaanigu, beelihii magaalada waxay ku kala qaybsameen "Line Tomaselli" si looga hortago colaad dambe oo dhexmarta Daarood iyo Hawiye Dagaalkii IIaad ee Adduunka ka dib, Talyaanigu wuxuu noqday dhulkii la isku halayn lahaa ee Soomaaliya oo ay hagayso Qaramada Midoobay . Waqtigaan, magaaladu waxay aragtay midnimo weyn oo ka dhex jirta kooxaha iska soo horjeeda, taas oo ay sabab u tahay qarannimada Soomaaliyeed oo sii kordheysa, taasoo ka dhalatay saameynta sii kordheysa ee Ururka Dhallinyarada Soomaaliyeed , oo ah xisbi siyaasadeed wadani Soomaaliyeed. Kadib xornimadii Soomaaliya 1960kii, Gaalkacyo waxaa laga dhigay xarunta degmada Gaalkacyo iyo xarunta gobolka Mudug Magaaladu waxa ay dib ugu soo laabatay colaada xiligii Siyaad Barre , kaas oo si firfircoon uga faa'iidaysanayay kala duwanaanshaha dabaqadaha ee magaalada si uu u isticmaalo awoodiisa Si gaar ah, Barre, oo ka soo jeeda beesha Daarood, ayaa reer Daarood ku taageeray halgankii magaalada. 12kii Noofambar 1989kii, koox ka mid ah saraakiishii Hawiye ayaa ka soo horjeestay taliskii Barre eexda qabiilkan Dibad-baxan waxa maalin ka dib riday maleeshiyaad uu hoggaaminayo Maslax Maxamed Barre oo ahaa ina Siyaad Barre Tuulooyinka Hawiye ee ku xeeran Gaalkacayo ayaa lagu ciqaabay fal-dambiyeedkii ay maleeshiyadii Barre ku haysay, taasoo sii fogaysay kala qaybsanaantii iyaga iyo Daaroodka, taasoo keentay in 5-tii December 1989-kii ay Muqdisho ka dhacaan dilal qorsheysan .

Intii uu socday dagaalkii sokeeye ee Soomaaliya , jabhadda Hawiye ee United Somali Congress waxay weerar ku qaadeen canaasir Daarood ah oo ku sugnaa magaalada Gaalkacyo, halkaas oo uu ka bilowday dagaal beeleed weyn oo ku hareeraysan magaalada iyo guud ahaan gobolka Mudug Beelihii dagaalamay ayaa soohdin maamul ku sameeyay magaalada, iyagoo u kala qeybiyay Puntland oo ay maamulaan Daarood iyo Galmudug oo Hawiye maamusho, taasoo sii xoojisay kala qeybsanaantooda Markii dagaalkii Sokeeye ee Soomaaliya uu noqday mid aad u xoog badan, Qaramada Midoobay waxay soo faragelisay Hawlgalka Qaramada Midoobay ee Soomaaliya II , waxayna ka wada xaajoodeen nabadda gobolka Mudug iyo ka bixitaanka dagaalyahannada hubaysan ee Gaalkacyo Bishii June 1993dii si loo soo afjaro dagaaladii ka dhacay magaalada Gaalkacyo waxaa la go’aamiyay in maleeshiyaadkii ku dagaalamay magaalada loo raro Wargalo , Buuryaqab ( Xarfo ) iyo Galdogob oo 70 KM u jira Waxaa weli sii socda khilaaf u dhaxeeya maamulada Puntland iyo Galmudug oo salka ku haya maqaamka magaalada Gaalkacyo. Bishii Nofembar 2015, caro ka dhalatay waddo laga dhisayo Puntland ayaa sababtay dagaal sababay dhimashada 20 qof, 120 dhaawac ah, iyo 90,000 oo barokac ah Dagaal kale ayaa ka dhashay bishii Oktoobar 2016 oo ku saabsan xuquuqda dhismo ee dhul lagu muransan yahay oo ka tirsan magaalada, kaas oo lagu gaaray heshiis xabbad joojin ah oo loogu talagalay in la oggolaado gaadiidka badeecadaha iyo dadka ee labada maamul iyo in la dhiso ciidan isku dhaf ah oo ilaaliya magaalada oo dhan.

Juqraafiga

Gaalkacyo waxay dhacdaa waqooyiga iyo bartamaha Soomaaliya, ee bartamaha gobolka Mudug . Degaanada u dhow waxaa ka mid ah dhanka bari Godad (7.1 nm), dhanka waqooyi bari Bali busle (16.2 nm), dhanka waqooyi Halobooqad (4.4 nm), dhanka waqooyi galbeed Beyra (12.8 nm), galbeedka Xera Jaale-bayra (23.8 nm), koonfur-galbeed Saaxo (30 nm.) ilaa koonfur bari Saaxo (30 nm.) Arfuda (13.0 nm) Magaalooyinka ugu waaweyn dalka ee ugu dhow Gaalkacyo waa Hobyo (217 km), Garoowe (219 km) iyo Qardho (358 km) Shimbiris , oo ah meesha ugu sarreysa ee Soomaaliya, waxay ku taallaa qiyaastii 432 km dhanka waqooyi ee silsiladda buurta Cal Madow .

Cimilada

Faahfaahin Cimilada Galkayo
Bilaha	Jan	Feb	Mar	Apr	May	Jun	Jul	Aug	Sep	Oct	Nov	Dec	Sanad
Kuleel daran °C (°F)	39.0 (102.2)	39.8 (103.6)	42.8 (109.0)	47.2 (117.0)	47.0 (116.6)	40.3 (104.5)	36.5 (97.7)	42.5 (108.5)	40.0 (104.0)	43.0 (109.4)	40.0 (104.0)	37.5 (99.5)	47.2 (117.0)
Kuleel aan darnayn °C (°F)	32.5 (90.5)	33.5 (92.3)	34.9 (94.8)	36.0 (96.8)	35.2 (95.4)	34.1 (93.4)	32.6 (90.7)	33.1 (91.6)	34.3 (93.7)	33.6 (92.5)	33.6 (92.5)	33.0 (91.4)	33.9 (93.0)
Maalinle °C (°F)	25.2 (77.4)	26.2 (79.2)	27.6 (81.7)	29.1 (84.4)	28.9 (84.0)	28.4 (83.1)	27.2 (81.0)	27.5 (81.5)	28.0 (82.4)	27.8 (82.0)	26.8 (80.2)	26.1 (79.0)	27.4 (81.3)
Hoos udhaca kuleelka °C (°F)	17.9 (64.2)	18.7 (65.7)	20.4 (68.7)	22.2 (72.0)	22.7 (72.9)	22.6 (72.7)	21.9 (71.4)	21.9 (71.4)	21.8 (71.2)	22.0 (71.6)	20.0 (68.0)	19.2 (66.6)	20.9 (69.6)
Hoos udhac qiyaas leh °C (°F)	11.0 (51.8)	13.0 (55.4)	13.0 (55.4)	17.0 (62.6)	17.0 (62.6)	16.0 (60.8)	18.9 (66.0)	17.0 (62.6)	18.0 (64.4)	15.0 (59.0)	12.0 (53.6)	13.1 (55.6)	11.0 (51.8)
Roobka mm (Faraha)	0 (0)	3 (0.12)	1 (0.04)	24 (0.94)	60 (2.36)	2 (0.08)	0 (0)	2 (0.08)	1 (0.04)	41 (1.61)	14 (0.55)	1 (0.04)	149 (5.87)
% Dhado	51	57	56	61	63	56	58	61	56	58	63	63	59
Dhexdhexaad. Xilli roobaadka (≥ 0.1 mm)	0	0	0	2	5	0	0	0	0	3	1	0	11
Percent possible sunshine	80	80	77	68	66	71	61	66	72	63	74	77	71
Source #1: Deutscher Wetterdienst[2]
Source #2: Food and Agriculture Organization: Somalia Water and Land Management (percent sunshine)[3]

Maamulka

Caasha Geelle Diiriye oo u dhalatay Gakaayo , horayna wasiir uga soo noqotay dowladda Puntland .

Magaalada Gaalkacyo ayaa dhacda waqooyiga iyo bartamaha Soomaaliya, waxaana ay ka mid tahay magaalooyinka sida aadka ah u horumaray Magaaladu waxay u qaybsantaa afar degmo oo waaweyn oo lagu kala magacaabo Garsoor, Horumar, Israac, iyo Wadajir siday u kala horreeyaan. Maamulka Puntland ayaa si buuxda u maamula Xaafadaha Garsoor, Israac, iyo Horumar (Meelaha dhexdhexaadka ah waxaa ku yaal suuqii hore ee Gaalkacyo iyo soohdinta dabacsan.

In kasta oo ay xasilloon tahay marka loo eego koonfurta Soomaaliya, haddana isku day dil oo goosgoos ah oo ay maleeshiyada Al-Shabaab ku kacday mas’uuliyiinta dawladda Puntland ayaa horseeday hawlgallo boolisku sameeyeen 2010 iyo 2011. xiriirka gobolada.

Adeegyada

Dukaan Elektarooniga ah oo ku yaala Suuqa Ganacsiga ee Gaalkacyo .

Magaalada Gaalkacyo oo ah magaalo ganacsi oo aad u firfircoon, waa xarun ganacsi oo deegaanka ah Hoteelo, Guryo Martida, Makhaayado, Suuqyo waaweyn iyo Baloogyo Xafiisyo oo dhawaan la dhisay oo loo qoondeeyay Dowladda iyo Hay’adaha Samafalka, ayaa la soo dhoobay Waddooyinka, iyadoo ay ku dheggan yihiin Minaaradaha dhaadheer ee Masjidyada . Magaalada ayaa sidoo kale waxaa ka jira adeegyo badan oo dhanka bulshada ah sida isbitaallo, goobo shidaalka lagu iibiyo iyo saldhigyo booliis, iyadoo xeradii hore ee ciidamada xoogga dalka Soomaaliyeed ay tahay mid aad u wanaagsan oo dib u dayactir lagu sameeyay Intaa waxaa dheer, Gaalkacyo waa xudunta farshaxanka calligraphic , oo u adeegta sidii goob tababar oo noocyo kala duwan leh oo loogu talagalay farshaxannada muuqaalka gudaha . Sawirro iyo weedho si fiican loo sawiray oo Carabi iyo Ingiriisi ah ayaa qurxiyey gidaarada xafiisyo iyo dukaamo badan oo magaalada ku yaal.

Tirakoobka dadweynaha

Sannadkii 2010, Hay’adda Cunnada iyo Beeraha ayaa xustay in qiyaasta dadka ku nool Gaalkacyo ay u dhaxaysay 75,000 ilaa 315,000, iyadoo Qaramada Midoobay ay sheegtay in sannadkii 2005 ay ahayd 105,000. Kooxda xasaradaha caalamiga ahi waxay soo bandhigaysaa tiro dhan 137,000 sanadka 2015 Deegaanka Puntland ee magaalada ayaa ka kooban beesha Muumin Aadan iyo beesha Fiqi Ismaaciil oo ka tirsan beesha Leelkase oo ay weheliyaan beelaha Cumar Maxamuud iyo Reer Maxamuud ee Majeerteen ; iyo sidoo kale beelaha Awrtable , Carab Saalax , iyo reer Surre Xaafadda Wadajir oo ku taalla dhanka Koonfureed ee magaalada, ayaa waxaa inta badan dega Jufada Sacad ee Habar Gidir iyo Beesha Loobage ee Sheekhaal .

Waxbarashada

Jaamacadda Bariga Afrika xarunteeda Gaalkacyo.

Gaalkacayo waxay leedahay xarumo waxbarasho oo dhowr ah. Sida ay sheegtay wasaaradda waxbarashada Puntland waxaa degmada Gaalkacyo ku yaalla 40 dugsi hoose dhexe . Waxaa ka mid ah dugsiga Axmed Guray ee Israac, oo loogu magac daray Imaam Axmad ibn Ibraahim al-Ghazi (Axmed Gurey); Al-Qudus ee Horumar; iyo Barkhadle oo ku yaala xaafadda Garsoor oo loo dhisay si loogu sharfo caalimkii qarnigii 13-aad iyo awliyo Yuusuf bin Axmad al-Kawneyn (Aw Barkhadle) Dugsiyada sare ee Puntland ee deegaanka waxaa ka mid ah Xaaji Cali Biixi, Cumar Samatar Secondary School (CSSS), Yaasiin Nuur Xasan iyo Dugsiga Sare ee Gaalkacyo Intaa waxaa dheer, dhowr dugsi oo cusub ayaa la furay 2012 Machadyada tacliinta sare ee magaalada ku yaal waxaa ka mid ah Jaamacadda Puntland State University , Puntland University of Science and Technology, Gaalkacyo University , iyo Mudug University Jaamacadda Bariga Afrika (EAU) waxay sidoo kale ku leedahay laanta Gaalkacyo, mid ka mid ah toddobada xarumood ee ay ku leedahay Puntland. Intaa waxaa dheer, xarunta guud ee farsamada gacanta ee Gaalkacyo iyo xarunta gaarka loo leeyahay ee Mudug ayaa bixiya tababaro farsamo.

Ciyaaraha

Gaalkacyo waxaa ku yaalo garoonka Cawaale Stadium oo ah goob isboorti oo loogu magac daray Maxamed Cawaale Liibaan oo ahaa muwaadin Soomaaliyeed oo sameeyay calanka Soomaaliya sanadkii 1954-tii, garoonkaan waxaa ku sugan kooxo badan oo kubada cagta ah sida FC YAMAYS, RPS FC, Dowlada Hoose FC, Comced FC, Homboboro FC, Telecom FC iyo Galcom FC. Intaa waxaa dheer, magaaladu waxay sidoo kale leedahay garoon kale oo C/llaahi Ciise ku yaala Koonfurta, oo loogu magac daray C/llaahi Ciise , Ra'iisal Wasaarihii Talyaaniga ee Soomaaliya xilligii kalsoonida, oo xilka hayay 29-kii February, 1956-kii, illaa 1-dii Luulyo, 1960-kii.

Gaadiidka

Gaadiidka cirka ee Galacyo waxaa ka shaqeeya garoonka Cabdullaahi Yuusuf oo ay maamusho Puntland [ 36 ] iyo garoonka caalamiga ah ee Oshaco oo ay maamusho Galmudug . [ 37 ] Si ka duwan sida Abdullahi Yusuf Airport , Garoonka Caalamiga ah ee Oshaco ma laha IATA iyo ICAO code-yada garoommada maadaama aysan aqoonsanayn hay'ad caalami ah. Bishii Sebtembar 2013, dowladda federaalka Soomaaliya ayaa heshiis iskaashi oo rasmi ah kula saxiixatay dhiggeeda Shiinaha magaalada Muqdisho, kaasoo qeyb ka ah qorshaha soo kabashada qaranka ee shanta sano. Heshiisku wuxuu arki doonaa masuuliyiinta Shiinaha inay dib u dhis ku sameeyaan dhowr dhisme oo waaweyn oo kaabayaal ah oo ku yaalla caasimadda Soomaaliya iyo meelo kale, iyo sidoo kale waddada isku xirta Gaalkacyo iyo Burco .

Warbaahinta

Ururo warbaahineed oo kala duwan ayaa ku sugan magaalada Gaalkacyo. Waxaa ka mid ah Radio Daljir, Radio Galmudug iyo Radio Codka-Mudug. Radio Gaalkacyo , oo hore loo oran jiray Radio Free Somalia, ayaa sidoo kale laga sii daayaa magaalada.

Gorayada Guryaha Oo Lagu Qabtay Hotel Taar City Ee Magaalada Gaalkacyo.

Xaafadaha

Gaalkacyo waxay ka kooban tahay xaafadaha kala ah: Israac, Horumar, Garsoor iyo Wadajir.

Dadka deegaanka oo xusid mudan

• C/llaahi Yuusuf Axmed – Madaxweynihii Soomaaliya (2004-2008) ahna Aabihii Puntland .

• Caasha Geelle Diiriye oo ahayd Wasiirkii hore ee Horumarinta Haweenka iyo Arrimaha Qoyska Puntland.

• Waris Dirie – moodeel, jilaa, qoraa iyo dhaqdhaqaaqe.

• Maxamed Cawaale Liibaan - Naqshadeeye Calanka Soomaaliya 1954tii, ku dhashay bariga Galkacyo, Puntland .

• Axmed Ducaale Geelle (Xaaf) – Madaxweynaha Galmudug, Ganacsade iyo Xildhibaan hore oo ka tirsan dowladda Federaalka.

• Sakariye Maxamed Xaaji-Cabdi – Hoggaamiyaha Isbaheysiga Dib u xoreynta Soomaaliya .

• Cabdulqaadir Cabdi Xaashi – Xildhibaan ka tirsan Baarlamaanka Federaalka, horeyna u ahaa Wasiiru Dowlihii Madaxtooyada ee Qorsheynta iyo Xiriirka Caalamiga ah ee Puntland.

• C/risaaq Xaaji Xuseen – Ra’iisul Wasaarihii hore ee Soomaaliya, iyo Xoghayihii Guud ee Ururka Dhallinyarada Soomaaliyeed.

• Cabdi Bashiir Indhobuur - abwaan iyo hal-abuur suugaanyahan ah oo curiyay heeso badan oo wadani ah.

• Maxamed Farrax Ceydiid , Guddoomiyihii United Somali Congress ee ridey Kelitaliyihii Siyaad Barre , waxa uu dagaal la galay ciidamada US Delta US iyo UNOSOM intii lagu jiray Hawlgalkii Rajada soo celinta iyo Madaxweynihii Soomaaliya geeridiisa ka hor, 1987-1996

• Cabdi Qeybdiid – Madaxweynihii hore ee Galmudug, iyo Wasiirkii hore ee Arrimaha Gudaha Soomaaliya.

• Cali Xaaji Warsame – Agaasimihii Koowaad ee Maamulka Dekedda Boosaaso , ahna musharax u taagan xilka madaxtinimada Puntland, 2014-ka .

• Maxamed Warsame Cali – Madaxweynihii hore ee Galmudug , Safiirkii hore ee Soomaaliya u fadhiyay Mareykanka, Wasiirkii hore ee Ganacsiga, Howlaha Guud, Ciyaaraha iyo Dhalinyarada.

Sidoo kale eeg

Puntland

Galmudug