సరిహద్దులలో రోడ్ల అభివృద్ధి కోసం భారతదేశం చేపట్టిన కార్యక్రమం From Wikipedia, the free encyclopedia
భారత చైనా సరిహద్దు రోడ్లు (ఇండియా-చైనా బోర్డర్ రోడ్స్ -ఐసిబిఆర్) భారత ప్రభుత్వం చేపట్టిన ప్రాజెక్టు. చైనా-భారతీయ సరిహద్దులో "వ్యూహాత్మక రహదారులను" నిర్మించి, మౌలిక సదుపాయాలను అభివృద్ధి చేయడమే ఈ ప్రాజెక్టు లక్ష్యం. [4] ఐసిబిఆర్ లో అనేక సంస్థలు భాగంగా ఉన్నాయి. వీటిలో ఐసిబిఆర్ రహదారి నిర్మాణ పనులలో ఎక్కువ భాగం బోర్డర్ రోడ్స్ ఆర్గనైజేషన్ (BRO) చేపట్టింది. NHAI, MoDNER, సెంట్రల్ పబ్లిక్ వర్క్స్ డిపార్ట్మెంట్ (CPWD), నేషనల్ ప్రాజెక్ట్స్ కన్స్ట్రక్షన్ కార్పొరేషన్ (NPCC), సంబంధిత రాష్ట్రాల PWD లు, తదితరులు కూడా మిగిలిన భాగాన్ని చేపట్టాయి. [5] టిబెట్ స్వాధికార ప్రాంతంలో ఐదు ఎయిర్బేస్లు, విస్తృతమైన రైలుమార్గ నెట్వర్కు 58,000 కిలోమీటర్ల కంటే ఎక్కువ రోడ్ల నెట్వర్కులతో మౌలిక సదుపాయాలను గణనీయంగా మెరుగుపరచుకున్న చైనా, భారతదేశాన్ని భౌగోళిక-వ్యూహాత్మక ఒత్తిడికి గురిచేయడానికి "నెమ్మదిగానే అయినప్పటికీ, స్థిరమైన కార్టోగ్రాఫిక్ దూకుడు" ను ఆశ్రయిస్తోంది. [6]
భారత చైనా సరిహద్దు రోడ్లు | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
ICBRలు, ICB రోడ్లు | ||||||
| ||||||
Type of project | మౌలిక వసతుల అభివృద్ధి | |||||
Current status | జరుగుతోంది (నిర్మాణం, నిర్వహణ) | |||||
Location | అరుణాచల్ ప్రదేశ్, సిక్కిం, ఉత్తరాఖండ్, హిమాచల్ ప్రదేశ్, లడఖ్ | |||||
Approved | 1999 | |||||
రోడ్ల నిడివి | ||||||
Phase 1 | 3,323 కి.మీ. (2005 లో ఆమోదం పొందినది) | |||||
Phase 2 | 6,700 కి.మీ. (2020 లో ఆమోదం పొందినది) | |||||
మొత్తం నిడివి | 10,023 కి.మీ. | |||||
Status | ||||||
Phase 1 | 2012 నాటికి 15% పూర్తైంది,[1] 2015 నాటికి 20%,[2] 2021 నాటికి 46% పూర్తై, 95% సౌకర్యం ఏర్పడింది[3] | |||||
Phase 2 | జరుగుతోంది | |||||
రోడ్డులో కొన్ని భాగాలు వివాదాస్పద భూభాగంలో ఉన్నాయి |
2020 డిసెంబరు నాటికి పూర్తి చేయాల్సిన ఫేజ్ -1 లోని 73 ఐసిబిఆర్ రోడ్లు, ఫేజ్ -2 లో 32 ఐసిబిఆర్ రోడ్లతో సహా మొత్తం 105 ఐసిబిఆర్ రోడ్లను బిఆర్ఓ నిర్మిస్తుంది. [5] [7] BRO బాధ్యత వహించే మొత్తం రహదారి నెట్వర్కు పొడవు 32,000 కిలోమీటర్లు కాగా, ఇందులో 67% ఐసిబిఆర్ కు చెందినవి. [4] ఫేజ్ -1 లోని 73 ఐసిబిఆర్లలో, 2018 నాటికి 50% కన్నా తక్కువ పని జరిగింది. తరువాత అదనపు నిధులతో నిర్మాణ వేగం పెరిగింది. కొన్ని ముఖ్యమైన ప్రాజెక్టులలో ఇప్పటికే పూర్తయినవి డార్బుక్-ష్యోక్-దౌలత్ బేగ్ ఓల్డీ (DS-DBO) రహదారి, అటల్ సొరంగం (రోహ్తాంగ్ సొరంగం) కాగా, ఈశాన్యంలో సెలా సొరంగం, బ్రహ్మపుత్ర నది క్రింద రైల్వే సొరంగం నిర్మాణంలో ఉన్నాయి. [8]
భారతదేశపు ఉత్తర, తూర్పు సరిహద్దుల వెంట చైనా చేపట్టిన రోడ్డు, రైల్వే నిర్మాణ పనుల నేపథ్యంలో, యుద్ధ సమయంలో చైనా సరిహద్దులో సైనికులను చురుగ్గా తరలించేందుకు గాను రోడ్ల అవసరాన్ని అధ్యయనం చేయడానికి భారతదేశం 1997 లో చైనా స్టడీ గ్రూప్ (సిఎస్జి) ను ఏర్పాటు చేసింది. అధ్యయనం ముగింపులో, ఇండో-చైనా సరిహద్దులో అభివృద్ధి చేయాల్సిన ఇండియా-చైనా బోర్డర్ రోడ్లు (ఐసిబిఆర్) అని పిలువబడే 73 రోడ్ల నెట్వర్క్ను సిఎస్జి గుర్తించింది. రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ పరిధిలోని బోర్డర్ రోడ్స్ ఆర్గనైజేషన్ (BRO) చేత ఈ రోడ్లను నిర్మించేందుకు 1999 లో క్యాబినెట్ కమిటీ ఆఫ్ సెక్యూరిటీ (సిసిఎస్) ఆమోదం తెలిపింది. ఈ ప్రాజెక్టును 2006 నాటికి పూర్తి చేయాల్సి ఉంది. కాని ఆ గడువును 2012 కు పొడిగించారు. రక్షణ వ్యవహారాలపై పార్లమెంటరీ స్టాండింగ్ కమిటీ, 2018 లో వ్యూహాత్మక రహదారి కనెక్టివిటీని సమీక్షించింది. సరిహద్దు రహదారుల నిర్మాణం నెమ్మదిగా జరగడానికి సంబంధించి, బోర్డర్ రోడ్ల సంస్థ కమిటీకి ఇలా చెప్పింది:
సాధ్యమైనంతవరకు సరిహద్దుకు దగ్గరగా రహదారులను వేయరాదనేది కొన్ని సంవత్సరాల క్రితం మన దేశ అభిప్రాయం అని చెబితే అది తప్పు కాదు. ఈ రోజున మనకు రోడ్లు ఎందుకు లేవో ఈ అభిప్రాయాన్ని చూస్తే బోధపడుతుంది. ఓ రెండు సంవత్సరాల క్రితం మాత్రమే మనం అకస్మాత్తుగా ఈ అభిప్రాయాన్ని మార్చుకున్నాం; ఇలాక్కాదు, మనం ఎంత ముందుకు పోగలిగితే అంత ముందుకు వెళ్ళాల్సిందే అని అనుకున్నాం. దీనికి సమయం పడుతుంది. దురదృష్టవశాత్తు, సమయాన్ని కుదించలేం. ఏం చేసినా సరే, దీనికి మాత్రం సమయం పడుతుంది. ఈ పని పిడబ్ల్యూడీ లాంటే వేరే ఏ సంస్థ అయినా చేస్తే తీసుకునే అత్యల్ప సమయాన్నే మేమూ తీసుకుంటున్నాం.
—బిఆర్వో, 15వ నివేదిక, రక్షణ వ్యవహారాల స్థాయీ సంఘం (2018-19)
వాతావరణం, భౌగోళికం, భూసేకరణ, ప్రకృతి వైపరీత్యాలు వంటి కారణాలు కూడా ఆలస్యానికి కారణమయ్యాయి. [9] 2013 లో యునైటెడ్ ప్రోగ్రెసివ్ అలయన్స్ (యుపిఎ) ప్రభుత్వం నిర్మాణాన్ని వేగవంతం చేయడానికి అనేక పరిపాలనా నిర్ణయాలు తీసుకుంది. 2017 డోక్లాం ప్రతిష్టంభన, చైనా సరిహద్దు వెంబడి మౌలిక సదుపాయాల కల్పనపై మోడీ ప్రభుత్వానికి మేల్కొలుపు.
మొత్తం 30,118 కిలోమీటర్ల పొడవు గల 852 రోడ్ల అవసరాన్ని రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ BRO కి సమర్పించింది. వీటిలో, సరిహద్దు రహదారులను లాంగ్ టర్మ్ రోల్ ఆన్ వర్క్స్ ప్లాన్ (LTRoWP) కింద వర్గీకరించారు; అంటే 73 ఐసిబిఆర్లతో సహా 22803 కిలోమీటర్ల విస్తీర్ణంలో 530 రోడ్లు. 73 ఐసిబిఆర్లలో 61 రోడ్ల బాధ్యత బిఆర్ఓ కు అప్పగించగా, మిగిలినవి నేషనల్ బిల్డింగ్స్ కన్స్ట్రక్షన్ కార్పొరేషన్ (ఎన్బిసిసి), సెంట్రల్ పబ్లిక్ వర్క్స్ డిపార్ట్మెంట్ (సిపిడబ్ల్యుడి), నేషనల్ ప్రాజెక్ట్స్ కన్స్ట్రక్షన్ కార్పొరేషన్ (ఎన్పిసిసి), రాష్ట్ర ప్రజా పనుల విభాగాలకు అప్పగించారు. [10] జమ్మూ కాశ్మీర్, లడఖ్, హిమాచల్ ప్రదేశ్, ఉత్తరాఖండ్, సిక్కిం, అరుణాచల్ ప్రదేశ్లలో ఐసిబిఆర్ లు ఉన్నాయి. అరుణాచల్ ప్రదేశ్లో అత్యధికంగా 27 ఐసిబిఆర్లు ఉన్నాయి.
జనవరి 2020 నాటికి, మొదటి దశ పూర్తవ్వాల్సిన సవరించిన గడువు తేదీ 2020 డిసెంబరు. [11] ఈ దశ లోని 73 ఐసిబిఆర్లలో 61 రోడ్లు బిఆర్ఓకు, మిగిలిన 12 సిపిడబ్ల్యుడికి కేటాయించారు . [12]
ఐసిబిఆర్ పురోగతి:
2 వ దశలో సరిహద్దు వెంట 32 రహదారులను నిర్మించాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నారు. [7] 2020 జూన్లో, భారత చైనా ప్రతిష్ఠంభన మధ్య, రహదారుల నిర్మాణాన్ని వేగవంతం చేయాలని ప్రభుత్వం అన్ని సంస్థలను కోరింది. నిర్మాణాన్ని వేగవంతం చేయడానికి అదనపు కార్మికులను కూడా ఈ ప్రాంతాలకు పంపారు.
ఐసిబిఆర్ ప్రాజెక్టుల పాక్షిక జాబితాను కింది పట్టికలో చూడవచ్చు: [10]
క్ర. సం | రోడ్డు పేరు | దశ | రాష్ట్రం | నిడివి | వంతెనలు | పూర్తైందా | మూలాలు |
---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | ఒరాంగ్- కలక్తాంగ్ –షేర్గావ్- రూపా- టెంగా | అస్సాం/ అరుణాచల్ ప్రదేశ్ | 158 | కలక్తాంగ్, గజ్ని, షికారి, షేర్, బాలెమూ, బోమ్నాగ్ హాఫ్లాంగ్ | అయింది | [15] | |
2 | జంగ్-రామసప్పర్ | అరుణాచల్ ప్రదేశ్ | 64 | - | |||
3 | షుంగాస్టర్ – ఖర్సాంగ్లా | I | అరుణాచల్ ప్రదేశ్ | 16 | - | అయింది | [16] |
4 | ఘస్తోలి- రత్తాకోనా | ఉత్తరాఖండ్ | 18 | - | [17] | ||
5 | నెలాంగ్-నాగా | I | ఉత్తరాఖండ్ | 8.10 | - | అయింది | [18] |
6 | నగా-సోనమ్-కుమాల్ | I | ఉత్తరాఖండ్ | 11.65 | జడ్గంగ నది వంతెన | అయింది | [19] |
7 | నాగా-జధాంగ్ | I | ఉత్తరాఖండ్ | 5.5 | - | అయింది | |
8 | సుమ్నా-రిమ్ఖిమ్ | ఉత్తరాఖండ్ | 14 | - | అయింది | ||
9 | LGG (లుంగ్రోమ్-సిజి)-ముక్తో-తేలి | అరుణాచల్ ప్రదేశ్ | 53 | - | |||
10 | తామా చుంగ్ చుంగ్ (TCC)-టాక్సింగ్ | I | అరుణాచల్ ప్రదేశ్ | 54 | - | అయింది | [20] |
11 | TCC-మాజా | అరుణాచల్ ప్రదేశ్ | 47.38 | - | [21] | ||
12 | యార్లంగ్-లమాంగ్ | అరుణాచల్ ప్రదేశ్ | 18.58 | - | [22] | ||
13 | ట్రైజంక్షన్-భీం బేస్-దోకాలా | సిక్కిం | 19.72 | - | [23][24] | ||
14 | టాటో-మణిగ్ంఆంగ్-తడగడే | అరుణాచల్ ప్రదేశ్ | 89.70 | - | |||
15 | జోషిమఠ్-మలారి | ఉత్తరాఖండ్ | 62.67 | ఢాక్, తమాక్, సురాయ్తోటా, సుబాయ్గధేరా | అయింది (2016)[25] | [26] [27] | |
16 | మలారి-గిర్తిడోబ్లా | ఉత్తరాఖండ్ | - | అయింది (2016) | [28] | ||
17 | గిర్తిడోబ్లా-సుమ్నా | ఉత్తరాఖండ్ | - | అయింది (2016) | |||
18 | సుమ్నా-రిమ్ఖిమ్ | ఉత్తరాఖండ్ | - | అయింది (2016) | |||
19 | మూసాపానీ-ఘస్తోలి | ఉత్తరాఖండ్ | 9.52 | - | |||
20 | నాచో-TCC | అరుణాచల్ ప్రదేశ్ | 78.45 | - | [29] | ||
21 | LGG-ముక్తో-తేలి | అరుణాచల్ ప్రదేశ్ | 53 | - | [30] | ||
22 | లేహ్-ఉప్షి-సర్చూ | లడఖ్ | 249.62 | - | |||
23 | Tawaghat-Ghatiabagarh | ఉత్తరాఖండ్ | 19.51 | - | [31] | ||
24 | బోనా-గెల్లింగ్ | అరుణాచల్ ప్రదేశ్ | - | ||||
25 | హరోంగ్ - చుషుల్ | లడఖ్ | - | ||||
26 | ససోమా - ససెర్లా | లడఖ్ | - | ||||
27 | D-S-DBO | I | లడఖ్ | Shyok Gang-I, Shyok Gang-II, Shyok Gang-II, Shyok-II | అయింది | ||
28 | Koyul – Photila – Chisumle - Zurasar | లడఖ్ | - | [32] | |||
29 | Nemo-Padum-Darcha | హిమాచల్ ప్రదేశ్/లడఖ్ | - | [33][34][35] | |||
30 | Ghatiabagarh-Lipulekh | ఉత్తరాఖండ్ | 80 | - | [36] | ||
31 | BJG-LGG | అరుణాచల్ ప్రదేశ్ | 45 | తవాంగ్చు-II/ తవాంగ్చు-III | [37] | ||
32 | బాలిపారా-చార్దువార్-తవాంగ్ | అరుణాచల్ ప్రదేశ్ | 334 | - | [38] | ||
33 | గాంగ్టక్- చుంగ్హాంగ్ | సిక్కిం | - | ||||
34 | Khinzemane-Zemithang | I | అరుణాచల్ ప్రదేశ్ | - | అయింది | [39] | |
35 | Marsimikla-Hot Springs | లడఖ్ | - | ||||
36 | Phobrang-Marsimikla | లడఖ్ | - | ||||
37 | మనా-మనా కనుమ | 56 కి.మీ. | ఉత్తరాఖండ్ | - | అయింది | ||
38 | మున్సియారీ-మిలాం | ఉత్తరాఖండ్ | - | అయింది |
ఎల్ఎసి వద్ద చైనీస్ మిలిటరీ లోని అన్ని విభాగాలన్నిటికీ కలిపి ఒక సమీకృత వెస్ట్రన్ థియేటర్ కమాండ్ ఉంది. [40] భారత సాయుధ దళాలు ఎల్ఎసిని 3 రంగాలుగా విభజించాయి - లడఖ్, చైనా ఆక్రమణలో ఉన్న అక్సాయ్ చిన్లు కలిపి పశ్చిమ రంగం, హిమాచల్ ప్రదేశ్, ఉత్తరాఖండ్ రాష్ట్రాలతో మధ్య రంగం, సిక్కిం, అరుణాచల్ ప్రదేశ్ రాష్ట్రాలు తూర్పు రంగం. [41] అదేవిధంగా, ఎల్ఎసిని కవర్ చేయడానికి భారత ఎయిర్ఫోర్స్లో ప్రయాగరాజ్ వద్ద వెస్ట్రన్ ఎయిర్ కమాండ్, ఢిల్లీ ఆధారిత సెంట్రల్ ఎయిర్ కమాండ్, షిల్లాంగ్ ఆధారిత ఈస్టర్న్ ఎయిర్ కమాండ్ ఉన్నాయి.
దళాలను వేగంగాను, సులభంగానూ మోహరించడానికి చైనా, పాకిస్తాన్, నేపాల్ సరిహద్దుల సమీపంలో నిర్మించాల్సిన కనీసం 15 కొత్త వ్యూహాత్మక రైలు మార్గాలను భారత రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ గుర్తించింది. [46] చైనా టిబెట్లోని షిగాట్సే వరకు లైన్లను నిర్మించింది. దీనిని నేపాల్కు, ఆపైన భారతదేశానికీ అనుసంధానించే ప్రణాళికలు ఉన్నాయి. [47] 2013 లో రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ ప్రతిపాదించగా, 2014 లో మొత్తం 14 మార్గాల ప్రారంభ సర్వేలను భారత ప్రభుత్వం ఆమోదించింది. [48] వీటిలో కొన్ని ప్రాజెక్టులు ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నాయి:
జూన్ 2020 నాటికి, ఐసిబిఆర్లలో మొత్తం 26 రోడ్డు సొరంగాలు ప్రతిపాదించారు. వాటిలో 7 పూర్తయ్యాయి, 19 ప్రణాళిక దశలో ఉన్నాయి. [12] 2017 నవంబరు నాటికి, చైనా-ఇండియన్ సరిహద్దులోని 73 వ్యూహాత్మక రోడ్లలో మొత్తం 100 కి.మీ. పొడవున్న 17 రహదారి సొరంగాలను BRO నిర్మిస్తోంది. ఈ సొరంగాల వలన ఏడాది పొడవునా రైలు, రోడ్డు ప్రయాణాలకు వీలు కల్పిస్తాయి. వీటిలో కొన్ని సొరంగాల్లో రోడ్డు రైలు దారులు రెండూ ఉంటాయి. ప్రస్తుతం, హిమపాతం, వర్షం కారణంగా భారత చైనా సరిహద్దులోని ఎత్తైన పోస్టులకు వెళ్ళే రహదారులు ప్రతి సంవత్సరం ఆరు నెలల పాటు మూసివేస్తున్నారు. ఈ కాలంలో సరఫరాలు విమానాల ద్వారా మాత్రమే చేస్తారు. ఈ సొరంగాల వలన ప్రయాణ సమయం, ఖర్చూ తగ్గుతుంది. హిమపాతం, కొండచరియలు విరిగిపడే ముప్పు తొలగిపోతుంది. భారతదేశం చైనా సరిహద్దు వెంబడి తూర్పు నుండి పడమరగా సొరంగాల జాబితా క్రింది విధంగా ఉంది: [50] [51]
ఎస్.ఎన్ | రంగం | పేరు | రాష్ట్రం | కి.మీ పొడవు | కార్యాచరణ | స్థితి / వ్యాఖ్య |
---|---|---|---|---|---|---|
1 | తూర్పు | జోజి లా | జమ్మూ కాశ్మీర్ | ఎన్ | శ్రీనగర్-కార్గిల్-లే NH1 లో . | |
2 | తూర్పు | లుంగలాచా లా | లడఖ్ | లే-మనాలి హైవేలో . | ||
3 | తూర్పు | బారా-లాచా లా | లడఖ్ | లే-మనాలి హైవేలో. | ||
4 | తూర్పు | టాంగ్లాంగ్ లా | లడఖ్ | లే-మనాలి హైవేలో. | ||
5 | తూర్పు | నిమో సమీపంలో షింగో లా | హిమాచల్ ప్రదేశ్ | లే-మనాలి హైవేలో. | ||
6 | సెంట్రల్ | రోహ్తాంగ్ టన్నెల్ | హిమాచల్ ప్రదేశ్ | లే-మనాలి హైవేలో. | ||
7 | సెంట్రల్ | చార్ ధామ్ బహుళ రైలు / రహదారి సొరంగాలు | ఉత్తరాఖండ్ | చార్ ధామ్ రైల్, రోడ్ ప్రాజెక్టులు చూడండి. | ||
8 | పశ్చిమ | తెంగ్ పాస్ | సిక్కిం | 0.578 | మధ్య NH310A న చుంగ్తంగ్, తుంగ్ ఉత్తర సిక్కిం లో. | |
9 | పశ్చిమ | నెచిపు పాస్ | అరుణాచల్ ప్రదేశ్ | NH13 బోగిబీల్ అస్సాం నుండి తవాంగ్ వరకు బొమ్డిలా, సేలా పాస్ సొరంగాల సమీపంలో. | ||
10 | పశ్చిమ | బొమ్డిలా | అరుణాచల్ ప్రదేశ్ | ఎన్ | "NH13 బోగిబీల్-తవాంగ్" లోని బొమ్డిలా, సేలా పాస్ సొరంగాల దగ్గర. | |
11 | పశ్చిమ | సెలా పాస్ | అరుణాచల్ ప్రదేశ్ | ఎన్ | "NH13 బోగిబీల్-తవాంగ్" లోని బొమ్డిలా, సేలా పాస్ సొరంగాల దగ్గర. | |
సాగరమాల నౌకాశ్రయ అభివృద్ధి ప్రాజెక్టు, జలమార్గ ప్రాజెక్టుల వలన ఎల్ఎసి వెంట, ఇతర ప్రాంతాలలోను జియోస్ట్రాటజిక్ సామర్థ్యాలు పెరుగుతాయి. అస్సాంలో బ్రహ్మపుత్ర నదిపైన దాని ఉపనదుల పైనా ఉన్న జలమార్గ ప్రాజెక్టులకు సైనిక దళాల సాయుధ సంపత్తి తరలింపుల పరంగా వ్యూహాత్మక ప్రాముఖ్యత ఉంది:
ఎస్.ఎన్ | రంగం | కోడ్ | పేరు | రాష్ట్రం | కి.మీ పొడవు | కార్యాచరణ | వ్యాఖ్య |
---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | తూర్పు | NW2 | బ్రహ్మపుత్ర నది యొక్క సాదియా-ధుబ్రి విభాగం | అస్సాం | 891 | వై | |
2 | తూర్పు | NW6 | ఐ నది | అస్సాం | 121 | ||
3 | తూర్పు | NW16 | బరాక్ నది | అస్సాం | 121 | వై | |
4 | తూర్పు | NW18 | బెకి నది | అస్సాం | 73 | వై | |
5 | తూర్పు | NW30 | డిహింగ్ నది | అస్సాం | 114 | వై | |
6 | తూర్పు | NW31 | ధన్సిరి నది - చాతే నది | అస్సాం | 110 | ఎన్ | |
7 | తూర్పు | NW32 | డిఖు నది | అస్సాం | 63 | ఎన్ | |
8 | తూర్పు | NW33 | డోయాన్స్ నది | అస్సాం, నాగాలాండ్ | 61 | ఎన్ | |
9 | తూర్పు | NW57 | కోపిలి నది | అస్సాం | 46 | ఎన్ | |
10 | తూర్పు | NW62 | లోహిత్ నది | అస్సాం | 100 | ఎన్ | |
11 | తూర్పు | NW82 | పుతిమారి నది | అస్సాం | 72 | ఎన్ | |
12 | తూర్పు | NW95 | సుబన్సిరి నది | అస్సాం | 111 | ఎన్ | |
13 | తూర్పు | NW38 | గంగాధర్ నది | అస్సాం, పశ్చిమ బెంగాల్ | 62 | ||
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.