Mušutište

Mušutište (Muštište, алб. ) je naseljeno mesto u Srbiji u opštini Suva Reka. Administrativno pripada Kosovu i Metohiji, odnosno Prizrenskom upravnom okrugu. Prema popisu iz 2011. godine bilo je 3.394 stanovnika.^[а]

Mušutište
Crkva Bogorodice Odigitrije iz 14. veka, pre rušenja
Administrativni podaci
Država	Srbija
Autonomna pokrajina	Kosovo i Metohija
Upravni okrug	Prizrenski
Opština	Suva Reka
Stanovništvo
— 2011.	3.394
Geografske karakteristike
Koordinate	42° 17′ 49″ С; 20° 53′ 22″ И
Vremenska zona	(), leti ()
Mušutište Mušutište на карти Србије

Nalazi se pod obroncima Šar planine, severoistočno od Prizrenske ravnice. Važilo je za jedno od najvećih sela u Metohiji.

Istorija

Prvi pomen o njemu datira još iz 1315. godine. Car Dušan ga je 1348. zajedno sa crkvama Sv. Bogorodice Odigitrije i crkvom Sv. Simeona priložio manastiru Svetog Arhangela kod Prizrena.

Propašću srpske carevine u 14. veku, Mušutište je, kao i ostali srpski krajevi, palo pod Osmanlijsku vlast. Njegovo stanovništvo našlo se u ropstvu koga je pratilo kulučenje, danak u krvi, islamizacija i sve ono što je karakteristično za vreme vladavine Osmanlijskog carstva.

Gilhanski hatišerif iz 1839. godine, kojim su svi narodi nemuslimanske narodnosti u Osmanskom carstvu dobili podjednaka prava sa ostalima, je učinio da su i Srbi u ovom kraju počeli živeti lakše. Naravno, Osmansko carstvo i njeni predstavnici, age i begovi, su se prilagođavali trenutnom odnosu koji je evropska diplomatija imala prema njima, ali nisu bili spremni da albanske silnike zaustave u njihovim zulumima i progonima srpskog življa.

I drugi istorijski događaji, poput oslobodilačkih ratova Srbije i Crne Gore protiv Turske 1876-1878, Prizrenske lige 1878, revolucije Mladih Turaka 1908, uticale su na odnose prema srpskom življu u ovom mestu. Srpski narod je opstajao jer su ga hrabrile mnoge zadužbine iz najstarijeg nemanjićkog perioda.

Novine su u avgustu 1923. javile da je "arnautska razbojnička banda" blizu "Musutišta" opljačkala i ubila četvoricu meštana.^[1]

Mesna zajednica

Mesnu zajednicu Mušutište činili su selo Mušutište,Dvorane, Delovce, Selogražde, Baćevac i zaseoci Kovače, Dragiće, Bitiće i Crkvena Mahala. Na njihovoj teritoriji nalazilo se preko 16 pravoslavnih crkava, jedan manastir i dve isposnice. Od toga je 14 crkava bilo aktivno i u njima se obavljala služba.

Stanovništvo

Prema popisu iz 1981. godine Mušutište je bilo većinski naseljeno Albancima, uz značajan procenat Srba. Nakon rata 1999. godine svi su Srbi raseljeni. I ako bi mnogi želeli da se vrate, nemaju gde, pošto su im kuće, isto kao i crkve potpuno razrušene posle rata.^[2] Raseljeni, obično za praznike dolaze organizovano, u pratnji specijalne policije i/ili KFOR-a, da obiđu svoje razrušene crkve i domove.^[3]

Etnički sastav prema popisu iz 1961.[4]‍
Albanci			1.467	52,1%
Srbi			1.328	47,2%
Ukupno: 2.816

Etnički sastav prema popisu iz 1981.[5]‍
Albanci			2.984	71,6%
Srbi			1.176	28,2%
Ukupno: 4.166

Etnički sastav prema popisu iz 2011.[6]‍
Albanci			3.389	99,8%
ostali			5	0,2%
Ukupno: 3.394

Broj stanovnika na popisima:

Godina[7]	1948	1953	1961	1971	1981	1991	2011
Stanovništvo	2.346	2.541	2.816	3.307	4.166	5.016	3.394

Crkve u Mušutištu

Главни чланак: Crkve u Mušutištu

Sveta Trojica Rusenica

Главни чланак: Manastir Svete Trojice u Mušutištu

Manastir Sveta Trojica Rusenica nalazi se na brdu iznad Mušutišta u podnozju planine Rusenica, 2 južno od sela. Mada nema tačnih podataka o njegovom osnivanju^[8], zna se da je postojao još 1433. godine, otkad se počeo voditi njegov Pomenik — katastih. Crkva je jednobrodna, zidana pritesanim kamenom, a fasade su delimično ukrašene keramoplastičnom dekoracijom.^[8] U blizini manastira nalazi se isposnica Rusenica u prirodnoj pećini. Rušen i obnavljan u više navrata. Registrovan je na listi spomenika kulture.^[8] Trenutno potpuno uništen eksplozivom od strane Šiptara u drugoj polovini juna 1999. po dolasku nemačkih snaga KFOR-a, a prethodno opljačkan i spaljen.^[9]

Crkva Bogorodice Odigitije

Главни чланак: Crkva Bogorodice Odigitrije u Mušutištu

Crkva Bogorodice Odigitije potiče iz 1315. Nalazi se u Crkvenoj Mahali, a kao zadužbinu je sagradio veliki kaznac Jovan Dragoslav^[10], vrhovni dvorski upravnik državnih dobara, sa ženom Jelenom, sinom Stanišom i ćerkom Anom. Natpis iznad vrata spada u red najlepših i najstarijih srpskih epigrafskih spomenika. Crkva se nalazi u južnom delu sela na obodu planine a pored nje protiče Bela reka. Južno od crkve nekih 500 metara dublje u planini nalaze se matoske isposnice.

Nažalost crkva je doživela istu sudbinu kao i manastir, potpuno je porušena 1999^[10], a posečeni su i stoletni borovi u dvorištu crkve.

Crkva Svetog Simeona

Crkva Svetog Simeona se pominje 1307. godine. Nju je kralj Stefan Dečanski zajedno sa ljudima, vinogradima, mlinovima i drugim dobrima darovao crkvi Prizrenske episkopije, Bogorodici Ljeviškoj. Od nje više nema ostatke, a nalazila se u Gornjoj Mahali između Crne reke i Delovačke reke s leve strane puta za Delovče.

Ostale svetinje

• Crkva Svetog Arhangela u Crkvenoj mahali.
• Crkva Svetog Atanasije u Crkvenoj mahali.
• Crkva Svetog Nikole u Crkvenoj mahali.
• Crkva Svetog Nikole u Gornjoj mahali ima svoj plac.
• Ostaci crkve Svetog Đorđa nalaze se ispod sela Mijovac.
• Crkva Sveti Spas u Mecićevoj mahali.
• Crkva Svete Petke nalazi se na udaljenosti od 1 , severozapadno od sela Mušutišta na polju zvanom Makiš.
• Srednjovekovna isposnica na brdu Matos blizu izvora potoka Matos u blizini crkve Bogorodice Odigitrije
• Srednjovekovna isposnica Rusenica nalazi se u planini Rusenici, iznad manastira Svete Trojice

Vidi još

• Opština Suva Reka
• Zločin u Mušutištu

Napomene

1. Popis iz 2011. na Kosovu i Metohiji su sproveli organi samoproglašene Republike Kosovo. Ovaj popis je bio bojkotovan od strane velikog broja Srba, tako da je realan broj Srba na Kosmetu znatno veći od onog iskazanog u zvaničnim rezultatima ovog popisa.