Panini

Pāṇini (sansk. ) (, različito datiran između fl. 4. veka pne;^[1][2][3][4] i „6. do 5. veka pne」^{[5][6][web 1]}) bio je drevni sanskrtski filolog, gramatičar, i poštovani učenjak u drevnoj Indiji.^[7][11][12] On je smatran „ocem lingvistike」,^[13] nakon otkrića i objavljivanja Paninijevih radova od strane evropskih naučnika u devetnaestom veku.^[14][15] Njegov uticaj na aspekte razvoja savremenih lingvista široko je prepoznat u struci; njegova gramatika bila je uticajna na utemeljivačke naučnike kao što su Ferdinand de Sosir i Leonard Blumfild.^[16] Panini je verovatno živeo u Šalatuli u drevnoj Gandari na severozapadnom delu Indijskog potkontinenta, za vreme Mahadžanapada.^[17][4]

Panini
Ime po rođenju	, sansk.
Datum rođenja	fl. 4. vek pne;[1][2][3]; fl. 400–350 BCE[4]; 6.–5. vek pne[5][6]
Mesto rođenja	Severozapani Indijski potkontinent[note 1]  Indija
Prebivalište	Indija
Državljanstvo	indijsko
Delovanje	gramatika, lingvistika[8][9][10]
Radovi	Aṣṭādhyāyī (klasični sanskrit)

Rukopis na kori breze iz 17. veka rasprave Paninijeva gramatike iz Kašmira

Panini je poznat po svom tekstu Astadkiaji, traktatu o sanskrtskoj gramatici u stilu sutre,^{[12][7][web 1]} 3.959 „stihova」 ili pravila o lingvistici, sintaksi i semantici u „osam poglavlja」, što je fundamentalni tekst Vjakaranskog ogranka Vedange, pomoćne naučne discipline vedskog perioda.^[18][19][20] Njegov aforistički tekst privukao je brojne bašije (komentare), od kojih je Patandžalijeva Mahabašija najpoznatiji u hinduističkim tradicijama.^[21][10] Njegove ideje su uticale i privukle komentare naučnika drugih indijskih religija, poput budizma.^[22]

Paninijeva analiza imenskih složenica i dalje predstavlja osnovu savremenih ligvističkih teorija o složenosti u indijskim jezicima. Paninijeva sveobuhvatna i naučna teorija gramatike konvencionalno se uzima kao početak klasičnog sanskrta.^[23] Njegov sistematski traktat je inspirisao i učinio sanskrit najistaknutijim indijskim jezikom učenosti i književnosti tokom dva milenijuma.^[10]

Paninijeva teorija morfološke analize bila je naprednija od bilo koje ekvivalentne zapadne teorije pre 20. veka.^[24] Njegova studija je generativna i deskriptivna, koristi metajezike i meta-pravila, i bila je upoređivana sa Tjuringovom mašinom u kojoj je logička struktura bilo kojeg računarskog uređaja svedena na suštinske vrednosti pomoću idealizovanog matematičkog modela.^{[web 1][25]}

Ime Panini je patronim, sa značenjem potomak Panina.^[26] Njegovo puno ime bilo je „Daksiputra Panini」, sudeći po stihovima 1.75.13 i 3.251.12 Patandžalijeve Mahabašje, pri čemu je prvi deo sugerisao da je ime njegove majke bilo Daksi.^[6]

Napomene

1. According to George Cardonna, the tradition believes that Pāṇini came from Salatura in northwest part of the Indian subcontinent.^[4] This is likely to be ancient Gandhara.^[7]

1. The Editors of Encyclopaedia Britannica (2013). Ashtadhyayi, Work by Panini. Encyclopædia Britannica. Приступљено 23. 10. 2017.