స్కాట్లాండ్

స్కాట్లాండ్ ( గాలిక్ : అల్బా) యునైటెడ్ కింగ్‌డంలో ఒక భాగస్వామ్య దేశము.^[6][7][8] గ్రేట్ బ్రిటన్ ద్వీపంలో మూడవ వంతు వైశాల్యాన్ని ఆక్రమించి ఉత్తర భాగంలో విస్తరించి ఉంది. దక్షిణాన ఇంగ్లండు, తూర్పున ఉత్తర సముద్రం, ఉత్తరాన, పశ్చిమాన అట్లాంటిక్ మహాసముద్రాన్ని ఎల్లలుగా కలిగి ఉంది. స్కాట్లాండ్ గ్రేటు బ్రిటను ద్వీపంలోని ముఖ్యమైన భాగంతో పాటు 790కి పైగా ఇతర చిన్న చిన్న దీవులను కలిగి ఉంది.^[9] ఉత్తర దీవులు, హెబ్‌రైడ్స్ దీవులతో సహా.

స్కాట్లాండ్  (స్కాట్లాండ్ ఇంగ్లీష్ / స్కాట్స్) అల్బా  (గాలిక్)
నినాదం In My Defens God Me Defend (Scots) (Often shown abbreviated as IN DEFENS)
జాతీయగీతం లేదు (డే జురే) స్కాట్‌లాండ్ పుష్పం, ఓ సాహసి స్కాట్లాండ్ (de facto)
స్కాట్లాండు యొక్క స్థానం Location of  స్కాట్లాండ్  (inset - orange) in the United Kingdom (camel) in the European continent  (white)
రాజధాని		ఎడిన్‌బరా 55°57′N 3°12′W
అతి పెద్ద నగరం		గ్లాస్గో
అధికార భాషలు		ఇంగ్లీష్ (డి ఫాక్టో)1
గుర్తింపు పొందిన ప్రాంతీయ భాషలు		గాలిక్, స్కాట్స్
జాతులు		88% స్కాటిష్, 8% ఇంగ్లీష్, ఐరిష్, వెల్ష్, 4% ఇతరులు[1]
ప్రజానామము		స్కాటిష్2
ప్రభుత్వం		రాజరికం
-	రాజు	ఎలిజబెత్ II
-	మొదటి మినిస్టర్	నికోలా స్టర్గియాన్
-	ప్రధానమంత్రి	గోర్డన్ బ్రౌన్ MP
స్థాపితము		ప్రారంభపు మధ్య యుగం; సరైన స్థాపిత కాలం వాదోపవాదాలు కలవు; సాంప్రదాయక 843, లో కెన్నెత్ మక్‌ఆల్పిన్ రాజు ద్వారా [2]
-	జలాలు (%)	1.9
జనాభా
-	2007 అంచనా	5,144,200
-	2001 జన గణన	5,062,011
జీడీపీ (PPP)		2006 అంచనా
-	మొత్తం	US$194 బిలియన్లు [మూలం అవసరం]
-	తలసరి	US$39,680[మూలం అవసరం]
మా.సూ (హెచ్.డి.ఐ) (2003)		0.939 (high)
కరెన్సీ		పౌండ్ స్టెర్లింగ్ (GBP)
కాలాంశం		GMT (UTC0)
-	వేసవి (DST)	BST (UTC+1)
ఇంటర్నెట్ డొమైన్ కోడ్		.uk3
కాలింగ్ కోడ్		+44
Patron saint		సెయింట్ ఆండ్ర్యూ[3]
1	Both Scots and Scottish Gaelic are officially recognised as autochthonous languages under the en:European Charter for Regional or Minority Languages;[4] the en:Bòrd na Gàidhlig is tasked, under the Gaelic Language (Scotland) Act 2005, with securing Gaelic as an en:official language of Scotland, commanding "equal respect" with English.[5]
2	Historically, the use of "Scotch" as an adjective comparable to "Scottish" was commonplace, particularly outwith Scotland. However, the modern use of the term describes only products of Scotland, usually food or drink related.
3	Also .eu, as part of the European Union. ISO 3166-1 is GB, but .gb is unused.

ఎడిన్‌బరా, ఈ దేశపు రాజధాని నగరం, రెండవ అతి పెద్ద నగరం, ఐరోపాలో ఆర్థికంగా ప్రాముఖ్యత కలిగిన నగరం.^[10][11][12] ఈ నగరం 18వ శతాబ్దంలో ఈ నగరం విజ్జానం, శాస్త్రరంగాలలో ఓ ప్రముఖ కేంద్రంగా మారింది. స్కాటిష్ ఎన్‌లైట్‌మెంట్ అనే విజ్ఞానపర విప్లవం ప్రారంభమై, వాణిజ్య, మేథోపర, పారిశ్రామిక రంగాలలో మంచి పురోగతి సంభవించి, ఐరోపా ఖండంలోనే ఓ వెలుగు వెలిగింది. స్కాట్లాండ్‌ దేశంలో అతి పెద్ద నగరం గ్లాస్గో. ఈ నగరం పారిశ్రామికంగా చాలా అభివృద్ధి చెందిన నగరం. స్కాటిష్ జలం అనే పదజాలము, ఉత్తర అట్లాంటిక్, ఉత్తర సముద్ర తీరాలవలన వచ్చింది.^[13] ఈ ప్రాంతాలలోని చమురునూనె వనరులు, యూరోపియన్ యూనియన్ లోకెల్లా అధికమైనవి.

ప్రస్తుతం ఈ దేశానికి ప్రధాన మంత్రిగా నికోలా స్టర్గియాన్ వ్యవహరిస్తోంది.^[14]

స్కాట్లాండు రాజ్యం 9 వ శతాబ్దంలో స్వతంత్ర సార్వభౌమ రాజ్యంగా ఉద్భవించింది. 1603 లో 6వ జేమ్సు ఇంగ్లాండ్, ఐర్లాండ్, సింహాసనాలకు సమిష్టిగా విజయం సాధించాడు. ఇది మూడు రాజ్యాల వ్యక్తిగత యూనియన్గా ఏర్పడింది. 1707 1 మే న స్కాట్లాండు, ఇంగ్లాండు కలిపి గ్రేటు బ్రిటను పేరుతో కొత్త రాజ్యాన్ని సృష్టించాయి. ^[15][16]స్కాట్లాండు పార్లమెంటు గ్రేటు బ్రిటను పార్లమెంటులోకి ప్రవేశించింది. 1999 లో స్కాటిషు పార్లమెంటు తిరిగి స్థాపించబడింది. దేశీయ విధానంలోని అనేక రంగాల మీద అధికారాన్ని రూపొందించింది. ^[17] స్కాటిషు ప్రభుత్వం డెవోల్వ్డు ప్రభుత్వ ఎగ్జిక్యూటివు ఆర్ము, మొదటి మంత్రి నేతృత్వంలోని క్యాబినెటు‌కు అధ్యక్షత వహిస్తారు. ప్రభుత్వ విధానం, అంతర్జాతీయ నిశ్చితార్థానికి బాధ్యత వహిస్తారు. ^[18][19] స్కాటిషు ప్రభుత్వం నుండి దేశంలోని 32 ఉపవిభాగాలకు ("కౌన్సిలు ప్రాంతాలు" అని పిలుస్తారు) స్థానిక ప్రభుత్వానికి మరింత అధికారాలు ఉన్నాయి. ^[20][21]

దేశం దాని స్వంత విభిన్న న్యాయ వ్యవస్థ, విద్యా వ్యవస్థ, మత చరిత్రను కలిగి ఉంది, ఇవన్నీ స్కాటిషు సంస్కృతి, జాతీయ గుర్తింపు కొనసాగింపుకు దోహదం చేశాయి. .^[22] స్కాటిషు ఇంగ్లీషు, స్కాట్సు దేశంలో ఎక్కువగా మాట్లాడే భాషలుగా ఉన్నాయి. ఇది ఒకదానితో ఒకటి కలిసిన మాండలికాలు నిరంతరాయంగా ఉన్నాయి. ^[23] స్కాటిషు గేలికు స్పీకర్లను స్కాట్లాండు అంతటా కనుగొనవచ్చు. అయినప్పటికీ ఈ భాష ఎక్కువగా హెబ్రిడ్స్‌లోని కమ్యూనిటీలు స్థానికంగా మాట్లాడుతుంది; ^[24] గేలికు స్పీకర్లు ఇప్పుడు మొత్తం జనాభాలో 2% కన్నా తక్కువ ఉన్నారు. అయినప్పటికీ రాజ్య-ప్రయోజిత పునరుజ్జీవన ప్రయత్నాలు రెండవ భాషా మాట్లాడేవారి సమాజానికి దారితీశాయి.^[25]

స్కాట్లాండు ప్రధాన భూభాగం విస్తృతంగా మూడు ప్రాంతాలుగా విభజించబడింది: ది హైలాండ్సు, ఉత్తర, వాయువ్య దిశలో ఒక పర్వత ప్రాంతం; లోతట్టు ప్రాంతాలు దేశం మధ్యలో ఒక పొగిడే మైదానం; దక్షిణ సరిహద్దులో ఉన్న దక్షిణ ఎత్తైన ప్రాంతాలు, ఒక కొండ ప్రాంతం. ఎత్తైన ప్రాంతాలు బ్రిటిషు దీవులలో అత్యంత పర్వత ప్రాంతం, దాని ఎత్తైన శిఖరం బెన్ నెవిసు 4,413 అడుగుల (1,345 మీ) వద్ద ఉన్నాయి. ^[26] ఈ ప్రాంతంలో లోచ్సు అని పిలువబడే అనేక సరస్సులు కూడా ఉన్నాయి; ఈ పదం దేశం లోతుగా ఇండెంటు చేసిన పశ్చిమ తీరప్రాంతంలో అనేక ఉప్పునీటి ఇన్లెట్లకు కూడా వర్తించబడుతుంది. అనేక ద్వీపాల భౌగోళికం వైవిధ్యంగా ఉంది. ముల్, స్కై వంటి కొన్ని వారి పర్వత భూభాగానికి ప్రసిద్ది చెందాయి. అయితే టిరీ, కోలు వంటివి చాలా చదునుగా ఉంటాయి.

పేరువెనుక చరిత్ర

స్కాట్లాండు కు ఈ పేరు స్కోటి నుండి వచ్చింది. ఇది గేల్సు లాటిను పేరు. ^[27] ఫిలిపు ఫ్రీమాను రైడర్సు బృందం ఒక ఇండో-యూరోపియను రూటు, స్కోటు నుండి ఒక పేరును స్వీకరించే అవకాశం ఉంది. గ్రీకు స్కోటోసు (σκότος) లో సమాంతరంగా ఉందని పేర్కొన్నాడు. అంటే "చీకటి, చీకటి".^[28] చివరి లాటిను పదం స్కోటియా ("ల్యాండు ఆఫ్ ది గేల్సు") మొదట్లో ఐర్లాండు‌ను సూచించడానికి ఉపయోగించబడింది. ^[29] అదేవిధంగా పాత ఇంగ్లీషు స్కాట్లాండు‌లో ఐర్లాండు కోసం ఉపయోగించబడింది. ^[30] 11 వ శతాబ్దం నాటికి అల్బేనియా లేదా అల్బానీతో పాటు నదికి ఉత్తరాన (గేలికు మాట్లాడే) స్కాట్లాండు‌ను సూచించడానికి స్కోటియా ఉపయోగించబడింది. రెండూ గేలికు ఆల్బా నుండి తీసుకోబడ్డాయి.^[31] స్కాట్సు, స్కాట్లాండు అనే పదాల ఉపయోగం ఇప్పుడు స్కాట్లాండు మధ్య యుగాలలో సాధారణం. ^[15]

చరిత్ర

చరిత్రపూర్వం

చరిత్రపూర్వ స్కాట్లాండు, రోమను సామ్రాజ్యం రాకముందే సాంస్కృతికంగా విభిన్నంగా ఉంది. ^[32]

ఆధునిక స్కాట్లాండు మొత్తం భూమి ద్రవ్యరాశిని కప్పి ఉంచిన హిమానీనదాలు, మెసోలిథికు కాలానికి ముందు ఉన్న మానవ నివాసం ఆనవాళ్లను నాశనం చేశాయి. 12,800 సంవత్సరాల క్రితం స్కాట్లాండు చేరుకున్న వేటగాళ్ళ మొట్టమొదటి హిమనదీయ అనంతర సమూహాలు చివరి హిమానీనదం తరువాత ఐస్ షీటు వెనక్కి తగ్గడంతో ఇది బయటి ప్రపంచానికి తెలిసిందని విశ్వసిస్తున్నారు.^[33] ఆ సమయంలో స్కాట్లాండు అడవులతో కప్పబడి ఉంది. ఎక్కువ బోగు-ల్యాండు కలిగి ఉంది. ప్రధాన రవాణా ప్రధాన రూపం నీటి ద్వారానే సాధ్యమైంది.^[34] ఈ స్థిరనివాసులు 9,500 సంవత్సరాల క్రితం స్కాటిషు గడ్డ మీద తెలిసిన మొట్టమొదటి శాశ్వత గృహాలను 6,000 సంవత్సరాల క్రితం మొదటి గ్రామాలను నిర్మించడం ప్రారంభించారు. ఈ కాలం నుండి ఓర్క్నీ ప్రధాన భూభాగంలో స్కారా బ్రే అనే బాగా సంరక్షించబడిన గ్రామం ఉనికిలో ఉంది. నియోలిథికు నివాసం, ఖననం, కర్మ ప్రదేశాలు ముఖ్యంగా సాధారణమైనవిగా ఉన్నాయి. ఉత్తర ద్వీపాలు, పశ్చిమ ద్వీపాలలో బాగా సంరక్షించబడ్డాయి. ఇక్కడ చెట్ల కొరత స్థానిక పలు రాతి నిర్మాణాలకు దారితీసింది.^[35] అధునాతన క్రైస్తవ పూర్వ నమ్మక వ్యవస్థల సాక్ష్యాలలో లూయిసు, మేస్ హోవే ఆన్ ఓర్క్నీ మీద కాలనీల స్టోన్సు వంటి ప్రదేశాల ద్వారా ప్రదర్శించబడుతుంది. ఇవి క్రీపూ 3వ సహస్రాబ్ధిలో నిర్మించబడ్డాయి. ^[36]: 38

ఆరంభకాల చరిత్ర

స్కారా బ్రే, యూరప్‌లోని అత్యంత పూర్తి నియోలిథిక్ గ్రామం, సుమారుగా 3180 BC – 2500 BC వరకు ఆక్రమించబడింది.

స్కాట్లాండు‌కు మొట్టమొదటి వ్రాతపూర్వక సూచన ఆధారంగా క్రీ.పూ 320 లో గ్రీకు నావికుడు పైథియాసు, బ్రిటను ఉత్తర కొనను "ఓర్కాసు" అని పిలిచారు.ఇది ఓర్క్నీ దీవుల పేరు మూలం అయింది. ^[34]: 10

ఆధునిక స్కాట్లాండు‌లో ఎక్కువ భాగం రోమను సామ్రాజ్యంలో చేర్చబడలేదు. ఈ ప్రాంతంలోని కొన్ని ప్రాంతాల మీద రోమను నియంత్రణ తక్కువ వ్యవధిలో హెచ్చుతగ్గులకు లోనవుతుంది. క్రీ.శ 79 లో స్కాట్లాండు‌లోకి మొదటి రోమను చొరబాటు జరిగింది. అగ్రికోలా స్కాట్లాండు మీద దాడి చేసినప్పుడు; ఆయన క్రీ.శ 83 లో మోన్సు గ్రాపియసు యుద్ధంలో ఒక కాలెడోనియను సైన్యాన్ని ఓడించాడు. ^[34]: 12రోమను విజయం తరువాత రోమను కోటలు క్లుప్తంగా ఎత్తైన ప్రాంతానికి దగ్గరగా ఉన్న గ్యాస్కు రిడ్జి వెంట నిర్మించబడ్డాయి. కాని యుద్ధం తరువాత మూడు సంవత్సరాల నాటికి రోమను సైన్యాలు దక్షిణ ఎత్తైన ప్రాంతాన్ని స్వాధీనం చేసుకున్నాయి. 1 వ శతాబ్దంలో స్థాపించబడిన రోమను కోటల అవశేషాలు ఉత్తరాన మోరే ఫిర్తు వరకు కనుగొనబడ్డాయి.^[37] రోమను చక్రవర్తి ట్రాజను పాలనలో (r. 98–117), రోమను నియంత్రణ టైను నది, సోల్వే ఫిర్తు మధ్య ఒక రేఖకు చ్జెరుకుని దక్షిణాన బ్రిటను‌ వరకు ముగిసింది.^[38] ఈ మార్గంలో ట్రాజను వారసుడు హాడ్రియను (r. 117-138) ఉత్తర ఇంగ్లాండు‌లో హాడ్రియను గోడను నిర్మించారు.^[39]: 12 లైమ్సు బ్రిటానికసు రోమను సామ్రాజ్యం ఉత్తర సరిహద్దుగా మారింది.^[40][41] దేశం దక్షిణ భాగం మీద రోమను ప్రభావం గణనీయంగా ఉంది. వారు క్రైస్తవ మతాన్ని స్కాట్లాండు‌కు పరిచయం చేశారు ^{[34]: 13–14 [36]: 38}.13-14 ఆంటోనిను గోడ 142 నుండి హాడ్రియను వారసుడు ఆంటోనినసు పియసు (r. 138-161) క్రమంలో నిర్మించబడింది. స్కాట్లాండు రోమను భాగాన్ని ద్వీపం భాగం నుండి క్లైడు ఫిర్తు మధ్య ఒక రేఖకు ఉత్తరాన ఉంది. ^[42]

197 లో కాలెడోనియన్లు ఒక ఒప్పందం కుదుర్చుకున్నందుకు ప్రతిస్పందనగా కాలెడోనియాను 208-210పై రోమను దండయాత్ర తరువాత ఇంపీరియలు సెవెరాను రాజవంశం చక్రవర్తులు చేపట్టారు. ^[38] కానీ గ్రేటు బ్రిటను మొత్తాన్ని శాశ్వతంగా జయించిన తరువాత రోమను శక్తులు జరపడ్డారు. సీనియరు గెరిల్లా యుద్ధంలో (యార్కు) సెప్టిమస్ సెవరసు పోరాటంలో ఉన్నప్పుడు అనారోగ్యానికి గురైన మరణించిన తరువాత. సెవెరాను పోరాటంలో రోమను సైన్యం నిర్మించిన కోటలు అగ్రికోలా చేత స్థాపించబడిన వాటి దగ్గర ఉంచినప్పటికీ హైలాండ్సు‌లోని గ్లెన్సు ద్వారం వద్ద సమూహంగా ఉన్నప్పటికీ మళ్లీ 210–211లో తిరుగుబాటులో ఉన్న కాలెడోనియన్లు చేత ఇవి అధిగమించబడ్డాయి. ^[38]

కల్లనిషు రాళ్ళు, చివరి నియోలిథికు యుగంలో నిర్మించబడ్డాయి

రోమను చరిత్రకారులు టాసిటసు, కాసియసు డియోలకు, స్కాటిషు హైలాండ్సు, ఫోర్తు‌కు ఉత్తరాన ఉన్న ప్రాంతాన్ని కాలెడోనియా అని పిలుస్తారు. . ^[38] కాసియసు డియో ప్రకారం కాలెడోనియా నివాసులు కాలెడోనియన్లు, మేయేటు అని పిలువబడ్డారు ^[38] ఇతర పురాతన రచయితలు ఉత్తర లేదా లోతట్టు బ్రిటన్లో ఎక్కడైనా అర్థం చేసుకోవడానికి "కాలెడోనియను" అనే విశేషణాన్ని ఉపయోగించారు. తరచూ ఈ ప్రాంతం ప్రజలు జంతువులను, దాని చల్లని వాతావరణం, దాని ముత్యాలు, చెట్లతో కూడిన కొండల (లాటిను: సాల్టసు) ముఖ్యమైన ప్రాంతం గురించి ప్రస్తావించారు. ఇది 2 వ శతాబ్దపు యాడు రోమను ఫిలాసఫరు టోలిమీ ఇది నైరుతి దిశగా ఉందని వివరించబడింది. ఇది కాలెడోనియా అనే పేరు డంకెల్డు, రోహాలియను, స్కీహాలియను స్థల పేర్లలో ప్రతిధ్వనిస్తుంది. ^[38]

ఈ గొప్ప కుట్ర 4 వ శతాబ్దంలో బ్రిటన్లో రోమను పాలనకు వ్యతిరేకంగా సమన్వయంతో దండయాత్రను కలిగి ఉంది. ఇందులో గేలికు స్కాటి కాలెడోనియన్లు పాల్గొనడం అప్పుడు రోమన్లు ​​పిక్ట్సు అని పిలుస్తారు. ఇది థియోడోసియసు చేత ఓడిపోయింది; కానీ రోమను సైనిక ప్రభుత్వం 5 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో ద్వీపం నుండి పూర్తిగా ఉపసంహరించబడింది. దీని ఫలితంగా బ్రిటను ఆంగ్లో-సాక్సను సెటిల్మెంటు, సాక్సన్సు ఆగ్నేయ స్కాట్లాండు, మిగిలిన తూర్పు గ్రేటు బ్రిటను‌కు వలసలు వచ్చాయి. ^[39]

స్కాట్లాండు రాజ్యం

ప్రారంభ మధ్యయుగ స్కాట్లాండ్‌లో రాజకీయ విభజనలు

పదకొండవ శతాబ్దం చివరిలో నార్వే రాజ్యాలు

6వ శతాబ్దం నుండి ఇప్పుడు స్కాట్లాండు‌గా ఉన్న ప్రాంతం మూడు ప్రాంతాలుగా విభజించబడింది: పిక్టు‌ల్యాండు, మధ్య స్కాట్లాండు‌లోని చిన్న ప్రభువుల ప్యాచు‌వర్కు; ^{[34]: 25–26}  ఆగ్నేయ స్కాట్లాండు‌ను జయించిన నార్తంబ్రియా ఆంగ్లో-సాక్సను రాజ్యం;^{[34]: 18–20} పశ్చిమ స్కాట్లాండు, ఉత్తర ఐర్లాండు‌లోని భూభాగాన్ని కలిగి ఉన్న డాలు రియాటా, స్కాట్లాండు‌లోకి గేలికు భాష, సంస్కృతిని వ్యాప్తి చేసింది.^[43] ఈ సమాజాలు కుటుంబ యూనిటు ‌మీద ఆధారపడి ఉన్నాయి. సంపదలో పదునైన విభజనలను కలిగి ఉన్నాయి. అయినప్పటికీ అధిక శాతం పేదలు, జీవనాధార వ్యవసాయంలో పూర్తి సమయం పనిచేశారు. పిక్ట్సు తొమ్మిదవ శతాబ్దం వరకు బానిసలను (ఎక్కువగా యుద్ధంలో బంధించబడ్డవారిని) ఉంచుకున్నారు. ^{[34]: 26–27}

పిక్ట్సు నార్తంబ్రియాలో మిషనరీలుగా పనిచేస్తూ పెద్ద సంఖ్యలో ఉన్న్ గేలికు మాట్లాడే మతాధికారుల ద్వారా ఈ ప్రాంతం మీద గేలికు ప్రభావం సులభతరం చేయబడింది.^{[34]: 23–24} [29]: 23–24 6వ శతాబ్దంలో అయోనా ద్వీపంలో పనిచేస్తున్న సెయింటు కొలంబా తొలి, ప్రసిద్ధ మిషనరీలలో ఒకరుగా గుర్తించబడ్డాడు. ^[36]: 39  వైకింగ్సు 8వ శతాబ్దంలో స్కాట్లాండు మీద చేయడం ప్రారంభించారు. రైడర్లు బానిసలను, విలాస వస్తువులను కోరినప్పటికీ, వారి ప్రధాన ప్రేరణ భూమిని సంపాదించడమే. పురాతన నార్సు స్థావరాలు వాయువ్య స్కాట్లాండు‌లో ఉన్నారు. కానీ చివరికి వారు తీరం వెంబడి అనేక ప్రాంతాలను స్వాధీనం చేసుకున్నారు. పాత నార్సు ఉత్తర దీవులలో పిక్టిషు‌ను పూర్తిగా స్థానభ్రంశం చేసింది. ^[44]

తొమ్మిదవ శతాబ్దంలో నార్సు ముప్పు 1వ కెన్నెతు (సినేడు మాకు ఐల్పిను) అనే గేలు పిక్టు‌ల్యాండు మీద అధికారాన్ని చేజిక్కించుకోవడానికి వీలు కల్పించింది. ఆధునిక చక్రవర్తులు వారి వంశాన్ని గుర్తించే రాజ వంశాన్ని స్థాపించి పిక్టిషు సంస్కృతి ముగింపుకు నాంది పలికారు.^{[34]: 31–32 [45]} సినేడు రాజ్యం, ఆయన వారసులను ఆల్బా అని పిలుస్తారు. గేలికు లక్షణం కలిగి ఉన్నప్పటికీ పిక్టు‌ల్యాండు వలె అదే ప్రాంతంలో ఉనికిలో ఉంది.10వ శతాబ్దం చివరి నాటికి పిక్టిషు భాష మాట్లాడేవారు గేలికు‌కి మారడంతో అది అంతరించిపోయింది.^{[34]: 32–33}.  తూర్పు స్కాట్లాండు‌లోని ఫోర్తు నదికి ఉత్తరాన స్పే నదికి దక్షిణాన ఉన్న ఒక స్థావరం నుండి రాజ్యం మొదట దక్షిణం వైపు పూర్వపు నార్తంబ్రియను భూములకు ఉత్తరం వైపు మోరేలోకి విస్తరించింది^{[34]: 34–35}. సహస్రాబ్ది ప్రారంభంలో వ్యవసాయ భూములలో కేంద్రీకరణ జరిగింది. తరువాత మొదటి పట్టణాలు స్థాపించడం ప్రారంభమైంది.^{[34]: 36–37}.

1532లో ఎడిన్‌బర్గ్‌లోని పార్లమెంట్ హౌస్‌లో సెషన్ కోర్టులో స్కాట్లాండ్‌కు చెందిన జేమ్స్ V, 1707 వరకు స్కాట్లాండ్ పార్లమెంట్

1532లో కోర్టు ఆఫ్ సెషను‌లో స్కాట్లాండు‌కు చెందిన 5వ జేమ్సు ఎడిను‌బర్గు‌లోని పార్లమెంటు హౌసు‌లో 1707 వరకు స్కాట్లాండు పార్లమెంటు 12వ, 13వ శతాబ్దాలలో స్కాట్లాండు‌లో ఎక్కువ భాగం ఒకే పాలకుడి నియంత్రణలో ఉంది. ప్రారంభంలో గేలికు సంస్కృతి ఆధిపత్యం చెలాయించింది. కానీ ఫ్రాన్సు, ఇంగ్లాండు, ఫ్లాన్డర్సు నుండి వలస వచ్చినవారు క్రమంగా మరింత వైవిధ్యమైన సమాజాన్ని సృష్టించారు. గేలికు భాష స్కాట్సు‌తో భర్తీ కావడం ప్రారంభమైంది; దీని నుండి ఒక ఆధునిక దేశ-రాజ్యం ఉద్భవించింది. ఈ కాలం చివరిలో ఇంగ్లాండు మీద యుద్ధం స్కాటిషు జాతీయ చైతన్యం పెరగడానికి దారితీసింది.^{[46][47]: ch 1}: చ. 1  1వ డేవిడు (1124–1153),ఆయన వారసులు రాజ శక్తిని కేంద్రీకరించారు^{[46]: 41–42}  స్కాట్లాండు‌ను ఏకం చేసి మోరే, గాల్లోవే కైతు‌నెసు వంటి ప్రాంతాలను స్వాధీనం చేసుకున్నారు. అయినప్పటికీ ఆయన 1164లో సోమర్లెడు ​​మరణం తరువాత వివిధ స్కాటిషు వంశాలచే పాలించబడిన హెబ్రిడ్సు మీద ‌తన అధికారాన్ని విస్తరించలేకపోయాడు. ^{[46]: 48–49}  1266లో స్కాట్లాండు చిన్నదైన కానీ పర్యవసానంగా జరిగిన స్కాటిషు-నార్వేజియను యుద్ధంలో పోరాడింది. ఇది లార్గ్సు యుద్ధంలో రాజు 4వ హాకాను, ఆయన దళాల బలమైన ఓటమి తర్వాత హెబ్రిడ్సు‌ను తిరిగి స్వాధీనం చేసుకుంది. ^[48] అప్పటి వరకు హెబ్రిడ్సు దాదాపు 400 సంవత్సరాలుగా నార్వేజియను వైకింగు నియంత్రణలో ఉన్నారు. ఒక విలక్షణమైన నార్సు-గేలికు సంస్కృతిని అభివృద్ధి చేశారు. దీని వలన అనేక పాత నార్సు అరువు పదాలు ద్వీపవాసులు మాట్లాడే స్కాటిషు గేలికు‌లోకి ప్రవేశించాయి. వరుస తరాలలో నార్సు దాదాపు పూర్తిగా గేలికు సంస్కృతి, స్కాటిషు వంశ వ్యవస్థలోకి కలిసిపోయాయి. సంఘర్షణ తర్వాత, స్కాట్లాండు ఉత్తర దీవుల మీద నార్వేజియను సార్వభౌమత్వాన్ని ధృవీకరించాల్సి వచ్చింది. కానీ తరువాత వారు 15వ శతాబ్దంలో స్కాట్లాండు‌లో విలీనం చేయబడ్డారు. నార్ను భాష రూపంలో స్కాండినేవియను సంస్కృతి హెబ్రిడ్సు కంటే చాలా కాలం పాటు మనుగడ సాగించింది, షెట్లాండు, ఓర్క్నీ మీద స్థానిక స్కాట్సు మాండలికాన్ని బలంగా ప్రభావితం చేసింది^[49] . తరువాత రాజుకు సేవ చేయడానికి బదులుగా ఆంగ్లో-నార్మను ఆదాయదారులు, స్థానిక గేలికు అధిపతులు ఇద్దరికీ భూమిని మంజూరు చేయడంతో భూస్వామ్య వ్యవస్థ ఏకీకృతం చేయబడింది. ^{[46]: 53–54}  ఈ కాలంలో ఇంగ్లాండు‌తో సంబంధం సంక్లిష్టంగా ఉంది: స్కాటిషు రాజులు ఆంగ్ల రాజకీయ గందరగోళాన్ని ఉపయోగించుకోవడానికి అనేకసార్లు ప్రయత్నించారు. కొన్నిసార్లు విజయం సాధించారు. తరువాత మధ్యయుగ కాలంలో స్కాట్లాండు ఇంగ్లాండు మధ్య సుదీర్ఘమైన శాంతి కాలం కొనసాగింది: 1217–1296 వరకు–1296.^{[46]: 45-46}.

స్కాటిషు స్వాతంత్ర్యం యుద్ధాలు

స్కాటిష్ స్వాతంత్ర్య నాయకుడు సర్ విలియం వాలెస్ జ్ఞాపకార్థం స్టిర్లింగ్‌లోని వాలెస్ స్మారక చిహ్నం^[50]

1286 మార్చిలో 3వ అలెగ్జాండరు మరణం స్కాట్లాండు రాజుల వారసత్వ రేఖను విచ్ఛిన్నం చేసింది. ఇంగ్లాండు‌కు చెందిన 1వ ఎడ్వర్డు స్కాటిషు కిరీటం కోసం వివిధ హక్కుదారుల మధ్య మధ్యవర్తిత్వం వహించాడు. స్కాట్లాండు నామమాత్రపు స్వాతంత్ర్యాన్ని అప్పగించినందుకు ప్రతిగా జాన్ బలియోలు‌ను 1292లో రాజుగా ప్రకటించారు.^{[46]: 47 [51]} 1294లో బలియోలు, ఇతర స్కాటిషు ప్రభువులు ఫ్రెంచి‌కు వ్యతిరేకంగా తన సైన్యంలో పనిచేయాలనే ఎడ్వర్డు డిమాండ్లను తిరస్కరించారు. స్కాట్లాండు, ఫ్రాన్సు 1295 అక్టోబరు 23న ఆల్డు అలయన్సు అని పిలువబడే ఒక ఒప్పందాన్ని కుదుర్చుకున్నాయి. యుద్ధం ప్రారంభమైంది. స్కాట్లాండు‌ను వ్యక్తిగతంగా నియంత్రించిన ఎడ్వర్డు జాన్‌ను పదవీచ్యుతుని చేశారు. ఆండ్రూ మోరే, విలియం వాలెసు ప్రారంభంలో స్కాటిషు స్వాతంత్ర్య యుద్ధాలలో ఆంగ్ల పాలనకు ప్రతిఘటనకు ప్రధాన నాయకులుగా ఉద్భవించారు. ^[52] 1306లో రాబర్టు ది బ్రూసు స్కాట్లాండు రాజుగా పట్టాభిషేకం చేయబడే వరకు.^[53] 1314లో బానోకు‌బర్ను యుద్ధంలో విజయం స్కాట్సు తమ రాజ్యం మీద తిరిగి నియంత్రణ సాధించారని నిరూపించింది. 1320లో ప్రపంచంలో మొట్టమొదటిగా నమోదు చేయబడిన స్వాతంత్ర్య ప్రకటన అర్బ్రోతు ప్రకటన పోపు 22వ జాన్ మద్దతును పొందింది. ఇది ఇంగ్లీషు క్రౌన్ ద్వారా స్కాటిషు సార్వభౌమత్వాన్ని చట్టబద్ధంగా గుర్తించడానికి దారితీసింది.^{[54]: 70, 72}.

బ్రూసు రాజవంశం, వారి దీర్ఘకాలిక ప్రత్యర్థులు హౌసు ఆఫ్ కోమిను, హౌసు ఆఫ్ బల్లియోలు మధ్య అంతర్యుద్ధం 14వ శతాబ్దం మధ్యకాలం వరకు కొనసాగింది. బ్రూసు వర్గం విజయవంతం అయినప్పటికీ 2వ డేవిడు వారసుడు లేకపోవడం ఆయన సగం మేనల్లుడు 2వ రాబర్టు స్కాట్లాండు లార్డు హై స్టీవార్డు సింహాసనాన్ని అధిష్టించడానికి హౌస్ ఆఫ్ స్టీవర్టు‌ను స్థాపించడానికి అనుమతించింది.^[54]: 77  స్టీవర్టు‌లు మధ్య యుగాల మిగిలిన కాలంలో స్కాట్లాండు‌ను పరిపాలించారు. వారు పాలించిన దేశం 14వ శతాబ్దం చివరి నుండి స్కాటిషు పునరుజ్జీవనం ద్వారా సంస్కరణ వరకు గొప్ప శ్రేయస్సును అనుభవించింది.^[55]: 93.  1349లో బ్లాక్ డెత్ ప్రభావాలు ఉన్నప్పటికీ.^[54]: 76 [49]: 76 హైలాండ్సు, లోలాండ్సు మధ్య పెరుగుతున్న విభజన ఉన్నప్పటికీ.^[54]: 78.[49]: 78  బహుళ సంధి దక్షిణ సరిహద్దులో యుద్ధాన్ని తగ్గించింది.^{[54]: 76, 83}.

క్రౌన్ల యూనియను

ప్రధాన వ్యాసాలు: ఆధునిక కాలంలో స్కాట్లాండు, క్రౌన్ల యూనియను

స్కాట్లాండు రాజు 6వ జే మ్సు 1603లో ఇంగ్లీషు, ఐరిషు సింహాసనాలకు వారసుడిగా ఎదిగాడు.

శాశ్వత శాంతి ఒప్పందం మీద1502లో స్కాట్లాండు‌కు చెందిన 6వ జేమ్సు ఇంగ్లాండు‌కు చెందిన 7వ హెన్రీ సంతకం చేశారు. జేమ్సు హెన్రీ కుమార్తె మార్గరెటు ట్యూడరు‌ను వివాహం చేసుకున్నాడు.^[56] ఆల్డు అలయన్సు నిబంధనల ప్రకారం ఫ్రాన్సు‌కు మద్దతుగా జేమ్సు ఇంగ్లాండు మీద దండెత్తాడు. 1513లో ఫ్లోడెను‌లో (యుద్ధంలో) మరణించిన గ్రేటు బ్రిటనుకు చెందిన ‌చివరి చక్రవర్తి అయ్యాడు.^[57] 1543 1551 మధ్య స్కాట్సు రాణి మేరీ మైనారిటీ సంవత్సరాలలో ఇంగ్లాండు‌తో జరిగిన యుద్ధాన్ని రఫు వూయింగు అంటారు. ^[58] 1560లో ఎడినుబర్గు ‌ఒప్పందం లీతు ముట్టడికి ముగింపు పలికింది. ప్రొటెస్టంటు 1వ ఎలిజబెతును ఇంగ్లాండు రాణిగా గుర్తించింది.^[55]: 112  స్కాట్లాండు పార్లమెంటు సమావేశమై వెంటనే స్కాట్సు ఒప్పుకోలును ఆమోదించింది. ఇది స్కాటిషు సంస్కరణ పాపలు అధికారం, రోమను కాథలిక్కు బోధన నుండి పదునైన విచ్ఛిన్నతను సూచిస్తుంది. ^[36]: 44  స్కాట్సు రాణి కాథలికు మేరీ 1567లో పదవీ విరమణ చేయవలసి వచ్చింది.^[59]

1603లో స్కాట్సు రాజు 6వ జేమ్సు ఇంగ్లాండు రాజ్యం, ఐర్లాండు రాజ్యం సింహాసనాలను యూనియను ఆఫ్ ది క్రౌన్సు‌లో వారసత్వంగా పొంది లండను‌కు వెళ్లాడు.^[60] ఇది ఒక వ్యక్తిగత యూనియను, ఎందుకంటే ఒకే చక్రవర్తి ఉన్నప్పటికీ రాజ్యాలు వాటి ప్రత్యేక పార్లమెంటు‌లు, చట్టాలు, ఇతర సంస్థలను నిలుపుకున్నాయి. మొదటి యూనియను జాక్ జేమ్సు ఆదేశం మేరకు రూపొందించబడింది. సముద్రంలో స్కాట్సు నౌకల మీద జండా సెయింటు ఆండ్రూసు క్రాసు‌తో పాటు ఎగురవేయబడుతుంది. 6వ జేమ్సు, I గ్రేటు బ్రిటను ఒకే రాజ్యాన్ని సృష్టించాలని అనుకున్నారు. కానీ ఇంగ్లాండు పార్లమెంటు అలా చేయడానికి ఆయన ప్రయత్నాన్ని అడ్డుకుంది. ఇది పూర్తి చట్టపరమైన యూనియను‌ను కోరాలనే ప్రతిపాదనకు మద్దతు ఇచ్చింది. ఈ ప్రతిపాదనకు స్కాట్సు పార్లమెంటు అంగీకరించలేదు. దీని వలన రాజు ప్రణాళికను ఉపసంహరించుకున్నాడు.^[61]

ప్రొటెక్టరేటు కింద స్వల్ప కాలం తప్ప స్కాట్లాండు 17వ శతాబ్దంలో ప్రత్యేక రాజ్యంగా మిగిలిపోయింది. కానీ చర్చి ప్రభుత్వ రూపంలో కిరీటం, ఒడంబడికల మధ్య గణనీయమైన వివాదం ఉంది.:^[62]: 124 124  సైన్యం బలోపేతం చేయబడింది. పశ్చిమ హైలాండు వంశాల మీద రాజ అధికారాన్ని విధించడానికి వీలు కల్పించింది. 1609 అయోనా శాసనాలు హెబ్రిడియను వంశ నాయకుల సాంస్కృతిక ఏకీకరణను బలవంతం చేశాయి ^{[63]: 37–40} .:37–40  1641లో, మళ్ళీ 1643లో స్కాట్లాండు పార్లమెంటు ఇంగ్లాండు‌తో యూనియను కోసం విఫల ప్రయత్నం చేసింది. ఇది "సమాఖ్య" అని "విలీనం" కాదు దీనిలో స్కాట్లాండు ప్రత్యేక పార్లమెంటును నిలుపుకుంటుంది.^[64] 1648లో యూనియను సమస్య పార్లమెంటును విభజించింది.^[64]

1649లో వైటు‌హాలు‌లో స్కాటిషు రాజును ఉరితీసిన తర్వాత మూడు రాజ్యాల యుద్ధాలు, స్కాట్లాండు‌లో జరిగిన సంఘటనల మధ్య, విజేత లార్డు ప్రొటెక్టరు ఆలివరు క్రోం‌వెలు, 1652లో రిపబ్లికను కామన్వెల్తు ఆఫ్ ఇంగ్లాండు, స్కాట్లాండు, ఐర్లాండు‌లో భాగంగా బ్రిటిషు దీవుల మొదటి లిఖిత రాజ్యాంగాన్ని - ప్రభుత్వ సాధనాన్ని - స్కాట్లాండు మీద ‌విధించాడు.^[64] ప్రొటెక్టరేటు పార్లమెంటు స్కాట్లాండు నుండి నామమాత్రంగా ప్రతినిధులను చేర్చిన మొదటి వెస్టు‌మినిస్టరు పార్లమెంటు. 1660లో స్కాట్లాండు‌లో పునరుద్ధరణతో హౌసు ఆఫ్ స్టువర్టు రాచరికం తిరిగి ప్రారంభించబడింది. స్కాట్లాండు పార్లమెంటు 1664లో ఇంగ్లాండు‌తో వాణిజ్య యూనియను‌ను కోరింది; 1668లో ఈ ప్రతిపాదన తిరస్కరించబడింది ^[64]. 1670లో ఇంగ్లాండు పార్లమెంటు స్కాట్లాండు‌తో ప్రతిపాదిత రాజకీయ యూనియను‌ను తిరస్కరించింది. ^[64] అదే విధంగా ఇంగ్లీషు ప్రతిపాదనలు 1674లో, 1685లో వదలివేయబడ్డాయి. ^[64] స్కాట్సు పార్లమెంటు 1689లో ఇంగ్లాండు‌తో రాజకీయ యూనియను కోసం ప్రతిపాదనలను తిరస్కరించింది. ^[64] బహిష్కరించబడిన కాథలికు స్టువర్టు రాజవంశానికి రాజకీయ మద్దతు అయిన జాకోబిటిజం, 1745లో జాకోబైటు తిరుగుబాటు ఓటమి వరకు ప్రొటెస్టంటు హౌసు ఆఫ్ ఆరెంజు, తరువాత వచ్చిన హౌసు ఆఫ్ హనోవరు కింద బ్రిటిషు రాజ్య భద్రతకు ముప్పుగా ఉంది. ^[64] 1698లో స్కాట్లాండు కంపెనీ పనామాలోని ఇస్తమసు మీద ‌ఒక వాణిజ్య కాలనీని పొందేందుకు ఒక ప్రాజెక్టును ప్రయత్నించింది. డబ్బు మిగిలి ఉన్న దాదాపు ప్రతి స్కాటిషు భూస్వామి డేరియను పథకంలో పెట్టుబడి పెట్టారని చెబుతారు. ^[65][66]

యూనియన్ ఒప్పందం

1707 యూనియను ఒప్పందం స్కాటిషు ఉదాహరణ (అధికారిక కాపీ)

1695లో ఇంగ్లీషు హౌసు ఆఫ్ లార్డ్సు నుండి మరొక ప్రతిపాదన తిరస్కరించబడిన తర్వాత 1700లో హౌసు ఆఫ్ కామన్సు‌లో మరొక లార్డ్సు మోషను తిరస్కరించబడిన తర్వాత స్కాట్లాండు పార్లమెంటు 1702లో మళ్ళీ యూనియను‌ను తిరస్కరించింది. ^[64] డేరియను పథకం వైఫల్యం బర్గు‌లను మాత్రమే కాకుండా పెట్టుబడి పెట్టిన భూస్వాములను దివాళా తీసేలా చేసింది. అయినప్పటికీ ప్రభువుల దివాలా తీసిన ఫలితంగా ఇంగ్లీషు దండయాత్ర ముప్పు ఉందని భావించిన కారణంతో ఇంగ్లాండు‌తో యూనియను‌కు మద్దతు ఇవ్వడానికి స్కాట్సు ఉన్నత వర్గాలను ఒప్పించడంలో ప్రముఖ పాత్ర పోషించారు. ^[65][66] 1706 జూలై 22న స్కాట్సు పార్లమెంటు, ఇంగ్లాండు పార్లమెంటు ప్రతినిధుల మధ్య యూనియను ఒప్పందం అంగీకరించబడింది. మరుసటి సంవత్సరం ఎడిను‌బర్గు, గ్లాస్గో ఇతర ప్రాంతాలలో ప్రజా వ్యతిరేకత, యూనియను వ్యతిరేక అల్లర్లతో 1707 మే 1 నుండి అమలులోకి వచ్చేలా గ్రేటు బ్రిటను‌ను సృష్టించడానికి రెండు పార్లమెంటు‌లు జంట యూనియను చట్టాలను ఆమోదించాయి. ^[67]

^[68][69] [62].[63][64] ఈ యూనియను గ్రేటు బ్రిటను పార్లమెంటును సృష్టించింది. ఇది స్కాట్లాండు పార్లమెంటు, ఇంగ్లాండు పార్లమెంటు రెండింటినీ భర్తీ చేసింది. ఇది ఐర్లాండు పార్లమెంటు నుండి మూడవ రాజ్యాన్ని యూనియను‌లో చేర్చాలనే ప్రతిపాదనలను తిరస్కరించింది.^[64]

మాజీ లార్డి ఛాన్సలరు (1702–1708) జేమ్సు ఓగిల్వీ మొదట్లో యూనియను‌కు మద్దతు ఇచ్చాడు కానీ 1713 నాటికి దాని తిరోగమనానికి మద్దతు ఇచ్చాడు.

ప్రముఖ స్కాటిషు దేశభక్తుడు ఆండ్రూ ఫ్లెచరు, ఒప్పందం ఆమోదం స్కాట్లాండు‌ను "జయించబడిన ప్రావిన్సు లాగా" చూస్తుందని వాదించాడు. ^[70] [65], 1713 నాటికి స్కాట్లాండు మాజీ లార్డు ఛాన్సలరు స్కాట్లాండు, ఇంగ్లాండు మధ్య యూనియను ఒప్పందానికి ప్రముఖ మద్దతుదారు అయిన ఫైండు‌లేటరు 4వ ఎర్ల్ జేమ్సు ఓగిల్వీ ఒప్పందం మీద తన స్థానాన్ని మార్చుకున్నాడు. ఒప్పందాన్ని తిప్పికొట్టడంలో విఫలమయ్యాడు.^[71] [66] పదవీచ్యుతుడైన జాకబైటు స్టువర్టు హక్కుదారులు హైలాండ్సు, ఈశాన్య ప్రాంతాలలో, ముఖ్యంగా రోమను కాథలిక్కులు, ఎపిస్కోపాలియను ప్రొటెస్టంట్లతో సహా ప్రెస్బిటేరియన్లు కానివారిలో ప్రజాదరణ పొందారు. 1715 - 1745 లలో ప్రారంభమైన రెండు ప్రధాన జాకోబైటు తిరుగుబాటులు బ్రిటిషు సింహాసనం నుండి హనోవరు వంశాన్ని తొలగించడంలో విఫలమయ్యాయి. యునైటెడు కింగ్‌డం, దాని చక్రవర్తులకు జాకోబైటు ఉద్యమం, ముప్పు గ్రేటు బ్రిటను చివరి యుద్ధమైన కుల్లోడెను యుద్ధంలో సమర్థవంతంగా ముగిసింది.

యూనియను ఒప్పందం ఆమోదించబడిన తరువాత స్కాట్లాండు‌కు తక్షణ ఆర్థిక శ్రేయస్సు రాలేదు. స్కాటిషు ఆర్థిక వ్యవస్థ అవకాశాలను తక్కువగా పరిగణించబడ్డాయని కరపత్ర రచయిత విస్తృతంగా ఊహించారు.^[72] స్కాట్లాండు, ఇంగ్లాండు మధ్య యూనియను కోసం ప్రచారకులు స్కాట్లాండు డేరియను పథకం విఫలమైన ఫలితంగా రాజ్యం దివాలా తీసిన తరువాత యూనియను కారణంగా స్కాట్లాండు‌కు ఆర్థిక ప్రయోజనాలు ఉంటాయని విశ్వసించారు.^[73] అయితే చివరికి ఇంగ్లాండు‌తో వాణిజ్య సుంకాలు రద్దు కావడంతో వాణిజ్యం వికసించింది. ముఖ్యంగా వలసరాజ్యాల అమెరికాతో. గ్లాస్గో టొబాకో లార్డ్సు‌కు చెందిన క్లిప్పర్లు వర్జీనియాకు వెళ్లే మార్గంలో అత్యంత వేగవంతమైన నౌకలు. 1776లో అమెరికను స్వాతంత్ర్య యుద్ధం వరకు, గ్లాస్గో ప్రపంచంలోని ప్రధాన పొగాకు ఓడరేవుగా ప్రపంచ వాణిజ్యాన్ని ఆధిపత్యం చేసింది.^[74] స్కాటిషు లోలాండ్సు వర్తక తరగతుల సంపద స్కాటిషు హైలాండ్సు పురాతన వంశాల మధ్య అసమానత పెరిగి శతాబ్దాల విభజనను విస్తరించింది.

హైలాండ్సు‌లో వంశ నాయకులు క్రమంగా తమను తాము తమ ప్రజల నాయకుల కంటే వాణిజ్య భూస్వాములుగా భావించడం ప్రారంభించారు. ఈ సామాజిక, ఆర్థిక మార్పులలో హైలాండు క్లియరెన్సు‌ల మొదటి దశ, చివరికి వంశపారంపర్యత అంతరించిపోవడం ఉన్నాయి .^{[75]: 32–53, passim}.[70]: 32–53, పాసిం

పారిశ్రామిక యుగం - స్కాటిషు జ్ఞానోదయం

వాల్టర్ స్కాట్, దీని వేవర్లీ నవలలు 19 వ శతాబ్దంలో స్కాటిష్ గుర్తింపును నిర్వచించడంలో సహాయపడ్డాయి

స్కాటిషు జ్ఞానోదయం, పారిశ్రామిక విప్లవం స్కాట్లాండు‌ను మేధో, వాణిజ్య, పారిశ్రామిక శక్తి కేంద్రంగా మార్చాయి.^[76] - ఎంతగా అంటే వోల్టేరు "నాగరికత, మా అన్ని ఆలోచనల కోసం మేము స్కాట్లాండు వైపు చూస్తాము" అని అన్నాడు. ^[77] జాకోబిటిజం పతనం, యూనియను రాకతో, వేలాది మంది స్కాటు‌లు, ప్రధానంగా లోలాండు‌లు, నవజాత బ్రిటిషు సామ్రాజ్యం అంతటా రాజకీయాలు, పౌర సేవ, సైన్యం, నావికాదళం, వాణిజ్యం, ఆర్థిక శాస్త్రం, వలస సంస్థలు, ఇతర రంగాలలో అనేక అధికార పదవులను చేపట్టారు. చరిత్రకారుడు నీలు డేవిడ్సను "1746 తర్వాత స్కాటు‌ల రాజకీయ జీవితంలో, ముఖ్యంగా స్కాట్లాండు వెలుపల పూర్తిగా కొత్త స్థాయి భాగస్వామ్యం ఉంది" అని పేర్కొన్నాడు. డేవిడ్సను "బ్రిటిషు ఆర్థిక వ్యవస్థకు 'పరిధీయ' కాకుండా, స్కాట్లాండు - లేదా మరింత ఖచ్చితంగా చెప్పాలంటే, లోలాండ్సు - దాని ప్రధాన భాగంలో ఉంది" అని కూడా పేర్కొన్నాడు. ^[78]

స్కాటిషు సంస్కరణ చట్టం 1832 స్కాటిషు ఎంపీల సంఖ్యను పెంచింది. మధ్యతరగతి వారిని చేర్చడానికి ఫ్రాంచైజీని విస్తృతం చేసింది. .^[79] శతాబ్దం మధ్యకాలం నుండి స్కాట్లాండు కోసం హోం రూలు కోసం పిలుపులు పెరుగుతున్నాయి. స్కాట్లాండు కోసం విదేశాంగ కార్యదర్శి పదవి పునరుద్ధరించబడింది.^[80] శతాబ్దం చివరి నాటికి స్కాటిషు సంతతికి చెందిన ప్రధాన మంత్రులలో విలియం గ్లాడు‌స్టోను,^[81] ఎర్ల్ ఆఫ్ రోజ్‌బెర్రీ ఉన్నారు.^[82] 19వ శతాబ్దం చివరలో కార్మిక వర్గాల ప్రాముఖ్యత పెరుగుతున్నట్లు 1888లో మిడు లానార్కు‌షైరు ఉప ఎన్నికలో కీరు హార్డీ విజయం సాధించడం ద్వారా గుర్తించబడింది. ఇది స్కాటిషు లేబరు పార్టీ స్థాపనకు దారితీసింది. ఇది 1895లో ఇండిపెండెంటు లేబరు పార్టీలో విలీనం చేయబడింది. హార్డీ దాని మొదటి నాయకుడిగా ఉన్నారు.^[83] గ్లాస్గో ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద నగరాల్లో ఒకటిగా మారింది, లండను తర్వాత "సామ్రాజ్యం రెండవ నగరం"గా ప్రసిద్ధి చెందింది.^[84] 1860 తర్వాత, క్లైడు‌సైడు షిపు‌యార్డు‌లు ఇనుముతో తయారు చేసిన స్టీం‌షిపు‌లలో ప్రత్యేకత కలిగి ఉన్నాయి (1870 తర్వాత ఉక్కుతో తయారు చేయబడింది), ఇది ప్రపంచంలోని వర్తక నౌకలు, యుద్ధ నౌకల చెక్క నౌకలను వేగంగా భర్తీ చేసింది. ఇది ప్రపంచంలోని ప్రముఖ నౌకానిర్మాణ కేంద్రంగా మారింది. ^[85] పారిశ్రామిక పరిణామాలు, అవి పని, సంపదను తీసుకువచ్చినప్పటికీ చాలా వేగంగా ఉన్నాయి. గృహనిర్మాణం, పట్టణ ప్రణాళిక, ప్రజారోగ్యానికి సదుపాయం వాటికి అనుగుణంగా లేవు. కొంతకాలం కొన్ని పట్టణాలు, నగరాల్లో జీవన పరిస్థితులు చాలా దారుణంగా ఉన్నాయి. రద్దీ అధిక శిశు మరణాలు, క్షయవ్యాధి పెరుగుదల రేట్లు ఉన్నాయి. .^[86]

స్కాటిషు జ్ఞానోదయం సాంప్రదాయకంగా 18వ శతాబ్దం చివరి నాటికి ముగిసినట్లు పరిగణించబడుతున్నప్పటికీ ^[87] బ్రిటిషు సైన్సు సాహిత్యానికి అసమానంగా పెద్ద స్కాటిషు రచనలు మరో 50 సంవత్సరాలు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ కాలం కొనసాగాయి. భౌతిక శాస్త్రవేత్తలు జేమ్సు క్లర్కు మాక్స్వెలు, లార్డు కెల్విను వంటి వ్యక్తులకు, బ్రిటను అంతటా పారిశ్రామిక విప్లవం సాంకేతిక పరిణామాలకు వారి పని కీలకం అయిన ఇంజనీర్లు, ఆవిష్కర్తలు జేమ్సు వాటు, విలియం ముర్డోకు వంటి వ్యక్తులకు ధన్యవాదాలు.^[88] సాహిత్యంలో 19వ శతాబ్దం మధ్యలో అత్యంత విజయవంతమైన వ్యక్తి వాల్టరు స్కాటు. 1814లో ఆయన మొదటి గద్య రచన వేవర్లీని తరచుగా మొదటి చారిత్రక నవల అని పిలుస్తారు. ^[89] ఇది అత్యంత విజయవంతమైన కెరీరు‌ను ప్రారంభించింది. ఇది బహుశా మరే ఇతర వాటి కంటే ఎక్కువగా స్కాటిషు సాంస్కృతిక గుర్తింపును నిర్వచించడానికి, ప్రాచుర్యం పొందటానికి సహాయపడింది. ^[90] 19వ శతాబ్దం చివరలో రాబర్టు లూయిసు స్టీవెన్సను, ఆర్థరు కోనను డోయలు, జె.ఎం. బారీ, జార్జి మెకు‌డొనాల్డు వంటి అనేక మంది స్కాటిషు-జన్మించిన రచయితలు అంతర్జాతీయ ఖ్యాతిని పొందారు. .^[91] స్కాట్లాండు కూడా కళ, వాస్తుశిల్ప అభివృద్ధిలో ప్రధాన పాత్ర పోషించింది. 19వ శతాబ్దం చివరలో అభివృద్ధి చెందిన గ్లాస్గో స్కూలు, 20వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో అభివృద్ధి చెందింది. సెల్టికు రివైవలు, ఆర్ట్సు అండ్ క్రాఫ్ట్సు ఉద్యమం, జపోనిజం వంటి విలక్షణమైన ప్రభావాల మిశ్రమాన్ని ఉత్పత్తి చేసింది. ఇది ఖండాంతర ఐరోపా ఆధునిక కళా ప్రపంచం అంతటా అనుకూలంగా ఉంది. ఆర్టు నోయువే శైలిని నిర్వచించడంలో సహాయపడింది. ప్రతిపాదకులలో ఆర్కిటెక్టు, కళాకారుడు చార్లెసు రెన్నీ మాకింతోషు ఉన్నారు. ^[92]

ప్రపంచ యుద్ధాలు - స్కాట్లాండు చట్టం 1998

జూలై 1916, బాజెంటిన్ రిడ్జ్ యుద్ధంలో కందకాల నుండి 26వ బ్రిగేడ్‌ను వెనక్కి నడిపించే సీఫోర్త్ హైలాండర్స్‌కు చెందిన పైపర్

మొదటి ప్రపంచ యుద్ధంలో బ్రిటిషు వారి ప్రయత్నంలో స్కాట్లాండు ప్రధాన పాత్ర పోషించింది. ఇది ముఖ్యంగా మానవశక్తి, ఓడలు, యంత్రాలు, చేపలు, డబ్బును అందించింది.^[93] 1911లో 4.8 మిలియన్ల జనాభాతో స్కాట్లాండు అర మిలియను కంటే ఎక్కువ మంది పురుషులను యుద్ధానికి పంపింది. వీరిలో పావు వంతు మంది యుద్ధంలో లేదా వ్యాధితో మరణించారు. 1,50,000 మంది తీవ్రంగా గాయపడ్డారు. .^[94] ఫీల్డు మార్షలు సర్ డగ్లసు హేగు వెస్ట్రను ఫ్రంటు‌లో బ్రిటను కమాండరు‌గా ఉన్నారు. ఈ యుద్ధంలో మిలిటెంటు ట్రేడ్సు యూనియను ‌వాదులు నాయకత్వం వహించిన "రెడ్ క్లైడు‌సైడు" అనే రాడికలు ఉద్యమం ఉద్భవించింది. గతంలో లిబరలు కోటగా ఉన్న పారిశ్రామిక జిల్లాలు 1922 నాటికి లేబరు‌కు మారాయి. ఐరిషు కాథలికు శ్రామిక-తరగతి జిల్లాలలో ఒక స్థావరం ఉంది. గృహ సమస్యల మీద సంఘీభావాన్ని నిర్మించడంలో మహిళలు ముఖ్యంగా చురుకుగా ఉన్నారు. "రెడ్సు" పార్లమెంటులో తక్కువ ప్రభావంతో లేబరు పార్టీలో పనిచేశారు. 1920ల చివరి నాటికి మానసిక స్థితి నిష్క్రియాత్మక నిరాశకు మారింది.^[95]

రెండవ ప్రపంచ యుద్ధ సమయంలో స్కాట్లాండు‌ను నాజీ జర్మనీ ఎక్కువగా దాని కర్మాగారాలు, షిపు‌యార్డు‌లు, బొగ్గు గనుల కారణంగా లక్ష్యంగా చేసుకుంది.^[96] గ్లాస్గో, ఎడినుబర్గు ‌వంటి నగరాలను జర్మనీ బాంబర్లు లక్ష్యంగా చేసుకున్నారు. అలాగే దేశంలోని కేంద్ర బెల్టు‌లో ఎక్కువగా ఉన్న చిన్న పట్టణాలను కూడా లక్ష్యంగా చేసుకున్నారు. ^[96] స్కాట్లాండు‌లో అత్యంత ముఖ్యమైన వైమానిక దాడి 1941 మార్చిలో జరిగిన క్లైడు‌బ్యాంకు బ్లిట్జి మీద జరిగిన దాడి. ఇది ఈ ప్రాంతంలో నావికా నౌకానిర్మాణాన్ని నాశనం చేయడానికి ఉద్దేశించబడింది.^[97] ఈ దాడిలో 528 మంది మరణించారు. 4,000 ఇళ్లు ధ్వంసమయ్యాయి.^[97] బహుశా స్కాట్లాండు అత్యంత అసాధారణ యుద్ధకాల సంఘటన 1941లో రుడాల్ఫు హెస్ రెను‌ఫ్రూషైరు‌కు వెళ్లినప్పుడు సంభవించింది. బహుశా డ్యూకు ఆఫ్ హామిల్టను ద్వారా శాంతి ఒప్పందాన్ని మధ్యవర్తిత్వం చేయాలనే ఉద్దేశ్యంతో వెళ్ళి ఉండవచ్చు. .^[98] జర్మనీ నుండి బయలుదేరే ముందు హెస్ తన సహాయకుడు కార్ల్‌హీంజు పింట్షు‌కు అడాల్ఫు హిట్లరు‌కు ఒక లేఖను ఇచ్చాడు. అది బ్రిటిషు వారితో శాంతి చర్చలు ప్రారంభించాలనే తన ఉద్దేశాలను వివరించింది. పింట్షు మే 11న మధ్యాహ్నం బెర్గాఫు‌లో హిట్లరు‌కు ఆ లేఖను అందజేశాడు. ^[99]హెస్ నిష్క్రమణను హిట్లరు తన జీవితంలో అత్యంత దారుణమైన వ్యక్తిగత దెబ్బలలో ఒకటిగా అభివర్ణించాడని, దానిని వ్యక్తిగత ద్రోహంగా భావించాడని ఆల్బర్టు స్పియరు తరువాత చెప్పాడు. ^[100] హిట్లరు తన మిత్రదేశాలైన ఇటలీ, జపాను‌లు హెస్ చర్యను బ్రిటిషు వారితో రహస్యంగా శాంతి చర్చలు ప్రారంభించడానికి హిట్లరు చేసిన ప్రయత్నంగా భావిస్తాయని భయపడ్డాడు.

లాకరు‌బీ మీద పాన్ యాం ఫ్లైటు 103 పేలుడు యునైటెడు కింగ్‌డంలో అత్యంత ఘోరమైన ఉగ్రవాద చర్యగా మిగిలిపోయింది.

1945 తర్వాత విదేశీ పోటీ అసమర్థ పరిశ్రమ, పారిశ్రామిక వివాదాల కారణంగా స్కాట్లాండు ఆర్థిక పరిస్థితి మరింత దిగజారింది.^[101] ఇటీవలి దశాబ్దాలలో మాత్రమే దేశం సాంస్కృతిక, ఆర్థిక పునరుజ్జీవనాన్ని అనుభవించింది. ఈ పునరుద్ధరణకు దోహదపడే ఆర్థిక కారకాలలో పునరుజ్జీవన ఆర్థిక సేవల పరిశ్రమ, ఎలక్ట్రానిక్సు తయారీ, (సిలికాను గ్లెను చూడండి),^[102], ఉత్తర సముద్ర చమురు, గ్యాసు పరిశ్రమ ఉన్నాయి. ^[103] గ్రేటు బ్రిటను‌లోని మిగిలిన ప్రాంతాలకు ఒక సంవత్సరం ముందు మార్గరెటు థాచరు ప్రభుత్వం కమ్యూనిటీ ఛార్జి (పోల్ టాక్స్ అని విస్తృతంగా పిలుస్తారు)ను 1989లో ప్రవేశపెట్టడం, ^[104] దేశీయ వ్యవహారాల మీద స్కాటిషు నియంత్రణ కోసం పెరుగుతున్న ఉద్యమానికి దోహదపడింది. ^[105] 1988 డిసెంబరు 21న పాన్ యాం ఫ్లైటు 103 లాకర్బీ పట్టణం మీదుగా గాల్లోనే పేలిపోయింది. విమానంలో ఉన్న వారందరూ, పదకొండు మంది లాకర్బీ నివాసితులు మరణించారు. ఇది యునైటెడు కింగ్‌డంలో అత్యంత ఘోరమైన ఉగ్రవాద దాడిగా మిగిలిపోయింది.^[106]

1997లో అధికార వికేంద్రీకరణ ప్రతిపాదనల మీద ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ తర్వాత స్కాట్లాండు చట్టం 1998 ^[107] ను బ్రిటిషు పార్లమెంటు ఆమోదించింది. ఇది స్కాట్లాండు‌కు ప్రత్యేకమైన చాలా చట్టాలకు బాధ్యత వహించే అధికార వికేంద్రీకరణ స్కాటిషు పార్లమెంటు, స్కాటిషు ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేసింది. ^[108] స్కాటిషు పార్లమెంటు 1999 జూలై 4న ఎడినుబర్గు‌లో తిరిగి సమావేశమైంది.^[109] స్కాట్లాండు మొదటి మంత్రి పదవిని నిర్వహించిన మొదటి వ్యక్తి డోనాల్డు డేవరు ఆయన 2000లో ఆకస్మిక మరణం వరకు పనిచేశాడు.^[110]

21 వ శతాబ్దం

జూలై 1999లో స్కాట్లాండ్ పార్లమెంట్ అధికారికంగా పునఃసమావేశం, అప్పటి స్కాట్లాండ్ మొదటి మంత్రి (ఎడమ) డొనాల్డ్ దేవార్, క్వీన్ 2వ ఎలిజబెతు (మధ్యలో) తో.

హోలీరూడు‌లోని స్కాటిషు పార్లమెంటు భవనం నిర్మాణ జాప్యాలు, అధిక బడ్జెటు తర్వాత 2004 అక్టోబరులో ప్రారంభించబడింది.^[111] స్కాటిషు పార్లమెంటు అనుపాత ప్రాతినిధ్య రూపం (అదనపు సభ్యుల వ్యవస్థ) ఫలితంగా మొదటి మూడు స్కాటిషు పార్లమెంటు ఎన్నికలకు ఏ పార్టీకి మొత్తం మెజారిటీ లేదు.

అలెక్సు సాల్మండు నేతృత్వంలోని స్వాతంత్ర్య అనుకూల స్కాటిషు నేషనలు పార్టీ 2011 ఎన్నికలలో మొత్తం మెజారిటీని సాధించింది. అందుబాటులో ఉన్న 129 సీట్లలో 69 సీట్లను గెలుచుకుంది.^[112] స్కాటిషు పార్లమెంటు‌లో మెజారిటీని సాధించడంలో ఎస్‌ఎన్‌పి విజయం స్కాటిషు స్వాతంత్ర్యం మీద 2014 సెప్టెంబరు ప్రజాభిప్రాయ సేకరణకు మార్గం సుగమం చేసింది. మెజారిటీ ప్రతిపాదనకు వ్యతిరేకంగా ఓటు వేసింది. 55% మంది స్వాతంత్ర్యానికి వ్యతిరేకంగా ఓటు వేశారు.^[113] స్మితు కమిషను‌లో క్రాసు-పార్టీ చర్చల తర్వాత, ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ తర్వాత, ముఖ్యంగా పన్నుల విషయంలో మరిన్ని అధికారాలు స్కాటిష్కు పార్లమెంటు‌కు బదిలీ చేయబడ్డాయి.

2014 ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ నుండి స్కాట్లాండు‌లోని మెజారిటీ ఓటర్లు సభ్యుడిగా ఉండటానికి ఓటు వేసినప్పటికీ, యుకె యూరోపియను యూనియను నుండి నిష్క్రమించడం వంటి సంఘటనలు రెండవ స్వాతంత్ర్య ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ కోసం పిలుపునిచ్చాయి. 2022లో లార్డు అడ్వకేటు డోరతీ బెయిను ఈ అంశం మీద స్కాటిషు ప్రభుత్వం మరొక ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ జరపాలని కోరుతూ కేసును వాదించారు. తరువాత సుప్రీంకోర్టు ఈ వాదనకు వ్యతిరేకంగా తీర్పు ఇచ్చింది.^[114] సుప్రీంకోర్టు నిర్ణయం తర్వాత స్కాటిషు ప్రభుత్వం ప్రజాభిప్రాయ సేకరణకు వీలు కల్పించే స్కాట్లాండు చట్టం 1998కి సవరణలు చేయాలని కోరుకుంటున్నట్లు పేర్కొంది.^[115][116]

భౌగోళికం - సహజ చరిత్ర

4,413 అడుగుల (1,345 మీ) ఎత్తులో, బెన్ నెవిస్ స్కాట్లాండ్ మరియు బ్రిటిష్ దీవులలో ఎత్తైన శిఖరం

స్కాట్లాండు ప్రధాన భూభాగం గ్రేటు బ్రిటను ద్వీపం భూభాగంలో ఉత్తరాన మూడవ వంతును కలిగి ఉంది, ఇది కాంటినెంటలు యూరపు వాయువ్య తీరంలో ఉంది. మొత్తం వైశాల్యం 30,977 చదరపు మైళ్ళు (80,231 కిమీ2). దీని భూభాగం 30,078 చదరపు మైళ్ళు (77,901 కిమీ2), ,^[117] చెక్ రిపబ్లికు పరిమాణంతో పోల్చవచ్చు. స్కాట్లాండు ఏకైక భూ సరిహద్దు ఇంగ్లాండు‌తో ఉంది. తూర్పు తీరంలో ట్వీడు నది బేసిను, పశ్చిమాన సోల్వే ఫిర్తు మధ్య 96 మైళ్ళు (154 కిమీ) వరకు వెళుతుంది. అట్లాంటికు మహాసముద్రం పశ్చిమ తీరానికి సరిహద్దుగా ఉంది. ఉత్తర సముద్రం తూర్పున ఉంది. ఐర్లాండు ద్వీపం కింటైరు నైరుతి ద్వీపకల్పం నుండి కేవలం 13 మైళ్ళు (21 కిమీ) దూరంలో ఉంది;^[118] నార్వే ఈశాన్యానికి 190 మైళ్ళు (305 కిమీ, ఫారో దీవులు, ఉత్తరాన 168 మైళ్ళు (270 కిమీ) దూరంలో ఉన్నాయి.

స్కాట్లాండు ప్రాదేశిక పరిధి సాధారణంగా స్కాట్లాండు, ఇంగ్లాండు రాజ్యం మధ్య 1237 యార్కు ఒప్పందం ^[119] స్కాట్లాండు నార్వే మధ్య 1266 పెర్తు ఒప్పందం ద్వారా స్థాపించబడింది.^[16] ముఖ్యమైన మినహాయింపులలో ఐల్ ఆఫ్ మ్యాన్ ఉన్నాయి. ఇది 14వ శతాబ్దంలో ఇంగ్లాండు‌కు ఓడిపోయింది. ఇప్పుడు యునైటెడు కింగ్‌డం వెలుపల ఒక క్రౌన్ డిపెండెన్సీగా ఉంది; 1472లో నార్వే నుండి స్వాధీనం చేసుకున్న ద్వీప సమూహాలు ఓర్క్నీ, షెట్‌ల్యాండు;^[120] బెర్వికు-అపాను-ట్వీడు (అనేకసార్లు యాజమాన్యాన్ని మార్చిన తర్వాత) 1482లో ఇంగ్లాండు‌కు అప్పగించబడ్డాయి. ^[121]

స్కాట్లాండు భౌగోళిక కేంద్రం బాడెనోచు‌లోని న్యూటను‌మోరు గ్రామం నుండి కొన్ని మైళ్ల దూరంలో ఉంది.^[122] సముద్ర మట్టానికి 4,413 అడుగుల (1,345 మీ) ఎత్తులో, స్కాట్లాండు ఎత్తైన ప్రదేశం లోచాబెరు‌లోని బెను నెవిసు శిఖరం, అయితే స్కాట్లాండు‌లోని పొడవైన నది టే నది 117 మైళ్ళు (188 కిమీ) దూరం ప్రవహిస్తుంది. ^[26]

జీవావరణ శాస్త్రం - భూరూపశాస్త్రం

ప్రధాన వ్యాసం: స్కాట్లాండు భూగర్భ శాస్త్రం

ఆర్థర్సు సీటు, ఎడినుబర్గు

ప్లీస్టోసీను మంచు యుగాలలో స్కాట్లాండు మొత్తం మంచు పలకలతో కప్పబడి ఉండేది. ప్రకృతి దృశ్యం హిమానీనదం ద్వారా ఎక్కువగా ప్రభావితమైంది. భౌగోళిక దృక్కోణం నుండి దేశంలో మూడు ప్రధాన ఉపవిభాగాలు ఉన్నాయి: హైలాండ్సు, దీవులు, సెంట్రలు లోలాండ్సు, సదరను అప్‌ల్యాండ్సు.

అరాను నుండి స్టోను‌హావెను వరకు నడిచే హైలాండు బౌండరీ ఫాల్టు‌కు ఉత్తరం. పశ్చిమాన హైలాండ్సు దీవులు ఉన్నాయి. స్కాట్లాండు‌లోని ఈ భాగం ఎక్కువగా కేంబ్రియను, ప్రీకాంబ్రియను నుండి పురాతన శిలలను కలిగి ఉంది. ఇవి తరువాతి కాలెడోనియను ఒరోజెని సమయంలో పైకి లేపబడ్డాయి. ఇది ఇటీవలి యుగం అగ్నిపర్వత చొరబాట్లతో విభజింపబడింది. వీటిలో అవశేషాలు కైర్ను‌గార్మ్స, క్యూలిను వంటి పర్వత మాసిఫు‌లను ఏర్పరుస్తాయి.^[123] ఈశాన్య ప్రధాన భూభాగంలో స్కాట్లాండు చివరి మంచు యుగానికి ముందు సంభవించిన రాతి వాతావరణం చాలా ప్రకృతి దృశ్యాన్ని రూపొందించింది. ^[124]

పైన పేర్కొన్న వాటికి ఒక ముఖ్యమైన మినహాయింపు ఏమిటంటే, మోరే ఫిర్త్ తీరం వెంబడి ప్రధానంగా కనిపించే పాత ఎర్ర ఇసుకరాయి శిలాజ పడకలు. హైలాండ్సు సాధారణంగా పర్వత ప్రాంతాలు, బ్రిటిషు దీవులలో ఎత్తైన ప్రదేశాలు ఇక్కడ కనిపిస్తాయి. స్కాట్లాండు‌లో 790 కి పైగా ద్వీపాలు నాలుగు ప్రధాన సమూహాలుగా విభజించబడ్డాయి: షెట్లాండు, ఓర్క్నీ, ఇన్నరు హెబ్రైడ్సు, ఔటరు హెబ్రైడ్సు. లోచు లోమండు, లోచు నెసు‌తో సహా అనేక మంచినీటి వనరులు ఉన్నాయి. తీరప్రాంతంలోని కొన్ని భాగాలలో మాచైరు, ఒక లోతట్టు దిబ్బ పచ్చిక బయళ్ళు ఉంటాయి.

లోచు లోమండు, ఒక మంచినీటి లోచు, తరచుగా లోతట్టు ప్రాంతాలు, హైలాండ్సు మధ్య సరిహద్దుగా పరిగణించబడుతుంది.^[125]

సెంట్రలు లోలాండ్సు అనేది ఒక చీలిక లోయ, ఇది ప్రధానంగా పాలిజోయికు నిర్మాణాలను కలిగి ఉంటుంది. ఈ అవక్షేపాలలో చాలా వరకు ఆర్థిక ప్రాముఖ్యతను కలిగి ఉన్నాయి ఎందుకంటే స్కాట్లాండు, పారిశ్రామిక విప్లవానికి ఆజ్యం పోసిన బొగ్గు, ఇనుము కలిగిన శిలలు ఇక్కడ కనిపిస్తాయి. ఈ ప్రాంతంలో తీవ్రమైన అగ్నిపర్వతాలు కూడా ఉన్నాయి. ఎడినుబర్గులోని ఆర్థర్సు సీటు ఒకప్పుడు చాలా పెద్ద అగ్నిపర్వత అవశేషంగా ఉండేది. ఈ ప్రాంతం సాపేక్షంగా లోతట్టు ప్రాంతం. అయితే ఇక్కడ కూడా ఓచిల్సు, కాంప్సీ ఫెల్సు వంటి కొండలు చాలా అరుదుగా కనిపిస్తాయి. దక్షిణ అప్‌ల్యాండ్సు దాదాపు 125 మైళ్ళు (200 కి.మీ) పొడవున్న కొండల శ్రేణి, విశాలమైన లోయలతో కూడి ఉంటుంది. అవి గిర్వాను నుండి డను‌బారు వరకు నడిచే రెండవ ఫాల్టు లైను (సదరను అప్‌ల్యాండ్సు ఫాల్టు)కి దక్షిణంగా ఉన్నాయి.^{[126][127][128]} భౌగోళిక పునాదులు ఎక్కువగా 400 నుండి 500 మిలియను సంవత్సరాల క్రితం వేయబడిన సిలురియను నిక్షేపాలను కలిగి ఉంటాయి. దక్షిణ అప్‌ల్యాండ్సు, ఎత్తైన ప్రదేశం 843 మీ (2,766 అడుగులు) ఎత్తుతో మెరికు. ^{[15][129][130][131]} దక్షిణ అప్‌ల్యాండ్సు స్కాట్లాండు‌లోని ఎత్తైన గ్రామం, వాను‌లాకు‌హెడు (సముద్ర మట్టానికి 430 మీ లేదా 1,411 అడుగులు)కు నిలయం. ^[128]

వాతావరణం

ప్రధాన వ్యాసం: స్కాట్లాండు వాతావరణం

ఇన్నరు హెబ్రిడ్సు‌లోని టైరీ స్కాట్లాండు‌లోని అత్యంత ఎండలు ఎక్కువగా ఉండే ప్రదేశాలలో ఒకటి.

స్కాట్లాండు‌లోని చాలా ప్రాంతాల వాతావరణం సమశీతోష్ణ, సముద్ర సంబంధమైనది. ఇవి ఎక్కువగా మార్పులకు లోనౌతూ ఉంటుంది. అట్లాంటికు నుండి వచ్చే గల్ఫు స్ట్రీం ద్వారా ఇది వేడెక్కినందున, లాబ్రడారు, దక్షిణ స్కాండినేవియా, రష్యాలోని మాస్కో ప్రాంతం, యురేషియాకు ఎదురుగా ఉన్న కమ్చట్కా ద్వీపకల్పం వంటి సారూప్య అక్షాంశాల మీద ఉన్న ప్రాంతాల కంటే ఇది చాలా తేలికపాటి శీతాకాలాలను (కానీ చల్లగా, తడిగా ఉండే వేసవికాలం) కలిగి ఉంటుంది. యుకెలోని మిగిలిన ప్రాంతాల కంటే ఉష్ణోగ్రతలు సాధారణంగా తక్కువగా ఉంటాయి. 1895 ఫిబ్రవరి 11న గ్రాంపియను పర్వతాలలోని బ్రేమరు వద్ద −27.2 °సి(−17.0 °ఎఫ్) ఉష్ణోగ్రత నమోదైంది. ఇది యుకెలో ఎక్కడా నమోదైన అత్యంత చలిగా ఉంది.^[132] లోలాండ్సు‌లో శీతాకాలం సగటు 6 °సి(43 °ఎఫ్), వేసవి గరిష్ట సగటు 18 °సి(64 °ఎఫ్). స్కాటిషు సరిహద్దుల్లోని ఫ్లోర్సు కాజిలు‌లో జూలై 19, 2022న అత్యధిక ఉష్ణోగ్రత 35.1 °సి(95.2 °ఎఫ్) నమోదైంది.^[133]

అట్లాంటికు మహాసముద్ర ప్రవాహాల ప్రభావం, ఉత్తర సముద్రం, చల్లని ఉపరితల ఉష్ణోగ్రతల కారణంగా స్కాట్లాండు పశ్చిమం సాధారణంగా తూర్పు కంటే వెచ్చగా ఉంటుంది. ఇన్నరు హెబ్రైడ్సు‌లోని టైరీ దేశంలో అత్యంత ఎండ ఎక్కువగా ఉండే ప్రదేశాలలో ఒకటి: మే 1975లో దీనికి 300 గంటల కంటే ఎక్కువ సూర్యరశ్మి ఉంది.^[134] స్కాట్లాండు అంతటా వర్షపాతం విస్తృతంగా మారుతూ ఉంటుంది. స్కాట్లాండు‌లోని పశ్చిమ ఎత్తైన ప్రాంతాలు అత్యంత తేమగా ఉంటాయి. కొన్ని ప్రదేశాలలో వార్షిక వర్షపాతం 3,000 మి.మీ(120అం) కంటే ఎక్కువగా ఉంటుంది.^[135] పోల్చితే, లోతట్టు ప్రాంతాలైన స్కాట్లాండు‌లో చాలా వరకు ఏటా 800 మి.మీ(31అం) కంటే తక్కువ ఉంటుంది. ^[136] లోతట్టు ప్రాంతాలలో భారీ హిమపాతం సాధారణం కాదు. కానీ ఎత్తుతో మరింత సాధారణం అవుతుంది. బ్రేమరు‌లో సంవత్సరానికి సగటున 59 మంచు రోజులు ఉంటాయి. ^[137] అయితే అనేక తీరప్రాంతాలలో సంవత్సరానికి సగటున 10 రోజుల కంటే తక్కువ మంచు కురుస్తుంది.^[136]

వృక్షజాలం - జంతుజాలం

ప్రధాన వ్యాసాలు: స్కాట్లాండు, జంతుజాలం, స్కాట్లాండు వృక్షజాలం

తెల్ల తోక గల సముద్ర గద్ద

స్కాట్లాండు వన్యప్రాణులు వాయువ్య ఐరోపాకు విలక్షణమైనవి. అయితే లింక్సు, గోధుమ ఎలుగుబంటి, తోడేలు, ఎల్కు, వాల్రసు వంటి అనేక పెద్ద క్షీరదాలు చారిత్రాత్మక కాలంలో వేటాడబడి అంతరించిపోయాయి. గన్నెట్సు వంటి వివిధ రకాల సముద్ర పక్షులకు సీల్సు, అంతర్జాతీయంగా ముఖ్యమైన గూళ్ళు ఉండే ప్రదేశాలు ఉన్నాయి.^[138] బంగారు గద్ద ఒక జాతీయ చిహ్నం.^[139]

ఎత్తైన పర్వత శిఖరాల మీద శీతాకాల నెలలలో తెల్లటి రంగు దశలో ప్టార్మిగాను, పర్వత కుందేలు, స్టోటు వంటి జాతులు కనిపిస్తాయి.^[140] స్థానిక స్కాట్సు పైన్ అడవి అవశేషాలు ఉన్నాయి.^[141] ఈ ప్రాంతాలలో యుకె ఏకైక స్థానిక పక్షి జాతులు, సకశేరుకాలైన స్కాటిషు క్రాసు‌బిలు, కేపరు‌కైల్లీ, స్కాటిషు వైల్డు‌క్యాటు, ఎర్ర ఉడుత, పైను మార్టెను‌లతో పాటు కనిపిస్తాయి.

^{[142][143][144]} 1975లో తెల్ల తోక గల ఈగిలు, 1980లలో ఎర్ర గ్రద్ధ,^[145][146] వంటి వివిధ జంతువులను తిరిగి ప్రవేశపెట్టారు. బీవరు, అడవి పందితో కూడిన ప్రయోగాత్మక ప్రాజెక్టులు ఉన్నాయి. నేడు మిగిలిన స్థానిక కాలెడోనియను అడవిలో ఎక్కువ భాగం కైర్ను‌గార్మ్సు నేషనలు పార్కు‌లో ఉంది. అడవి అవశేషాలు స్కాట్లాండు అంతటా 84 ప్రదేశాలలో ఉన్నాయి. పశ్చిమ తీరంలో, పురాతన సెల్టికు రెయిను‌ఫారెస్టు అవశేషాలు మిగిలి ఉన్నాయి. ముఖ్యంగా ఆర్గిల్‌లోని టైనిషు ద్వీపకల్పంలో, స్కాటిష్ చరిత్ర అంతటా అధిక స్థాయిలో అటవీ నిర్మూలన కారణంగా ఈ అడవులు చాలా అరుదు.^[147][148]

దేశంలోని వృక్షజాలం ఆకురాల్చే, శంఖాకార అడవులతో పాటు మూరు‌ల్యాండు, టండ్రా జాతులను కలుపుకొని వైవిధ్యభరితంగా ఉంటుంది. గొర్రెల మేత, జింకలను వేటాడటం, నడిచే గ్రౌసు వేట వంటి ఫీల్డు క్రీడా కార్యకలాపాల కోసం పెద్ద ఎత్తున వాణిజ్య చెట్ల పెంపకం, అప్‌ల్యాండు మూరు‌ల్యాండు ఆవాసాల నిర్వహణ దేశీయ మొక్కలు, జంతువుల పంపిణీని ప్రభావితం చేస్తుంది. ^[149] యుకె లో అత్యంత ఎత్తైన చెట్టు 1870లలో ఆర్గిలు‌లోని లోచు ఫైను పక్కన నాటిన గ్రాండు ఫిరు, ఫోర్టింగాలు యూ 5,000 సంవత్సరాల వయస్సు కలిగి ఉండవచ్చు. బహుశా యూరపు‌లో జీవించే అతి పురాతనమైనది.^{[150][151][152]} ప్రపంచ ప్రమాణాల ప్రకారం స్థానిక వాస్కులరు మొక్కల సంఖ్య తక్కువగా ఉన్నప్పటికీ స్కాట్లాండు గణనీయమైన బ్రయోఫైటు వృక్షజాలం ప్రపంచ ప్రాముఖ్యతను కలిగి ఉంది.^[153][154]

గణాంకాలు

ప్రధాన వ్యాసం: స్కాట్లాండ్ జనాభా ఇవి కూడా చూడండి: స్కాట్లాండ్ భాషలు, స్కాట్లాండ్‌లోని మతం మరియు స్కాటిష్ ప్రజలు

జనాభా

స్కాట్లాండు జనాభా కార్టోగ్రాం. కౌన్సిలు‌ల పరిమాణం వారి జనాభాకు అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది.

1820లలో చాలా మంది స్కాటు‌లు స్కాట్లాండు నుండి ఆస్ట్రేలియా, యునైటెడ్ స్టేట్స్ కెనడా వంటి దేశాలకు వలస వచ్చారు. ప్రధానంగా స్కాట్లాండు‌లోని ఇతర ప్రాంతాలతో పోలిస్తే పేలవంగా ఉన్న హైలాండ్సు నుండి.^[155] బ్రిటను ప్రధాన భూభాగంలో హైలాండ్సు కరువు పునరావృతంగా సంభవించే ఏకైక భాగంగా ఉంది.^[156] ఈ ప్రాంతం నుండి కొద్దిపాటి ఉత్పత్తులు ఎగుమతి చేయబడ్డాయి. ఇది అతితక్కువ పారిశ్రామిక ఉత్పత్తి, జీవనాధార వ్యవసాయాన్ని పరీక్షించే నిరంతర జనాభా పెరుగుదలను కలిగి ఉంది. ఈ సమస్యలు, వ్యవసాయం, లాభాలను మెరుగుపరచాలనే కోరిక కొనసాగుతున్న హైలాండు క్లియరెన్సు‌ల చోదక శక్తులు, దీనిలో హైలాండ్సు జనాభాలో చాలా మంది భూములు ఆక్రమించబడినందున బహిష్కరణకు గురయ్యారు. ప్రధానంగా వాటిని గొర్రెల పెంపకం కోసం ఉపయోగించవచ్చు. క్లియరెన్సు‌ల మొదటి దశ బ్రిటను అంతటా వ్యవసాయ మార్పు నమూనాలను అనుసరించింది. రెండవ దశ అధిక జనాభా హైలాండు బంగాళాదుంప కరువు, నెపోలియను యుద్ధాలు, యుద్ధకాల ఆర్థిక వ్యవస్థ మీద ఆధారపడిన పరిశ్రమల పతనం ద్వారా నడపబడింద.^[157]

19వ శతాబ్దంలో స్కాట్లాండు జనాభా క్రమంగా అభివృద్ధి చెందింది.1801 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 16,08,000 నుండి 1851లో 28,89,000 మరియు 1901లో 44,72,000 కు చేరుకుంది.^[158]పరిశ్రమ అభివృద్ధితో కూడా తగినంత మంచి ఉద్యోగాలు లేవు. ఫలితంగా 1841–1931 కాలంలో సుమారు 2 మిలియన్ల స్కాటు‌లు ఉత్తర అమెరికా, ఆస్ట్రేలియాకు వలస వెళ్లారు. మరో 7,50,000 మంది స్కాటు‌లు ఇంగ్లాండు‌కు మకాం మార్చారు. ^[159] శీతలీకరణ, విదేశాల నుండి గొర్రె, మటను, ఉన్ని దిగుమతుల కారణంగా 1870లు గొర్రెల ధరలు పతనమయ్యాయి. మునుపటి గొర్రెల పెంపకం విజృంభణలో ఆకస్మిక నిలిపివేతను తెచ్చాయి.^[160]

స్కాట్లాండు యునైటెడు కింగ్‌డంలో అత్యంత తక్కువ జనాభా కలిగిన దేశం

.^[161][162]2012 ఆగస్టులో స్కాటిషు జనాభా 5.25 మిలియన్లకు చేరుకుంది.^[163] కారణాలు ఏమిటంటే స్కాట్లాండు‌లో మరణాల సంఖ్య కంటే జననాలు ఎక్కువగా ఉండటం, విదేశాల నుండి వలసదారులు స్కాట్లాండు‌కు తరలివెళ్లడం. 2011లో 43,700 మంది వేల్సు, ఉత్తర ఐర్లాండు లేదా ఇంగ్లాండు నుండి స్కాట్లాండు‌లో నివసించడానికి తరలివెళ్లారు. ^[163] స్కాట్లాండు‌లో ఇటీవలి జనాభా గణనను స్కాటిషు ప్రభుత్వం, నేషనలు రికార్డ్సు ఆఫ్ స్కాట్లాండు 2022 మార్చిలో నిర్వహించాయి. ^[164] 2022 జనాభా లెక్కల ప్రకారం స్కాట్లాండు జనాభా 54,36,600 ఇది ఇప్పటివరకు అత్యధికం ^[164] 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 52,95,400గా ఉన్న మునుపటి రికార్డును అధిగమించింది. 2001 జనాభా లెక్కల ప్రకారం ఇది 50,62,011.^[165] 2021 మధ్యకాలంలో ఒఎనెస్ అంచనా 5,480,000. ^[166] 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం స్కాట్లాండు జనాభాలో 62% మంది తమ జాతీయ గుర్తింపును 'స్కాటిషు మాత్రమే' అని, 18% మంది 'స్కాటిషు, బ్రిటిషు' అని, 8% మంది 'బ్రిటిషు మాత్రమే' అని, 4% మంది 'ఇతర గుర్తింపును మాత్రమే' ఎంచుకున్నారని పేర్కొన్నారు.^[167]

దాని చరిత్ర అంతటా స్కాట్లాండు చాలా కాలంగా స్కాట్లాండు నుండి వలస, స్కాట్లాండు‌లోకి వలసల సంప్రదాయాన్ని కలిగి ఉంది. 2021లో స్కాటిషు ప్రభుత్వం ఇతర అంతర్జాతీయ దేశాల నుండి స్కాట్లాండు‌కు 41,000 మంది వలస వచ్చారని అంచనా వేసిన గణాంకాలను విడుదల చేసింది. అయితే సగటున 22,100 మంది స్కాట్లాండు నుండి వలస వచ్చారని చూపిస్తుంది. ^[168] 2002 నుండి స్కాటిషు ప్రభుత్వ డేటా 2021 నాటికి స్కాట్లాండు‌కు వలసలు గణనీయంగా పెరిగాయని 2002 అంచనాల ప్రకారం 27,800 మంది వలసదారులుగా ఉన్నారని చూపిస్తుందీ. 2002 నుండి వలసలు పెరిగినప్పటికీ స్కాట్లాండు నుండి వలసలు తగ్గాయి. 2002 అంచనాల ప్రకారం స్కాట్లాండు నుండి వలస వచ్చిన వారి సంఖ్య 26,200గా ఉంది.^[169]

పట్టణీకరణ

ఇవి కూడా చూడండి: స్కాట్లాండు నగరాలు, జనాభా ప్రకారం స్కాట్లాండు‌లోని పట్టణాలు, నగరాల జాబితా

ఎడిను‌బర్గ్ స్కాట్లాండు రాజధాని అయినప్పటికీ అతిపెద్ద నగరం గ్లాస్గో. ఇది 5,84,000 కంటే ఎక్కువ మంది నివాసితులను కలిగి ఉంది. దాదాపు 1.2 మిలియన్ల జనాభా కలిగిన గ్రేటరు గ్లాస్గో నగర ప్రాంతం స్కాట్లాండు జనాభాలో దాదాపు నాలుగింట ఒక వంతు ప్రజలకు నిలయం. ^[170] సెంట్రలు బెల్టు‌లో స్కాట్లాండు‌లోని ప్రధాన పట్టణాలు, నగరాలు ఎక్కువగా ఉన్నాయి, వీటిలో గ్లాస్గో, ఎడిను‌బర్గు, డండీ, పెరె ఉన్నాయి. సెంట్రలు బెల్టు వెలుపల స్కాట్లాండు ఏకైక ప్రధాన నగరం అబెర్డీను. స్కాటిషు లోలాండ్సు మొత్తం జనాభాలో 80% మంది ఉన్నారు. ఇక్కడ సెంట్రలు బెల్టులో 3.5 మిలియన్ల మంది ప్రజలు ఉన్నారు.

సాధారణంగా మరింత అందుబాటులో ఉన్న, పెద్ద ద్వీపాలు మాత్రమే జనావాసాలుగా ఉన్నాయి. ప్రస్తుతం 90 కంటే తక్కువ మంది జనావాసాలుగా ఉన్నారు. దక్షిణ అప్‌ల్యాండ్సు ప్రధానంగా గ్రామీణ ప్రాంతం మరియు వ్యవసాయం, అటవీప్రాంతం ఆధిపత్యం చెలాయిస్తుంది.^[171][172] గ్లాస్గో, ఎడిను‌బర్గ్‌లలో గృహ సమస్యల కారణంగా 1947 - 1966 మధ్య ఐదు కొత్త పట్టణాలు నియమించబడ్డాయి. అవి తూర్పు కిలు‌బ్రైడు గ్లెను‌రోత్సు, కంబరు‌నాల్డు, లివింగు‌స్టను ఇర్విను.^[173]

జనాభా ప్రకారం అతిపెద్ద కౌన్సిలు ప్రాంతం గ్లాస్గో నగరం, భౌగోళిక విస్తీర్ణం పరంగా హైలాండు అతిపెద్దది.

నగరీకరణ

v t e స్కాట్లాండులో పెద్ద నగరాలు లేక పట్టణాలు స్కాట్లాండ్ జనాభా లెక్కలు 2022[174]
	స్థాయి సంఖ్య		కౌన్సిల్ ప్రాంతం	జనాభా	స్థాయి సంఖ్య		కౌన్సిల్ ప్రాంతం	జనాభా
గ్లాస్గో ఎడిను‌బర్గు	1	గ్లాస్గో	గ్లాస్గో నగరం	632,350	11	కిర్క్‌కాల్డీ	ఫైరె	50,370	అబెర్డీను డండీ
	2	ఎడిను‌బర్గు	ఎడిను‌బర్గు నగరం	506,520	12	ఇన్వర్నెస్	హైలాండు	47,790
	3	అబెర్డీను	అబెర్డీను	198,590	13	పెర్తు	పెర్తు - కిన్‌రాసు	47,350
	4	డండీ	డండీ నగరం	148,210	14	కిల్‌మార్నాక్	ఈస్ట్ ఐర్‌షైర్	46,970
	5	పైస్లీ	రెన్‌ఫ్రూషైర్	77,270	15	Ayr	ఐర్ సౌత్ ఐర్‌షైర్	46,260
	6	ఈస్ట్ కిల్‌బ్రైడె	సౌత్ లానార్క్‌షైరు	75,310	16	కోట్‌బ్రిడ్జు	నార్త్ లానార్క్‌షైరె	43,950
	7	లివింగు ‌స్టన్	వెస్టు లోథియను	56,840	17	గ్రీనాక్	ఇన్వర్క్లైడు	41,280
	8	డన్‌ఫెర్మ్‌లైన్	ఫైరె	54,990	18	గ్లెన్‌రోథెసు	ఫైరె	38,360
	9	హామిల్టన్	సౌత్ లానార్క్‌షైరు	54,480	19	స్టిర్లింగు	స్టిర్లింగు	37,910
	10	కంబర్‌నాల్డు	నార్తు లానార్క్‌షైరు	50,530	20	ఎయిర్‌డ్రీ	నార్తు లానార్క్‌షైరు	36,390

భాషలు

ప్రధాన వ్యాసం: స్కాట్లాండు భాషలు

ఇంగ్లీషు, స్కాటిషు గేలికు‌లను ప్రదర్శించే దక్షిణ ఐరుషైరె సరిహద్దు చిహ్నం

స్కాట్లాండు‌లో మూడు స్వదేశీ భాషలు ఉన్నాయి: ఇంగ్లీషు, స్కాట్సు, స్కాటిషు గేలికు.^[175][176] స్కాట్లాండు‌లో మాట్లాడే వివిధ రకాల ఇంగ్లీషు అయిన స్కాటిషు స్టాండర్డు ఇంగ్లీషు, బైపోలారు భాషా నిరంతరాయం ఒక చివరలో ఉంది. మరొక వైపు విస్తృత స్కాట్సు ఉన్నాయి.^[177] స్కాటిషు స్టాండర్డు ఇంగ్లీషు స్కాట్సు ద్వారా వివిధ స్థాయిలలో ప్రభావితమై ఉండవచ్చు. ^[178][179] ఆ ప్రాంతంలో హైలాండు ఇంగ్లీషు మాట్లాడతారు. అయితే గేలికు ఎక్కువగా పశ్చిమ దీవులలో మాట్లాడతారు. అక్కడ ఎక్కువ మంది నివాసితులు దీనిని ఉపయోగిస్తున్నారు. మొత్తంమీద 19వ శతాబ్దం నుండి స్కాట్లాండు, ఇంగ్లీషు కాకుండా ఇతర స్వదేశీ భాషల వాడకం తగ్గింది. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 63% జనాభాకు "స్కాట్సు‌లో నైపుణ్యాలు లేవు" అని సూచించింది.^[180] గేలికు వాడకం జనాభాలో 1% మందికి మాత్రమే పరిమితం చేయబడింది. ^[181] స్కాట్లాండు‌లో గేలికు మాట్లాడేవారి సంఖ్య 1881లో 250,000 నుండి 2008లో 60,000కి పడిపోయింది.^[182] స్కాట్లాండు అంతటా, 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 25,000 మంది (జనాభాలో 0.49%) ఇంట్లో గేలికు‌ను ఉపయోగిస్తున్నారు. స్కాట్లాండు‌లో ఇంగ్లీషు, స్కాట్సు తర్వాత అత్యంత సాధారణ భాష పోలిషు, జనాభాలో దాదాపు 1.1% లేదా 54,000 మంది ఉన్నారు.^[183][184]

రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం తర్వాత వలసలు గ్లాస్గో, ఎడినుబర్గు, డండీలకు చిన్న దక్షిణాసియా సమాజాలను ఇచ్చాయి.^[185] 2011లో స్కాట్లాండు‌లో జాతిపరంగా 49,000 మంది పాకిస్తానీ ప్రజలు నివసిస్తున్నారని అంచనా వేయబడింది. ఇది వారిని అతిపెద్ద శ్వేతజాతియేతర జాతి సమూహంగా మార్చింది. ^[186] 2004లో యూరోపియను యూనియను విస్తరణ మధ్య, తూర్పు ఐరోపా నుండి స్కాట్లాండు‌కు వలసలు పెరిగాయి. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం అక్కడ 61,000 మంది పోల్సు నివసించారని సూచించింది.^[186][187]

స్కాట్లాండు మొత్తం జనాభా కంటే విదేశాలలో నివసిస్తున్న స్కాటిషు వంశపారంపర్యత కలిగిన చాలా మంది ప్రజలు ఉన్నారు. 2000 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 9.2 మిలియన్ల అమెరికన్లు కొంతవరకు స్కాటిషు సంతతికి చెందినవారని స్వయంగా నివేదించారు. ^[188] ఉల్స్టరు ప్రొటెస్టంటు జనాభా ప్రధానంగా లోతట్టు స్కాటిషు సంతతికి చెందినది.^[189] ప్రస్తుతం యుఎస్‌లో నివసిస్తున్న స్కాట్సు-ఐరిషు వలసల వారసులు 27 మిలియన్లకు పైగా ఉన్నారని అంచనా వేయబడింది.^[190][191] కెనడా లో, స్కాటిషు-కెనడియను సమాజం 4.7 మిలియన్ల మందిని కలిగి ఉంది. ^[192] న్యూజిలాండు‌లోని అసలు యూరోపియను స్థిరనివాసుల జనాభాలో దాదాపు 20% మంది స్కాట్లాండు నుండి వచ్చారు.^[193]

మతం

ప్రధాన వ్యాసం: స్కాట్లాండు‌లో మతం

ఎడిను‌బర్గు‌లోని హై కిర్కు

2022 జనాభా లెక్కల ప్రకారం స్కాట్సు‌లో ఎక్కువ మంది (51.12%) ఏ మతాన్ని అనుసరించడం లేదని నివేదించారు. ఎక్కువగా ఆచరించే మతం క్రైస్తవ మతం (38.79%), ఎక్కువగా చర్చి ఆఫ్ స్కాట్లాండు (20.36%), రోమను కాథలిక్కులు (13.3%).^[194] దాదాపు ప్రతి కౌన్సిలు ప్రాంతంలో జనాభా లెక్కల ప్రశ్నకు అత్యంత సాధారణ ప్రతిస్పందన "మతం లేదు", నా హ్-ఐలీనను సియారు, ఇన్వరు‌క్లైడు‌లలో తప్ప, ఇక్కడ చర్చ్ ఆఫ్ స్కాట్లాండు (35.3%), కాథలిక్కులు (33.4%) వరుసగా అత్యంత సాధారణ ప్రతిస్పందనలుగా ఉన్నాయి. ^[194]

ఇప్పుడు స్కాట్లాండు‌లో 1,400 సంవత్సరాలకు పైగా క్రైస్తవ మతం, రూపాలు మతపరమైన జీవితాన్ని ఆధిపత్యం చేశాయి. ^[195][196] 1560 నాటి స్కాటిషు సంస్కరణ నుండి, జాతీయ చర్చి (చర్చ్ ఆఫ్ స్కాట్లాండు, ది కిర్కి అని కూడా పిలుస్తారు) ధోరణిలో ప్రొటెస్టంటు‌గా, వేదాంతశాస్త్రంలో సంస్కరించబడింది. 1689 నుండి ఇది రాష్ట్రం నుండి స్వతంత్రంగా చర్చి ప్రభుత్వ ప్రెస్బిటేరియను వ్యవస్థను కలిగి ఉంది.^[15] దీని సభ్యత్వం 2020లో 3,00,000 కంటే తక్కువగా పడిపోయింది (మొత్తం జనాభాలో 5%) ^{[197][198][199]} చర్చి ఒక ప్రాదేశిక పారిషు నిర్మాణాన్ని నిర్వహిస్తుంది. స్కాట్లాండు‌లోని ప్రతి కమ్యూనిటీకి స్థానిక సమాజం ఉంటుంది.

స్కాట్లాండు‌లో కూడా గణనీయమైన రోమను కాథలికు జనాభా ఉంది. 13.3% మంది ఆ విశ్వాసాన్ని ప్రకటించారు. ముఖ్యంగా గ్రేటరు గ్లాస్గో, వాయువ్యంలో.^[200][194] సంస్కరణ తర్వాత, స్కాట్లాండు‌లోని రోమను కాథలిక్కులు హైలాండ్సు, ఉయిస్టు, బార్రా వంటి కొన్ని పశ్చిమ దీవులలో కొనసాగారు, 19వ శతాబ్దంలో ఐర్లాండు నుండి వలసల ద్వారా ఇది బలపడింది. స్కాట్లాండు‌లోని ఇతర క్రైస్తవ తెగలలో ఫ్రీ చర్చి ఆఫ్ స్కాట్లాండు, అనేక ఇతర ప్రెస్బిటేరియను శాఖలు ఉన్నాయి. స్కాట్లాండు మూడవ అతిపెద్ద చర్చి స్కాటిషు ఎపిస్కోపలు చర్చి.^[201]

ఇతర మైనారిటీ విశ్వాసాలలో ఇస్లాం (2.2%), హిందూ మతం (0.55%), సిక్కు మతం, బౌద్ధమతం ఉన్నాయి. ^{[194][202][203]} 2007లో 40వ వార్షికోత్సవాన్ని జరుపుకున్న ఎ సమీపంలోని సామ్యే లింగు మఠం పశ్చిమ ఐరోపాలోని అత్యంత పురాతన బౌద్ధ మఠం. ^[204]

విద్య

ప్రధాన వ్యాసం: స్కాట్లాండు‌లో విద్య

1413 లో స్థాపించబడిన సెయింట్ ఆండ్రూస్ విశ్వవిద్యాలయం స్కాట్లాండ్‌లో అతి పురాతనమైనది మరియు ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న పురాతన విశ్వవిద్యాలయాలలో ఒకటి.^[205]

1413లో స్థాపించబడిన సెయింటు ఆండ్రూసు విశ్వవిద్యాలయం స్కాట్లాండు‌లోని పురాతనమైనది అలాగే ప్రపంచవ్యాప్తంగా పురాతనమైనది. ^[206] స్కాటిషు విద్యా వ్యవస్థ ఎల్లప్పుడూ విస్తృత విద్య మీద ప్రత్యేక ప్రాధాన్యతను కలిగి ఉంది. ^[207] 15వ శతాబ్దంలో విద్యా చట్టం 1496 ఆమోదంతో విద్య మీద మానవతావాద ప్రాధాన్యత పెరిగింది. ఇది బారను‌ల కుమారులు, స్వేచ్ఛా యజమానులందరూ "పరిపూర్ణ లాటిను" నేర్చుకోవడానికి గ్రామరు పాఠశాలలకు హాజరు కావాలని ఆదేశించింది. దీని ఫలితంగా పురుష, సంపన్న ఉన్నత వర్గాలలో అక్షరాస్యత పెరిగింది.^[208] సంస్కరణలో 1560 ఫస్ట్ బుక్ ఆఫ్ డిసిప్లిను ప్రతి పారిష్‌లో ఒక పాఠశాల కోసం ఒక ప్రణాళికను రూపొందించింది. కానీ ఇది ఆర్థికంగా అసాధ్యం అని నిరూపించబడింది.^[209] 1616లో ప్రివీ కౌన్సిలు‌లో ఒక చట్టం ప్రతి పారిషు‌కు ఒక పాఠశాలను స్థాపించాలని ఆదేశించింది. ^[210] 17వ శతాబ్దం చివరి నాటికి లోతట్టు ప్రాంతాలలో పారిషు పాఠశాలల పూర్తి నెట్‌వర్కు ఉంది. కానీ హైలాండ్సు‌లో ప్రాథమిక విద్య ఇప్పటికీ చాలా ప్రాంతాలలో లేదు.^[211] విద్య (స్కాట్లాండు) చట్టం 1872 వరకు విద్య రాజ్యానికి కాకుండా చర్చికి సంబంధించిన విషయంగా ఉండేది.^[212]

స్కాట్లాండు‌లో విద్య స్కాటిషు ప్రభుత్వం బాధ్యత వహిస్తుంది. దాని కార్యనిర్వాహక సంస్థ ఎడ్యుకేషను స్కాట్లాండు పర్యవేక్షిస్తుంది.^[213] స్కాట్లాండు జాతీయ పాఠశాల పాఠ్యాంశమైన కరికులం ఫర్ ఎక్సలెన్సు ప్రస్తుతం 3 నుండి 18 సంవత్సరాల వయస్సు గల పిల్లలు, యువకులకు పాఠ్య ప్రణాళికను అందిస్తుంది.^[214] స్కాట్లాండు‌లోని 3- 4 సంవత్సరాల వయస్సు గల పిల్లలందరూ ఉచిత నర్సరీ స్థలానికి అర్హులు. అధికారిక ప్రాథమిక విద్య సుమారు 5 సంవత్సరాల వయస్సులో ప్రారంభమై 7 సంవత్సరాల వరకు ఉంటుంది (P1–P7); స్కాట్లాండు‌లోని పిల్లలు 14 - 18 సంవత్సరాల వయస్సు మధ్య ఎక్సలెన్సు కోసం పాఠ్య ప్రణాళిక జాతీయ అర్హతలను అధ్యయనం చేస్తారు. పాఠశాల వదిలివేసే వయస్సు 16 సంవత్సరాలు. ఆ తర్వాత విద్యార్థులు పాఠశాలలోనే ఉండి మరిన్ని అర్హతలను అభ్యసించడానికి ఎంచుకోవచ్చు. కొన్ని ప్రైవేటు పాఠశాలల్లో తక్కువ సంఖ్యలో విద్యార్థులు ఇంగ్లీషు వ్యవస్థను అనుసరించి జిసిఎస్‌ఇలు ఎ ఎ ఎస్-స్థాయిల వైపు చదువుకోవచ్చు. ^[215]

పదిహేను స్కాటిషు విశ్వవిద్యాలయాలు ఉన్నాయి. వాటిలో కొన్ని ప్రపంచంలోనే పురాతనమైనవి. ^[216][217] 16వ శతాబ్దం ముగిసే ముందు స్థాపించబడిన నాలుగు విశ్వవిద్యాలయాలు - సెయింటు ఆండ్రూసు విశ్వవిద్యాలయం, గ్లాస్గో విశ్వవిద్యాలయం, అబెర్డీను విశ్వవిద్యాలయం, ఎడినుబర్గు ‌విశ్వవిద్యాలయం - సమిష్టిగా స్కాట్లాండు‌లోని పురాతన విశ్వవిద్యాలయాలుగా పిలువబడతాయి. ఇవన్నీ టిహెచ్‌ఇ ర్యాంకింగ్స్‌లో ప్రపంచంలోని 200 ఉత్తమ విశ్వవిద్యాలయాలలో ఒకటిగా నిలిచాయి, ఎడిన్‌బర్గ్ టాప్ 50లో నిలిచింది. ^[218] 2012లో క్యూఎస్ వరల్డు యూనివర్సిటీ ర్యాంకింగ్సు టాప్ 100లో స్కాట్లాండు తలసరి విశ్వవిద్యాలయాలను కలిగి ఉంది.^[219] ప్రపంచ జనాభాలో 0.1% కంటే తక్కువ జనాభాతో ప్రపంచంలోని ప్రచురించబడిన పరిశోధనలలో 1% ఈ దేశం ఉత్పత్తి చేస్తుంది. స్కాట్లాండు సేవా రంగ ఎగుమతుల్లో 9% ఉన్నత విద్యా సంస్థలు వాటా కలిగి ఉన్నాయి.^[220][221] స్కాట్లాండు‌లోని యూనివర్సిటీ కోర్టులు మాత్రమే డిగ్రీలను ప్రదానం చేయడానికి అధికారం కలిగిన స్కాట్లాండు‌లోని ఏకైక సంస్థలు.

ఆరోగ్యం

ప్రధాన వ్యాసం: స్కాట్లాండ్‌లో ఆరోగ్య సంరక్షణ

మరిన్ని సమాచారం: స్కాట్లాండు‌లోని ఆసుపత్రుల జాబితా, స్కాట్లాండు‌లోని సామాజిక సంరక్షణ

ఎన్‌హెచ్‌ఎస్ స్కాట్లాండు క్వీన్ ఎలిజబెతు యూనివర్సిటీ హాస్పిటలు, గ్లాస్గో. ఇది యూరపు‌లో అతిపెద్ద హాస్పిటలు క్యాంపసు.^[222]

స్కాట్లాండు‌లో ఆరోగ్య సంరక్షణ ప్రధానంగా స్కాట్లాండు, ప్రజారోగ్య సంరక్షణ వ్యవస్థ అయిన ఎంహెచ్‌ఎస్ స్కాట్లాండు ద్వారా అందించబడుతుంది. ఇది నేషనలు హెల్తు సర్వీసు (స్కాట్లాండు) చట్టం 1947 (తరువాత నేషనలు హెల్తు సర్వీసు (స్కాట్లాండు) చట్టం 1978 ద్వారా రద్దు చేయబడింది) ద్వారా స్థాపించబడింది. ఇది ఇంగ్లాండు, వేల్సు‌లో ఎన్‌హెచ్‌ఎస్ ప్రారంభానికి అనుగుణంగా 1948 జూలై 5న అమలులోకి వచ్చింది. 1948కి ముందు స్కాట్లాండు భూభాగంలో సగం ఇప్పటికే హైలాండ్సు, ఐలాండ్సు మెడికలు సర్వీసు అందించే రాజ్య-నిధులతో కూడిన ఆరోగ్య సంరక్షణ ద్వారా కవరు చేయబడింది.^[223] ఆరోగ్య సంరక్షణ విధానం, నిధులు స్కాటిషు ప్రభుత్వ ఆరోగ్య డైరెక్టరేట్ల బాధ్యత. 2014లో, స్కాట్లాండ్‌లోని ఎన్‌హెచ్‌ఎస్‌లో దాదాపు 140,000 మంది సిబ్బంది ఉన్నారు. ^[224]

స్కాట్లాండు‌లో మొత్తం సంతానోత్పత్తి రేటు (టిఎఫ్‌ఆర్) 2.1 భర్తీ రేటు కంటే తక్కువగా ఉంది (టిఇఆర్ 2011లో 1.73 ^[225]). ఎక్కువ జననాలు అవివాహిత స్త్రీలవే (2012లో 51.3% జననాలు వివాహానికి ముందే జరిగాయి^[226])

2012 - 2014 మధ్య స్కాట్లాండు‌లో జన్మించిన వారి ఆయుర్దాయం పురుషులకు 77.1 సంవత్సరాలు, స్త్రీలకు 81.1 సంవత్సరాలు. ^[227] యుకెలోని నాలుగు దేశాలలో ఇది అత్యల్పం. ^[227] 2002లో స్కాట్లాండు‌లో క్యాన్సరు వంటి వ్యాధుల కారణంగా ఆసుపత్రిలో చేరిన వారి సంఖ్య 2,528. తరువాతి పదేళ్లలో 2012 నాటికి ఇది 2,669కి పెరిగింది.^[228] కరోనరీ హార్టు డిసీజు (సిహెచ్‌డి) వంటి ఇతర వ్యాధులకు ఆసుపత్రిలో చేరే వారి సంఖ్య తక్కువగా ఉంది. 2002లో 727 మంది చేరగా 2012లో ఆ సంఖ్య 489కి తగ్గింది.^[228]

ప్రభుత్వం - రాజకీయాలు

ప్రధాన వ్యాసాలు: స్కాట్లాండు రాజకీయాలు, స్కాటిషు పార్లమెంటు స్కాటిషు ప్రభుత్వం మరిన్ని సమాచారం: స్కాట్లాండు‌లోని రాజకీయ పార్టీలు, స్కాట్లాండు‌లో ఎన్నికలు, స్కాట్లాండు ఎన్నికల వ్యవస్థ

కింగ్ 3వ చార్లెసు
చక్రవర్తి
2022 నుండి

జాన్ స్విన్నీ
మొదటి మంత్రి
2024 నుండి

స్కాట్లాండు యునైటెడు కింగ్‌డం‌లో భాగంగా ఉంది. దీనికి ప్రస్తుత సార్వభౌమాధికారి 3వ చార్లెసు. ఇది రాజ్యాంగ రాచరికం పాలనలో ఉంది.^[229] రాచరికవ్యవస్థ స్కాట్లాండు‌లో ప్రత్యేకమైన వివిధ శైలులు, బిరుదులు, ఇతర చిహ్నాలను ఉపయోగిస్తుంది. వీటిలో ఎక్కువ భాగం యూనియను‌కు ముందు స్కాట్లాండు రాజ్యంలో ఉద్భవించాయి. వీటిలో రాయలు స్టాండర్డు ఆఫ్ స్కాట్లాండు, రాయలు కోటు ఆఫ్ ఆర్మ్సు, డ్యూకు ఆఫ్ రోథెసే అనే బిరుదు ఉన్నాయి. ఇది సాంప్రదాయకంగా రాజ్యవారసుడికి ఇవ్వబడుతుంది. విభిన్నమైన స్కాటిషు అధికారులకు ఇవ్వడానిక్క్ ఆఫీసర్సు ఆఫ్ స్టేటు, ఆఫీసర్సు ఆఫ్ ది క్రౌన్ వంటి బిరుదులు కూడా ఉన్నాయి. ఆర్డరు ఆఫ్ ది థిస్టిలు, ఒక ఛైవల్రికు ఆర్డరు వంటి బిరుదులు ఈ దేశానికి ప్రత్యేకమైనది.^[230]

యునైటెడు కింగ్‌డం పార్లమెంటు, స్కాట్లాండు పార్లమెంటు దేశం ప్రాథమిక శాసన సంస్థలు. యుకె పార్లమెంటు సార్వభౌమాధికారం కలిగి ఉంది. అందువల్ల స్కాటిషు పార్లమెంటు ‌ఆధిపత్యం కలిగి ఉంటుంది.^[231] కానీ సాధారణంగా రిజర్వు చేయబడిన విషయాల మీద శాసనం చేయడానికి మాత్రమే పరిమితం అవుతుంది: ప్రధానంగా కొన్ని పన్నులు, సామాజిక భద్రత, రక్షణ, అంతర్జాతీయ సంబంధాలు, ప్రసారం, కొన్ని అంశాలు. .^[232] స్కాటిషు పార్లమెంటు అనుమతి లేకుండా యుకె పార్లమెంటు వికేంద్రీకృత విషయాల మీద శాసనం చేయకూడదని ఒక సమావేశం వివరిస్తూ ఉంది. ^[233] యుకె పార్లమెంటు దిగువ సభ అయిన హౌసు ఆఫ్ కామన్సు‌లో 57 మంది పార్లమెంటు సభ్యులు (మొత్తం 650 మందిలో) స్కాట్లాండు‌కు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తారు.^[234] వారు ఫస్టు-పాస్టు-ది-పోస్టు ఓటింగు విధానం కింద సింగిలు-మెంబరు నియోజకవర్గాలనుండి ఎన్నుకోబడతారు. స్కాట్లాండు కార్యాలయం స్కాట్లాండు‌లోని బ్రిటిషు ప్రభుత్వాన్ని సూచిస్తుంది. ప్రభుత్వంలో స్కాటిషు ప్రయోజనాలను సూచిస్తుంది.^[235] స్కాట్లాండు కార్యాలయానికి యునైటెడు కింగ్‌డం క్యాబినెటు‌లో కూర్చున్న స్కాట్లాండు రాష్ట్ర కార్యదర్శి నాయకత్వం వహిస్తారు.^[236] లేబరు ఎంపీ ఇయాను ముర్రే 2024 జూలై నుండి ఈ పదవిలో ఉన్నారు. ^[237]

ఎడినుబర్గు ‌లోని స్కాటిషు పార్లమెంటు భవనం స్కాటిషు పార్లమెంటు, దాని కమిటీల స్థానం

ఎడినుబర్గు‌లోని స్కాటిషు పార్లమెంటు భవనం స్కాటిషు పార్లమెంటు, దాని కమిటీలకు స్థానంగా ఉంది.స్కాటిషు పార్లమెంటు 129 మంది సభ్యులతో (ఎమెస్పిలు) ఏకసభ్య శాసనసభ: వారిలో 73 మంది వ్యక్తిగత నియోజకవర్గాలకు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తారు. ఫస్టు-పాస్టు-ది-పోస్టు వ్యవస్థలో ఎన్నికవుతారు. మిగిలిన 56 మంది అదనపు సభ్యుల వ్యవస్థ ద్వారా ఎనిమిది వేర్వేరు ఎన్నికల ప్రాంతాలలో ఎన్నికవుతారు. ఎమెస్‌పి సాధారణంగా ఐదు సంవత్సరాల కాలానికి సేవలందిస్తారు.^[238] యునైటెడు కింగ్‌డం‌లోని వికేంద్రీకృత పార్లమెంటు‌లలో స్కాటిషు పార్లమెంటు అత్యంత విస్తృతమైన వికేంద్రీకృత అధికారాలను కలిగి ఉంది.^[239] అంతర్జాతీయంగా అత్యంత శక్తివంతమైన వికేంద్రీకృత పార్లమెంటు‌లలో ఒకటిగా పరిగణించబడుతుంది.^[240] 2021 స్కాటిషు పార్లమెంటు ఎన్నికల తర్వాత అతిపెద్ద పార్టీ అయిన స్కాటిషు నేషనలు పార్టీ (ఎస్‌ఎన్‌పి) 129 సీట్లలో 64 గెలుచుకుంది.^[241] స్కాటిషు కన్జర్వేటివు‌లు, స్కాటిషు లేబరు, స్కాటిషు లిబరలు డెమొక్రాట్లు, స్కాటిషు గ్రీమ్సు కూడా ప్రస్తుత పార్లమెంట్‌లో ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్నాయి. ^[241] తదుపరి స్కాటిషు పార్లమెంటు ఎన్నికలు 2026 మే 7న జరగనున్నాయి.^[242]

ప్రపంచవ్యాప్తంగా అత్యంత శక్తివంతమైన అధికార వికేంద్రీకరణ ప్రభుత్వాలలో ఒకటిగా వర్ణించబడిన స్కాటిష్ ప్రభుత్వం,^[243] ఎమ్‌ఎస్‌పి నామినేటు చేయబడిన మొదటి మంత్రి నేతృత్వంలో ఉంటుంది. సాధారణంగా పార్లమెంటులో అతిపెద్ద పార్టీ నాయకుడు. ఇతర మంత్రులను మొదటి మంత్రి నియమిస్తారు వారి అభీష్టానుసారం పనిచేస్తారు. ^[244] స్కాటిషు ప్రభుత్వ అధిపతిగా, మొదటి మంత్రి ప్రభుత్వ విధానం యొక్క సమగ్ర అభివృద్ధి, అమలు మరియు ప్రదర్శనకు బాధ్యత వహిస్తారు. స్వదేశంలో, అంతర్జాతీయంగా దేశ ప్రయోజనాలను ప్రోత్సహించడానికి బాధ్యత వహిస్తారు. ^[245] స్కాటిషు నేషనలు పార్టీ (ఎస్‌ఎన్‌పి) నాయకుడు జాన్ స్విన్నీ, 2024 మే 8 నుండి మొదటి మంత్రిగా పనిచేస్తున్నారు.^[246]

దౌత్యం - సంబంధాలు

ప్రధాన మంత్రి జాన్ స్విన్నీ 2024లో బుటు హౌసు‌లో జాంబియా అధ్యక్షుడు హకైండే హిచిలేమాతో సమావేశమయ్యారు

స్కాటిషు ప్రభుత్వ నాయకుడిగా ప్రధాన మంత్రి ప్రభుత్వ అధిపతుల మండలి, అంతర్జాతీయ సంబంధాలను సులభతరం చేసే సంస్థల కౌన్సిలు ఆఫ్ ది నేషన్సు అండు రీజియన్సు‌లో సభ్యుడుగా ఉంటాడు. ^[247] అయినప్పటికీ స్కాటిషు ప్రభుత్వం విదేశాలలో స్కాటిషు ప్రయోజనాలను ప్రోత్సహించవచ్చు. స్కాట్లాండు‌లో విదేశీ పెట్టుబడులను ప్రోత్సహించవచ్చు.^[248] విదేశాంగ విధానం అనేది ప్రత్యేకించబడిన విషయంగా ఉంది. అది ప్రధానంగా యుకె ప్రభుత్వ విభాగం అయిన విదేశాంగ కార్యాలయం బాధ్యత.^[249] ప్రధాన మంత్రి, రాజ్యాంగ కార్యదర్శి ^[250]విదేశీ వ్యవహారాలను కలిగి ఉన్న పోర్టు‌ఫోలియోలను కలిగి ఉంటారు. ^[251][252] స్కాట్లాండు అంతర్జాతీయ నెట్‌వర్కు‌లో రెండు స్కాట్లాండు హౌసు‌లు ఉన్నాయి; ఒకటి బ్రస్సెల్సు‌లో, మరొకటి లండను‌లో ఉన్నాయి. ఏడు స్కాటిషు ప్రభుత్వ అంతర్జాతీయ కార్యాలయాలు ఉన్నాయి. ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఇతర దేశాలలో ముప్పైకి పైగా స్కాటిషు డెవలపు‌మెంటు ఇంటర్నేషనలు కార్యాలయాలు ఉన్నాయి. రెండు స్కాట్లాండు హౌసు‌లు స్వతంత్ర స్కాటిషు ప్రభుత్వ సంస్థలుగా ఉన్నాయి. అయితే ఏడు స్కాటిషు ప్రభుత్వ అంతర్జాతీయ కార్యాలయాలు బ్రిటిషు రాయబార కార్యాలయాలు లేదా బ్రిటిషు హైకమిషను కార్యాలయాలలో ఉన్నాయి.^[253] స్కాటిషు ప్రభుత్వానికి బీజింగు, బెర్లిను, బ్రస్సెల్సు, కోపెను‌హాగను, డబ్లిను, లండను, ఒట్టావా, పారిసు, వాషింగ్టను, డి.సి.లలో కార్యాలయాల నెట్‌వర్కు ఉంది. ఇవి ఆయా ప్రాంతాలలో స్కాటిషు ప్రయోజనాలను ప్రోత్సహిస్తాయి. ^[254] అదనంగా దేశంలో అనేక విదేశీ దౌత్య కార్యకలాపాలు ఉన్నాయి. వీటిలో ఎక్కువ భాగం రాజధాని నగరం ఎడినుబర్గు‌లో ఉన్నాయి. ^[255]

1295లో స్కాట్లాండు రాజ్యం, ఫ్రాన్సు రాజ్యం మధ్య ఇరు దేశాల మీద ఆంగ్లేయుల దండయాత్రను నిరుత్సాహపరిచేందుకు కుదిరిన 'ఆల్డు అలయన్సు' ఒప్పందం ఫలితంగా ఫ్రాన్సు‌తో చారిత్రాత్మక సంబంధాలు ఏర్పడ్డాయి.^[256] ఈ కూటమి పదహారవ శతాబ్దంలో సమర్థవంతంగా ముగిసింది. కానీ రెండు దేశాలు సన్నిహిత సంబంధాన్ని కలిగి ఉన్నాయి. 2013లో స్కాటిషు ప్రభుత్వం, ఫ్రాన్సు ప్రభుత్వం మధ్య ఉద్దేశ్య ప్రకటన మీద సంతకం చేయబడింది. ^[257] 2004లో స్కాట్లాండు మలావి భాగస్వామ్యం స్థాపించబడింది. ఇది మలావితో ఉన్న సంబంధాలను బలోపేతం చేయడానికి స్కాటిషు కార్యకలాపాలను సమన్వయం చేస్తుంది. 2021లో స్కాటిషు ప్రభుత్వం, ఐర్లాండు ప్రభుత్వం ఐర్లాండు-స్కాట్లాండు ద్వైపాక్షిక సమీక్ష మీద సంతకం చేశాయి. దౌత్యం, ఆర్థిక వ్యవస్థ, వ్యాపారం వంటి రంగాలలో సహకారాన్ని పెంచడానికి రెండు ప్రభుత్వాలకు కట్టుబడి ఉన్నాయి.^{[253][258][259]} స్కాట్లాండు స్కాండినేవియను దేశాలతో చారిత్రక, సాంస్కృతిక సంబంధాలను కూడా కలిగి ఉంది.^[260][261]స్కాటిషు ప్రభుత్వ విధానం నార్డికు, బాల్టికు దేశాలతో బలమైన రాజకీయ సంబంధాలను సమర్థిస్తుంది. దీని ఫలితంగా బేబీ బాక్సు‌లు వంటి కొన్ని నార్డికు-ప్రేరేపిత విధానాలను స్వీకరించడం జరిగింది.^[262][263] స్కాటిషు పార్లమెంటు ప్రతినిధులు 2022లో మొదటిసారి నార్డికు కౌన్సిలు‌కు హాజరయ్యారు.^[264]

స్కాట్లాండు బ్రిటిషు-ఐరిషు కౌన్సిలు, శాసన అధికారం కలిగిన యూరోపియను ప్రాంతాల సమావేశం (ఆర్ఎఇజిఎల్ఇజి), బ్రిటిషు-ఐరిషు పార్లమెంటరీ అసెంబ్లీ, యూరోపియను మునిసిపాలిటీలు, ప్రాంతాల మండలి, ^[265] ఇంటరు-పార్లమెంటరీ ఫోరం, స్థానిక - ప్రాంతీయ అధికారుల కాంగ్రెసు,^[266] కామన్వెల్తు పార్లమెంటరీ అసోసియేషను^{[267][268][269]}, యూరోపియను యూనియను‌తో పార్లమెంటరీ భాగస్వామ్య అసెంబ్లీలలో సభ్యదేశంగా ఉంది.^[270] జాక్ మెక్‌‌కానెల్ ప్రధానమంత్రిగా ఉన్నప్పుడు స్కాట్లాండు 2003 నవంబరు నుండి 2004 నవంబరు వరకు శాసన అధికారం కలిగిన యూరోపియను ప్రాంతాల సమావేశానికి అధ్యక్షత వహించింది.^[271]

అధికార వికేంద్రీకరణ - స్వాతంత్ర్యం

ప్రారంభ మొదటి మంత్రి డోనాల్డు డేవరు దీనిని "దేశ పితా" అని పిలుస్తారు.^[272]

20వ శతాబ్దం చివరలో యునైటెడు కింగ్‌డం‌లో ఒక విధానంగా అధికార వికేంద్రీకరణ - ప్రాంతీయ ప్రభుత్వానికి కేంద్ర ప్రభుత్వ అధికారాలను ఇవ్వడం ^[273]–- ప్రజాదరణను అధికరించింది; దీనిని అప్పటి లేబరు పార్టీ నాయకుడు జాన్ స్మితు "స్కాటిషు ప్రజల స్థిర సంకల్పం"గా అభివర్ణించారు. ^[274] తరువాత స్కాట్లాండు చట్టం ఆధారంగా 1998 లో స్కాటిషు పార్లమెంటు, స్కాటిషు ప్రభుత్వం స్థాపించబడ్డాయి; ఈ చట్టం 1997లో విజయవంతమైన ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ తర్వాత పార్లమెంటును సృష్టించడం, ఆదాయపు పన్నును మార్చడానికి పరిమిత అధికారాలను ఇవ్వడం రెండింటికీ మెజారిటీ మద్దతును పొందింది.^[275] ఈ చట్టం యుకె పార్లమెంటు స్పష్టంగా రిజర్వు చేయని అన్ని ప్రాంతాలలో కొత్త సంస్థలను చట్టబద్ధం చేయడానికి వీలు కల్పించింది.^[276]

2012 - 2016 నాటి స్కాట్లాండు చట్టాలు, స్కాటిషు పార్లమెంటుకు పన్ను, సామాజిక భద్రత మీద చట్టాన్ని రూపొందించడానికి మరిన్ని అధికారాలను ఇచ్చాయి;^[277] 2016 చట్టం స్కాట్లాండు‌లోని క్రౌను ఎస్టేటు వ్యవహారాలను నిర్వహించడానికి స్కాటిషు ప్రభుత్వానికి అధికారాలను కూడా ఇచ్చింది. ^[278] దీనికి విరుద్ధంగా యునైటెడు కింగ్‌డం అంతర్గత మార్కెట్టు చట్టం 2020 వస్తువులు, సేవలను నియంత్రించడానికి స్కాటిషు పార్లమెంటు స్వయంప్రతిపత్తిని పరిమితం చేస్తుంది.^[279][280] ఇది అధికార వికేంద్రీకరణను దెబ్బతీస్తుందని మేధావులు అభిఒరాయపడుతున్నారు.^[286]

2007 స్కాటిషు పార్లమెంటు ఎన్నికలు స్కాటిషు స్వాతంత్ర్యానికి మద్దతు ఇచ్చే స్కాటిషు నేషనలు పార్టీ (ఎస్‌ఎన్‌పి) మైనారిటీ ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేయడానికి దారితీశాయి. కొత్త ప్రభుత్వం రాజ్యాంగ అంశాల మీద "జాతీయ చర్చను"ను ఏర్పాటు చేసింది. స్కాటిషు పార్లమెంటు అధికారాలను పెంచడం, సమాఖ్యవాదం లేదా యునైటెడు కింగ్‌డం నుండి స్కాటిషు స్వాతంత్ర్యం మీద ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ వంటి అనేక ఎంపికలను ప్రతిపాదించింది. మూడు ప్రధాన యూనియను వ్యతిరేక పార్టీలు; స్కాటిషు లేబరు, స్కాటిషు కన్జర్వేటివు‌లు, స్కాటిషు లిబరలు డెమొక్రాట్లు - స్వాతంత్ర్యాన్ని పరిగణనలోకి తీసుకోకుండా వికేంద్రీకృత స్కాటిషు, యుకె-వ్యాప్త సంస్థల మధ్య అధికారాల పంపిణీని పరిశోధించడానికి ఒక ప్రత్యేక కమిషను‌ను సృష్టించాయి.^[287] 2009 ఆగస్టులో ఎస్‌ఎన్‌పి 2010 నవంబరులో స్వాతంత్ర్యం మీద ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ జరపడానికి ఒక బిల్లును ప్రతిపాదించింది. కానీ అన్ని ఇతర ప్రధాన పార్టీల వ్యతిరేకతతో ఓడిపోయింది.^[288][289].

స్వాతంత్ర్యం మీద ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ నిర్వహించడానికి 2012లో ఎడిన్‌బర్గు ఒప్పందం మీద సంతకం చేయడం

2011 స్కాటిషు పార్లమెంటు ఎన్నికల ఫలితంగా స్కాటిషు పార్లమెంటు‌లో ఎస్‌ఎన్‌పి మొత్తం మెజారిటీని పొందింది. 2014 సెప్టెంబరు 18న స్కాటిషు స్వాతంత్ర్యం మీద ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ జరిగింది.^[290][291] ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ ఫలితంగా స్వాతంత్ర్యాన్ని తిరస్కరించడం 55.3% తగ్గి 44.7%కి చేరుకుంది.^[292][291] ప్రచారం సందర్భంగా బ్రిటిషు పార్లమెంటు‌లోని మూడు ప్రధాన పార్టీలు - కన్జర్వేటివ్‌లు, లేబరు, లిబరలు డెమొక్రాట్లు - స్కాటిషు పార్లమెంటు అధికారాలను విస్తరించడానికి ప్రతిజ్ఞ చేశాయి. ^[293][291] రాబర్టు స్మితు, కెల్విన్‌కు చెందిన బారను స్మితు అధ్యక్షతన ఒక ఆల్-పార్టీ కమిషను ఏర్పడింది,^[291] ఇది స్కాట్లాండు చట్టం 2016కి దారితీసింది.^[294]

యూరోపియను యూనియను ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ చట్టం 2015 తర్వాత 2016 యునైటెడు కింగ్డం ‌యూరోపియను యూనియను సభ్యత్వ ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ 2016 జూన్ 23న బ్రిటను యూరోపియను యూనియను సభ్యత్వం మీద జరిగింది. యునైటెడు కింగ్డంలో మెజారిటీ ఇయు నుండి వైదొలగాలని ఓటు వేయగా, స్కాట్లాండు‌లో మెజారిటీ సభ్యదేశంగా ఉండటానికి ఓటు వేశారు.^[295] మొదటి మంత్రి నికోలా స్టర్జను, మరుసటి రోజు ఫలితంగా కొత్త స్వాతంత్ర్య ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ "చాలా అవకాశం" ఉందని ప్రకటించారు.^[296][295] 2020 జనవరి 31న యునైటెడు కింగ్‌డం అధికారికంగా యూరోపియను యూనియను నుండి వైదొలిగింది. స్కాట్లాండు చట్టం ప్రకారం రాజ్యాంగ వ్యవహారాలు రిజర్వు చేయబడిన విషయాలు కాబట్టి, చట్టబద్ధంగా ఓటు వేయడానికి స్కాటిషు పార్లమెంటుకు సెక్షను 30 కింద తాత్కాలిక అదనపు అధికారాలు మంజూరు చేయాల్సి ఉంటుంది.^{[297][298][299]}

స్థానిక ప్రభుత్వం

ప్రధాన వ్యాసాలు: స్కాట్లాండు‌లోని స్థానిక ప్రభుత్వం, స్కాట్లాండు ఉపవిభాగాలు

సౌతు లానార్కుషైరు కౌన్సిలు స్థానం అయిన హామిల్టను‌లోని లానార్కు కౌంటీ భవనాలు

స్థానిక ప్రభుత్వ ప్రయోజనాల కోసం స్కాట్లాండు‌ను 32 సింగిలు-టైరు కౌన్సిలు ప్రాంతాలుగా విభజించారు. ^[300] ఈ ప్రాంతాలు 1996లో స్థాపించబడ్డాయి. వారి కౌన్సిలు‌లు అన్ని స్థానిక ప్రభుత్వ సేవలను అందించడానికి బాధ్యత వహిస్తాయి. ప్రతి 5వ సంవత్సరాలకు స్థానిక ఎన్నికలలో ఎన్నుకోబడే కౌన్సిలర్లు నిర్ణయాలు తీసుకుంటారు. కౌన్సిలు నాయకుడుగా సాధారణంగా అత్యధిక సీట్లు కలిగిన పార్టీకి చెందిన కౌన్సిలరు ఉంటాడు; కౌన్సిలు‌లకు పౌర అధిపతి కూడా ఉంటారు. సాధారణంగా అధిపతిని ప్రోవోస్టు లేదా లార్డు ప్రోవోస్టు అని పిలుస్తారు. ఆయన ఉత్సవ సందర్భాలలో కౌన్సిలు‌కు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తాడు. కౌన్సిలు సమావేశాలకు అధ్యక్షత వహిస్తాడు.^[301] ప్రతి కౌన్సిలు ప్రాంతంలోని చిన్న ఉపవిభాగాలను సూచించే అనధికారిక సంస్థలుగా కమ్యూనిటీ కౌన్సిలు‌లు పనిచేస్తుంటాయి.^[302]

పోలీసు స్కాట్లాండు, స్కాటిషు ఫైరు అండు రెస్క్యూ సర్వీసు మొత్తం దేశాన్ని కవరు చేస్తాయి. ఆరోగ్య సంరక్షణ, పోస్టలు జిల్లాలు, చర్చిల వంటి అనేక ఇతర ప్రభుత్వ, ప్రభుత్వేతర సంస్థలకు, పరిపాలన ప్రయోజనాల కోసం స్కాట్లాండు‌ను ఉపవిభజన చేయడానికి ఇతర దీర్ఘకాలిక పద్ధతులు ఉన్నాయి.

స్కాట్లాండు‌లో ఎనిమిది నగరాలు ఉన్నాయి: అబెర్డీను, డండీ, డనుఫెర్ములను, ఎడినుబర్గు ‌, గ్లాస్గో, ఇన్వర్నెసు, పెర్తు, స్టిర్లింగు.^[303] యునైటెడు కింగ్‌డం‌లో నగర హోదాను చక్రవర్తి అక్షరాల పేటెంటు ద్వారా ప్రదానం చేస్తారు.^[304]

సైనికశక్తి

ప్రధాన వ్యాసం: స్కాట్లాండు‌లోని సాయుధ దళాలు మరిన్ని సమాచారం: స్కాట్సు ఆర్మీ, రాయలు స్కాట్సు నేవీ, స్కాట్లాండు సైనిక చరిత్ర

ఆర్‌ఎఎఫ్ లాసిమౌతు‌లో నం. 6 స్క్వాడ్రను గుర్తులలో టైఫూను ఎఫ్‌జిఆర్4

యునైటెడు కింగ్‌డం దేశాలలో ఒకటిగా బ్రిటిషు సాయుధ దళాలు స్కాట్లాండు. సాయుధ దళాలు. యుకె రక్షణ కోసం ఖర్చు చేసిన డబ్బులో 2018/2019 నాటికి దాదాపు £3.3 బిలియన్లు స్కాట్లాండు‌కు ఆపాదించబడతాయి.^[305] ఇంగ్లాండు‌తో యూనియను ఒప్పందం కంటే ముందే స్కాట్లాండు‌కు సుదీర్ఘ సైనిక సంప్రదాయం ఉంది. 1707లో యూనియను ఒప్పందం తరువాత, స్కాట్సు ఆర్మీ, రాయలు స్కాట్సు నేవీ వారి ఇంగ్లీషు ప్రతిరూపాలతో కలిసి రాయలు నేవి, బ్రిటిషు ఆర్మీని ఏర్పరుస్తాయి. ఇవి కలిసి బ్రిటిషు సాయుధ దళాలలో భాగంగా ఉన్నాయి.^[306][307] యూరపు‌లో మిగిలి ఉన్న ఏకైక చట్టబద్ధమైన ప్రైవేటు సైన్యం అయిన అథోల్ హైలాండర్సు, స్కాట్సు ఆర్మీ లేదా రాయలు స్కాట్సు నేవీలో చేరకుండా ఇంగ్లీషు సాయుధ దళాలతో విలీనం కాలేదు, బ్రిటిషు సాయుధ దళాల ఆధీనంలో లేని ప్రైవేటు సైన్యంగా మిగిలిపోయింది.^[308]

బ్రిటిషు సైన్యంలో అనేక స్కాటిషు రెజిమెంటు‌లు వివిధ సమయాల్లో ఉన్నాయి. బ్రిటిషు సైన్యంలోని ప్రత్యేకంగా స్కాటిషు రెజిమెంటు‌లలో స్కాట్సు గార్డ్సు, రాయలు స్కాట్సు డ్రాగను గార్డ్సు, రాయలు లాజిస్టికు కార్ప్సు, ఆర్మీ రిజర్వు రెజిమెంటు అయిన 154 (స్కాటిషు) రెజిమెంటు ఆర్‌ఎల్‌సి ఉన్నాయి. 2006లో డెలివరింగు సెక్యూరిటీ ఇన్ ఎ చేంజింగు వరల్డు శ్వేతపత్రం ఫలితంగా, స్కాటిషు డివిజను‌లోని స్కాటిషు పదాతిదళ రెజిమెంటు‌లను విలీనం చేసి రాయలు రెజిమెంటు ఆఫ్ స్కాట్లాండు‌గా ఏర్పాటు చేశారు.^[309] కామెరాను-క్లెగు సంకీర్ణం వ్యూహాత్మక రక్షణ, భద్రతా సమీక్ష 2010 ఫలితంగా బ్రిటిషు ఆర్మీ పదాతిదళంలోని స్కాటిషు రెజిమెంట్లు, గతంలో స్కాటిషు విభాగాన్ని ఏర్పాటు చేశాయి. 2017లో స్కాటిషు, వెల్షు, ఐరిషు డివిజను‌గా పునర్వ్యవస్థీకరించబడ్డాయి. స్కాటిషు డివిజను ఏర్పడటానికి ముందు, స్కాటిషు పదాతిదళం లోలాండు బ్రిగేడు, హైలాండు బ్రిగేడు‌గా నిర్వహించబడింది.^[310]

వాటి స్థలాకృతి, గ్రహించిన దూరం కారణంగా, స్కాట్లాండు‌లోని కొన్ని ప్రాంతాలు అనేక సున్నితమైన రక్షణ స్థావరాలను కలిగి ఉన్నాయి ^{[311][312][313]}. 1960 - 1991 మధ్య, హోలీ లోచు పోలారిసు-సన్నద్ధమైన బాలిస్టికు క్షిపణి జలాంతర్గాముల యుఎస్ నౌకాదళానికి స్థావరంగా ఉంది.^[314] నేడు, గ్లాస్గోకు వాయువ్యంగా 25 మైళ్ళు (40 కిలోమీటర్లు) దూరంలో ఉన్న హిస్ మెజెస్టి నావలు బేసు క్లైడు, బ్రిటను, అణు నిరోధక వ్యవస్థను కలిగి ఉన్న నాలుగు ట్రైడెంటు-సాయుధ వాను‌గార్డు-క్లాసు బాలిస్టికు క్షిపణి జలాంతర్గాములకు స్థావరంగా ఉంది.

రాయలు స్కాట్సు డ్రాగూను గార్డ్సు ఛాలెంజరు 2 ప్రధాన యుద్ధ ట్యాంకు

స్కాట్లాండు స్కాపా ఫ్లో 20వ శతాబ్దంలో రాయలు నేవీకి ప్రధాన స్థావరంగా ఉంది. ^[315] 1961లో శీతల యుద్ధం తీవ్రతరం కావడంతో యునైటెడు స్టేట్సు క్లైడు హోలీ లోచు ఫిర్త్‌లో పొలారిసు బాలిస్టికు క్షిపణులు, జలాంతర్గాములను మోహరించింది. సిఎన్‌డి ప్రచారకుల నుండి ప్రజా నిరసనలు ఫలించలేదు. రాయలు నేవీ తన సొంత పొలారిసు జలాంతర్గాములను కోరుకుంటున్నందున ఈ స్థావరాన్ని అనుమతించమని ప్రభుత్వాన్ని విజయవంతంగా ఒప్పించింది. అది 1963లో వాటిని పొందింది. ఆర్‌ఎన్ అణు జలాంతర్గామి స్థావరం గారే లోచు‌లోని విస్తరించిన ఫాస్లేను నావలు బేసు వద్ద నాలుగు రిజల్యూషను-క్లాసు పొలారిసు జలాంతర్గాములతో ప్రారంభించబడింది. ట్రైడెంటు-సాయుధ జలాంతర్గామి మొదటి గస్తీ 1994లో జరిగింది. అయినప్పటికీ శీతల యుద్ధం ముగింపులో యుఎస్ స్థావరం మూసివేయబడింది.^[316]

ఒకే ఫ్రంటు-లైను రాయలు ఎయిరు ఫోర్సు స్థావరం స్కాట్లాండు‌లో ఉంది. మోరేలో ఉన్న ఆర్‌ఎఏఫ్ లాస్సిమౌతు, యునైటెడు కింగ్డం ‌లో అత్యంత ఉత్తరాన ఉన్న వైమానిక రక్షణ యుద్ధ స్థావరం, ఇది నాలుగు యూరోఫైటరు టైఫూను పోరాట విమాన స్క్వాడ్రను‌లు, మూడు పోసిడాను ఎమ్‌ఆర్ఏఐ స్క్వాడ్రను‌లు, పూర్తి సమయం, శాశ్వతంగా ఆధారిత ఆర్‌ఎఏఫ్ రెజిమెంటు స్క్వాడ్రను‌కు నిలయంగా ఉంది. ^[317] అదనంగా నాలుగు ఆర్‌ఎఏఫ్ రిజర్వు స్క్వాడ్రను‌లు స్కాట్లాండు‌లో ఉన్నాయి - 612 స్క్వాడ్రను, 2622 (హైలాండు) స్క్వాడ్రను, 602 స్క్వాడ్రను గ్లాస్గోలో, 603 స్క్వాడ్రను ఎడినుబర్గు ‌లో ఉన్నాయి.^[318]

చట్టం - క్రమం

ప్రధాన వ్యాసం: స్కాట్సు చట్టం

పార్లమెంటు హౌసు, ఎడినుబర్గు, స్కాట్లాండు మాజీ పార్లమెంటు, స్కాట్లాండు సుప్రీం కోర్టులను కలిగి ఉంది.

స్కాట్సు చట్టం రోమను చట్టం నుండి ఉద్భవించింది.^[319] కార్పసు జ్యూరిసు సివిలిసు నాటి క్రోడీకరించబడని పౌర చట్టం, మధ్యయుగ మూలాలతో సాధారణ చట్టం రెండింటి లక్షణాలను మిళితం చేస్తుంది. 1707లో ఇంగ్లాండు‌తో యూనియను ఒప్పందం నిబంధనలు ఇంగ్లాండు, వేల్సు నుండి స్కాట్లాండు‌లో ప్రత్యేక న్యాయ వ్యవస్థ నిరంతర ఉనికిని హామీ ఇచ్చాయి.^[320] 1611కి ముందు స్కాట్లాండు‌లో అనేక ప్రాంతీయ న్యాయ వ్యవస్థలు ఉన్నాయి. ముఖ్యంగా ఓర్క్నీ, షెటు‌ల్యాండు‌లోని ఉడాల్ చట్టం, పాత నార్సు చట్టం ఆధారంగా. సాధారణ సెల్టికు లేదా బ్రెహాను చట్టాల నుండి ఉద్భవించిన వివిధ ఇతర వ్యవస్థలు 1800ల వరకు హైలాండ్సు‌లో మనుగడలో ఉన్నాయి.^[321] స్కాట్సు చట్టం న్యాయ నిర్వహణకు బాధ్యత వహించే మూడు రకాల కోర్టులను అందిస్తుంది: సివిలు, క్రిమినలు హెరాల్డికు. సుప్రీం సివిలు కోర్టు సెషను కోర్టు, అయితే సివిలు అప్పీళ్లను యునైటెడు కింగ్‌డం సుప్రీంకోర్టుకు (లేదా 1 అక్టోబరు 2009 కి ముందు, హౌసు ఆఫ్ లార్డ్సు) తీసుకెళ్లవచ్చు. హైకోర్టు ఆఫ్ జస్టిషియరీ స్కాట్లాండు‌లోని సుప్రీం క్రిమినలు కోర్టు. సెషను కోర్టు ఎడిను‌బర్గు‌లోని పార్లమెంటు హౌసు‌లో ఉంది. ఇది యూనియను‌కు ముందు స్కాట్లాండు పార్లమెంటు‌కు నిలయంగా ఉండేది. ఇది ప్రస్తుతం లాను‌మార్కెట్‌లో ఉన్న హైకోర్టు ఆఫ్ జస్టిషియరీ, సుప్రీం కోర్టు ఆఫ్ అప్పీలు‌తో ఉంది. షెరీఫు కోర్టు ప్రధాన క్రిమినలు, సివిలు కోర్టు, చాలా కేసులను విచారిస్తుంది. దేశవ్యాప్తంగా 49 షెరీఫు కోర్టులు ఉన్నాయి. ^[322] చిన్న నేరాలు, చిన్న వాదనల కోసం 1975లో జిల్లా కోర్టులు ప్రవేశపెట్టబడ్డాయి. వీటిని క్రమంగా 2008 నుండి 2010 వరకు జస్టిసు ఆఫ్ ది పీస్ కోర్టులు భర్తీ చేశాయి.

మూడు శతాబ్దాల పాటు స్కాట్సు న్యాయ వ్యవస్థ పార్లమెంటు లేని ఏకైక జాతీయ న్యాయ వ్యవస్థగా ప్రత్యేకంగా ఉంది. 1999లో స్కాటిషు పార్లమెంటు రాకతో ఇది ముగిసింది. ఇది వికేంద్రీకృత విషయాల కోసం చట్టాలు చేస్తుంది.^[323] ఈ వ్యవస్థలోని అనేక లక్షణాలు భద్రపరచబడ్డాయి. క్రిమినలు చట్టంలో, స్కాట్సు న్యాయ వ్యవస్థ మూడు సాధ్యమైన తీర్పులను కలిగి ఉండటంలో ప్రత్యేకమైనది: "దోషి", "దోషి కాదు", "నిరూపించబడలేదు".^[324] "దోషి కాదు", "నిరూపించబడలేదు" అనేవి నిర్దోషిగా విడుదలకు దారితీస్తాయి.సాధారణంగా డబుల్ జియోపార్డీ నియమం ప్రకారం తిరిగి విచారణకు అవకాశం ఉండదు. పునర్విచారణ తర్వాత కొత్త సాక్ష్యాలను వినవచ్చు. ఇది మొదటి సందర్భంలోనే మునుపటి విచారణలో నిశ్చయాత్మకంగా నిరూపించబడి ఉండవచ్చు. ఇక్కడ నిర్దోషిగా తేలిన వ్యక్తి తరువాత నేరాన్ని అంగీకరించాడం, లేదా న్యాయ మార్గాన్ని వక్రీకరించే ప్రయత్నం ద్వారా నిర్దోషిగా విడుదల చేయబడిందని నిరూపించవచ్చు. క్రిమినలు కేసుల్లో కూర్చున్న స్కాట్సు జ్యూరీలు పదిహేను మంది జ్యూరీలను కలిగి ఉంటాయి. ఇది అనేక దేశాలలో సాధారణంగా ఉండే దానికంటే ముగ్గురు ఎక్కువ.^[325]

The Court of Session is the highest national court for civil cases

కోర్టు ఆఫ్ సెషను అనేది సివిలు కేసులకు అత్యున్నత జాతీయ కోర్టు. లార్డు అడ్వకేటు స్కాట్లాండు‌లో స్కాటిషు ప్రభుత్వం, క్రౌను ప్రధాన న్యాయ అధికారి. లార్డు అడ్వకేటు స్కాట్లాండు‌లోని నేరాల దర్యాప్తు, విచారణ, మరణాల దర్యాప్తు, అలాగే స్కాటిషు ప్రభుత్వానికి ప్రధాన న్యాయ సలహాదారుగా, చట్టపరమైన చర్యలలో ప్రభుత్వానికి ప్రాతినిధ్యం వహించే వ్యవస్థలకు అధిపతి.^[326] వారు స్కాట్లాండు‌కు ప్రధాన ప్రభుత్వ న్యాయవాది, నేరారోపణపై అన్ని విచారణలను క్రౌన్ ఆఫీసు, ప్రొక్యూరేటరు ఫిస్కలు సర్వీసు మోనార్కు తరపున లార్డు అడ్వకేటు పేరుతో నిర్వహిస్తాయి. ^[326] కార్యాలయ అధికారి స్కాట్లాండు రాజ్య గొప్ప అధికారులలో ఒకరు. ప్రస్తుత లార్డు అడ్వకేటు డోరతీ బెయిను మొదటి మంత్రి నికోలా స్టర్జను చేత నామినేటు చేయబడ్డారు. 2021 జూన్లో నియమితులయ్యారు.^[327] లార్డు అడ్వకేటు‌కు స్కాట్లాండు కోసం సొలిసిటరు జనరలు మద్దతు ఇస్తున్నారు.^[328]

2013 నుండి స్కాట్లాండు పోలీసు స్కాట్లాండు అని పిలువబడే ఏకీకృత పోలీసు దళం ఉంది. స్కాటిషు ప్రిజను సర్వీసు (SPS) స్కాట్లాండు‌లోని జైళ్లను నిర్వహిస్తుంది. ఇది సమిష్టిగా 8,500 మంది ఖైదీలను కలిగి ఉంది. ^[329] న్యాయం, హోం వ్యవహారాల క్యాబినెటు కార్యదర్శి స్కాటిషు ప్రభుత్వంలోని స్కాటిషు జైలు సేవకు బాధ్యత వహిస్తారు.

ఆర్థిక వ్యవస్థ

ప్రధాన వ్యాసం: స్కాట్లాండు ఆర్థిక వ్యవస్థ మరింత సమాచారం: స్కాట్లాండు ఆర్థిక చరిత్ర, స్కాట్లాండు‌లో పన్నులు, స్కాటిషు బడ్జెటు

ఎడిన్బర్గు ప్రపంచంలో 13 వ అతిపెద్ద ఆర్థిక కేంద్రం 2020 లో ఐరోపాలో 4 వ అతిపెద్దది^[330]

స్కాట్లాండు పాశ్చాత్య తరహా బహిరంగ మిశ్రమ ఆర్థిక వ్యవస్థను కలిగి ఉంది. అలాగే యుకె, విస్తృత ప్రపంచంతో ముడిపడి ఉంది. స్కాట్లాండు ఐరోపాలో ప్రముఖ ఆర్థిక కేంద్రాలలో ఒకటి. ఇది లండను వెలుపల యునైటెడు కింగ్‌డం‌లో అతిపెద్ద ఆర్థిక కేంద్రం.^[331] ఎడిన్బర్గు స్కాట్లాండు ఫైనాన్షియలు సర్వీసెసు సెంటరు, అక్కడ అనేక పెద్ద ఆర్థిక సంస్థలు ఉన్నాయి. వీటిలో: లాయిడ్సు బ్యాంకింగు గ్రూపు, బ్యాంకు ఆఫ్ స్కాట్లాండు, ప్రభుత్వ యాజమాన్యంలోని రాయలు బ్యాంకు ఆఫ్ స్కాట్లాండు, ప్రామాణిక జీవితం.^[332] ఎడిన్బర్గు 2007 లో ప్రపంచ ఆర్థిక కేంద్రాల జాబితాలో 15 వ స్థానంలో ఉంది. కానీ 2012 లో 37 వ స్థానానికి పడిపోయింది. దాని ప్రతిష్టకు నష్టం వాటిల్లిన తరువాత^[333] 2016 లో 86 కేద్రాలలో ఇది 56 వ స్థానంలో ఉంది.^[334] దాని ర్యాంకు 2020 నాటికి 17 వ తేదీకి తిరిగి వచ్చింది.^[335] చారిత్రాత్మకంగా స్కాటిషు ఆర్థిక వ్యవస్థలో గ్లాస్గో, బొగ్గు మైనింగు, స్టీలు ఇండస్ట్రీసు‌లో నౌకానిర్మాణం వల్ల భారీ పరిశ్రమ ఆధిపత్యం చెలాయించింది. ఉత్తర సముద్ర చమురు వెలికితీతతో సంబంధం ఉన్న పెట్రోలియం-సంబంధిత పరిశ్రమలు 1970 ల నుండి ముఖ్యంగా స్కాట్లాండు ఈశాన్యంలో ఉన్నాయి.. 1970 - 1980 లలో డి-ఇండస్ట్రియలైజేషను తయారీ దృష్టి నుండి మరింత సేవా-ఆధారిత ఆర్థిక వ్యవస్థ వైపు మారడం జరిగింది. స్కాటిషు నేషనలు ఇన్వెస్టు‌మెంటు బ్యాంకూ 2020 లో స్కాటిషు ప్రభుత్వం చేత స్థాపించబడింది. ఇది స్కాట్లాండు అంతటా వాణిజ్య ప్రాజెక్టులకు నిధులు సమకూర్చడానికి ప్రజా డబ్బును ఉపయోగిస్తుంది. ఈ విత్తన మూలధనం మరింత ప్రైవేట్ పెట్టుబడులను ప్రోత్సహిస్తుందని మంచి, మరింత స్థిరమైన ఆర్థిక వ్యవస్థను అభివృద్ధి చేయడంలో సహాయపడుతుంది. పన్ను చెల్లింపుదారుల డబ్బును 2 బిలియన్ల డబ్బు బ్యాంకు కోసం కేటాయించారు.^[336]

బ్రూచ్లాడిచు డిస్టిలరీలో స్కాచు విస్కీ ఉత్పత్తి

2023 లో స్కాట్లాండు స్థూల జాతీయోత్పత్తి (జిడిపి), ఆఫ్‌షోరు ఆయిలు, గ్యాసు‌తో సహా, 8 218.0 బిలియన్లుగా అంచనా వేయబడింది. ^[337] 2021 లో వస్తువులు, సేవల్లో స్కాటిషు ఎగుమతులు (ఇంట్రా-యుకె ట్రేడు మినహా) .1 50.1 బిలియన్లుగా అంచనా వేయబడ్డాయి. .^[338] స్కాట్లాండు ప్రాధమిక వస్తువుల ఎగుమతులలో ఖనిజ ఇంధనాలు, యంత్రాలు, రవాణా, పానీయాలు, పొగాకు ఉన్నాయి.^[339] దేశంలో అతిపెద్ద ఎగుమతి మార్కెట్లుగా యూరోపియను యూనియను ఉంది. ఆసియా, ఓషియానియా, ఉత్తర అమెరికా. ^[339] స్కాట్లాండు ఆర్థికరంగానికి సహకరిస్తున్న వస్తువులలో విస్కీ ఒకటి. 2012 దశాబ్దంలో ఎగుమతులు 87% పెరిగాయి. ^[340] 2013 లో 3,4.3 బిలియన్ల విలువ. ఇది స్కాట్లాండు ఆహారం, పానీయాల ఎగుమతుల్లో 85%.^[341] ఇది నేరుగా 10,000 ఉద్యోగాలకు, పరోక్షంగా 25,000 మద్దతు ఇస్తుంది. ^[342] ఇది అనేక బిలియను పౌండ్ల కంటే స్కాట్లాండు‌కు 400 400–682 మిలియన్లను అందించవచ్చు. ఎందుకంటే ఉత్పత్తి చేయబడిన విస్కీలో 80% కంటే ఎక్కువ స్కాటిషు కాని కంపెనీల యాజమాన్యంలో ఉంది. ^[343] స్కాటిషు పార్లమెంటు ఎంటర్ప్రైజు అండు లైఫు లాంగు లెర్నింగు కమిటీ కోసం స్కాటిషు పార్లమెంటు ఇన్ఫర్మేషను సెంటరు (స్పైసు) 2002 లో ప్రచురించిన బ్రీఫింగు, పర్యాటకం జిడిపిలో 5% - 7.5% ఉపాధిని కలిగి ఉందని పేర్కొంద.^[344]

ఉత్తర సముద్రంలో స్కాటిషు జలాల్లో చమురు వెలికితీత

పారిశ్రామిక విప్లవం కాలం నుండి ఐరోపాలోని పారిశ్రామిక పవరు‌హౌసు‌లలో స్కాట్లాండు ఒకటి, తయారీలో ప్రపంచ నాయకుడిగా ఉన్నారు. .^[345] ఇది వస్త్రాలు, విస్కీ, షార్టు‌బ్రెడు నుండి జెటు ఇంజన్లు, బస్సులు, కంప్యూటరు సాఫ్టు‌వేరు, పెట్టుబడి నిర్వహణ, ఇతర సంబంధిత ఆర్థిక సేవలకు స్కాట్లాండు ఉత్పత్తి చేసే వస్తువులు, సేవల వైవిధ్యంలో ఇది వారసత్వాన్ని మిగిల్చింది.^[346] ఇతర ఆధునిక పారిశ్రామిక ఆర్థిక వ్యవస్థలతో సమానంగా, స్కాట్లాండు ఉత్పాదక పరిశ్రమలు, ప్రాధమిక-ఆధారిత వెలికితీసే పరిశ్రమల, ప్రాముఖ్యతలో క్షీణతను చూసింది. స్కాట్లాండు‌లో అతిపెద్ద రంగంగా ఎదిగిన ఆర్థిక వ్యవస్థ, సేవా రంగం పెరుగుదలతో ఇది కలిపి ఉంది.^[347]

ఆదాయం - పేదరికం

ప్రధాన వ్యాసం: స్కాట్లాండు‌లో ఆదాయపు పన్ను

బ్యాంక్ ఆఫ్ స్కాట్లాండ్ ప్రపంచంలోని పురాతన బ్యాంకులలో ఒకటి

స్కాట్లాండు‌లో పని ప్రదేశాలలో పనిచేసే ఉద్యోగుల సగటు వారపు ఆదాయం £573 యూరోలు,^[348] గృహ ఆధారిత ఉద్యోగులకు £576 యూరోలు.^[348] యునైటెడు కింగ్‌డం‌లో స్కాట్లాండు మూడవ అత్యధిక సగటు స్థూల జీతం £26,007 యూరోలతో ఉంది. ఇది మొత్తం యుకె సగటు వార్షిక జీతం £25,971 యూరోలు కంటే ఎక్కువ.^[349] ఒక గంట శ్రమకు సగటు చెల్లింపు £14.28 యూరోలతో స్కాట్లాండు యునైటెడు కింగ్డం ‌దేశాలలో మూడవ అత్యధిక సగటు గంట రేటు (ఓవరు‌టైం పని గంటలు మినహా) కలిగి ఉంది. వార్షిక జీతంలాగా ఇది మొత్తం యుకె సగటు సంఖ్య కంటే ఎక్కువగా ఉంది.^[349] స్కాట్లాండు‌లో అత్యధికంగా చెల్లించే పరిశ్రమలు యుటిలిటీ విద్యుత్తు, గ్యాసు, ఎయిరు కండిషనింగు రంగాలలో ఉంటాయి. ^[349] పర్యాటకం, వసతి, ఆహారం, పానీయాల వంటి పరిశ్రమలు అత్యల్పంగా చెల్లించబడతాయి. ^[349] నివాస స్థలం చెల్లింపులలో స్థానికంగా తూర్పు రెను‌ఫ్రూషైరు నివాసితులకు (గంటకు £20.87 యూరోలు)చెల్లించబడుతున్నాయి.^[349]

పని ప్రదేశం ఆధారంగా వేతనం చెల్లించే అగ్ర స్థానిక సంస్థ తూర్పు అయరు‌షైరు (గంటకు £16.92 యూరోలు)చెల్లించబడుతున్నాయి. స్కాట్లాండు నగరాల్లో సాధారణంగా పని ప్రదేశం ఆధారంగా స్కాట్లాండు‌లో అత్యధిక జీతాలు ఉంటాయి. ^[349] 2021/2022 డేటా ప్రకారం స్కాట్లాండు అంతటా 2.6 మిలియన్ల నివాసాలు ఉన్నాయని, 3,18,369 స్థానిక అధికార నివాసాలు ఉన్నాయని సూచిస్తున్నాయి.^[350] ఆగస్టు 2022లో స్కాట్లాండు‌లో ఒక ఇంటి సాధారణ ధర £1,95,000 యూరోలు.^[351]

2016, 2020 మధ్య స్కాట్లాండు‌లో 10% మంది ప్రజలు గృహ ఖర్చుల కారణంగా నిరంతర పేదరికంలో ఉన్నారని స్కాటిషు ప్రభుత్వం అంచనా వేసింది.^[352] పిల్లలు (10%), పని చేసే వయస్సు గల పెద్దలు (10%), పెన్షనర్లు (11%) నిరంతర పేదరికం రేటు ఇదే విధంగా ఉంది. ^[353] నిరంతర పిల్లల పేదరికం రేట్లు సాపేక్షంగా పదునైన తగ్గుదలను చూశాయి; అయితే కుటుంబాలు రేఖాంశ నమూనాలోకి తిరిగి ప్రవేశించడం ద్వారా డేటా అంతరాలను పూడ్చడం వంటి వివిధ అంశాల కారణంగా దీని ఖచ్చితత్వం ప్రశ్నార్థకంగా పరిగణించబడింది. ^[353] స్కాటిషు ప్రభుత్వం 2021లో స్కాటిషు చైల్డు పేమెంటు‌ను ప్రవేశపెట్టింది. ఆరు సంవత్సరాల కంటే తక్కువ వయస్సు ఉన్న పిల్లలు ఉన్న తక్కువ ఆదాయ కుటుంబాల కోసం పిల్లల పేదరిక రేటును తగ్గించే ప్రయత్నంలో కుటుంబాలు సంవత్సరానికి దాదాపు £1,040 యూరోలు చెల్లింపును పొందుతున్నాయి.^[354] 2023 అక్టోబరు నాటికి స్కాటిషు జనాభాలో 10% మంది పేదరికంలో జీవిస్తున్నట్లు అంచనా వేయబడింది. ^[355]

కరెన్సీ

యుకెకి బ్యాంకు ఆఫ్ ఇంగ్లాండు కేంద్ర బ్యాంకు అయినప్పటికీ మూడు స్కాటిషు క్లియరింగు బ్యాంకులు స్టెర్లింగు నోట్లను జారీ చేస్తాయి: బ్యాంకు ఆఫ్ స్కాట్లాండు, రాయలు బ్యాంకు ఆఫ్ స్కాట్లాండు, క్లైడెసు‌డేలు బ్యాంకు. బ్యాంకు ఆఫ్ స్కాట్లాండు తన సొంత కాగితపు కరెన్సీని విజయవంతంగా ముద్రించిన ఐరోపాలో మొట్టమొదటి బ్యాంకుగా గుర్తింపు పొందింది. 1696 లో కొత్త నోట్లు చెలామణిలోకి వచ్చాయి. దీనితో బ్యాంకు ఆఫ్ స్కాట్లాండు ప్రపంచంలోనే అత్యంత దీర్ఘకాలిక నిరంతర నోట్ల జారీదారుగా నిలిచింది.^[356] స్కాట్లాండు‌లోని రిటైలు బ్యాంకులు, నోట్ల జారీ బ్యాంకింగు 2009 చట్టానికి లోబడి ఉంటుంది. బ్యాంకు నోటు జారీని నియంత్రించిన మునుపటి అన్ని చట్టాలను, స్కాటిషు ఉత్తర ఐర్లాండు బ్యాంకు నోటు నిబంధనలు 2009 ను రద్దు చేయబడ్డాయి.^[357]

2013 లో చెలామణిలో ఉన్న స్కాటిషు నోట్ల విలువ £3.8 బిలియన్లు, 2009 బ్యాంకింగు చట్టం ప్రకారం ప్రతి క్లియరింగుకు బ్యాంకు జమ చేసిన నిధులను ఉపయోగించి బ్యాంకు ఆఫ్ ఇంగ్లాండు అండరు‌రైటు చేసింది. చెలామణిలో ఉన్న అటువంటి నోట్ల మొత్తం విలువను కవరు చేయడానికి ఈ చర్య తీసుకున్నారు.^[358]

మౌలిక సదుపాయాలు - రవాణా

ప్రపంచంలోనే టైడలు బీచు‌ను రన్వే ‌ఉపయోగించే ఏకైక విమానాశ్రయం బార్రా విమానాశ్రయం

స్కాటిషు రైలులో ప్రసిద్ధి చెందిన ఫోర్తు వంతెన, యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశం

స్కాట్లాండు‌లో యూరపు, ఉత్తర అమెరికా, ఆసియాకు షెడ్యూల్డు సర్వీసులను నిర్వహిస్తున్న ఐదు అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయాలు ఉన్నాయి. అలాగే ఇంగ్లాండు, ఉత్తర ఐర్లాండు, వేల్సు, స్కాట్లాండు‌లోని దేశీయ సర్వీసులను నిర్వహిస్తున్నాయి.^[359] హైలాండ్సు, ఐలాండ్సు విమానాశ్రయాలు హైలాండ్సు, ఓర్క్నీ, షెట్లాండు, వెస్ట్రను ఐల్సు అంతటా పదకొండు విమానాశ్రయాలను నిర్వహిస్తున్నాయి. ఇవి ప్రధానంగా తక్కువ దూర, ప్రజా సేవా కార్యకలాపాలకు ఉపయోగించబడుతున్నాయి. అయితే ఇన్వర్నెసు విమానాశ్రయం యుకె, ప్రధాన భూభాగ యూరపు అంతటా గమ్యస్థానాలకు అనేక షెడ్యూల్డు విమానాలను కలిగి ఉంది.^[360] ఎడినుబర్గు విమానాశ్రయం ప్రస్తుతం స్కాట్లాండు‌లో అత్యంత రద్దీగా ఉండే విమానాశ్రయం.ఇది 2017లో 13 మిలియన్లకు పైగా ప్రయాణీకులను నిర్వహిస్తుంది.^[361] ఇది యుకెలో 6వ రద్దీగా ఉండే విమానాశ్రయం కూడా. వైమానిక సంస్థ లోగానైరు గ్లాస్గో విమానాశ్రయంలో ప్రధాన కార్యాలయాన్ని కలిగి ఉంది. స్కాట్లాండు ఎయిర్‌లైను‌గా తనను తాను మార్కెట్టు చేసుకుంటుంది.^[362]

నెట్‌వర్కు రైలు స్కాట్లాండు‌లో రైల్వే వ్యవస్థ స్థిర మౌలిక సదుపాయాల ఆస్తులను నిర్వహిస్తుంది. అయితే స్కాట్లాండు‌లో రైలు వ్యూహం, నిధులు అందించడానికి, స్కాటిషు ప్రభుత్వం బాధ్యత వహిస్తుంది.^[363] స్కాట్లాండు రైలు నెట్‌వర్కు‌లో 359 రైల్వే స్టేషన్లు, దాదాపు 1,710 మైళ్లు (2,760 కి.మీ) ట్రాకు ఉన్నాయి. ^[364] 2022–23లో స్కాటు‌రైలు రైలు సేవలలో 64 మిలియన్ల మంది ప్రయాణీకుల ప్రయాణాలు జరిగాయి.^[365] 2006 జనవరి 1న ట్రాన్సు‌పోర్టు స్కాట్లాండు స్థాపించబడింది. ఇది స్కాట్లాండు‌లోని రైల్వేల నియంత్రణను పర్యవేక్షిస్తుంది. ప్రధాన రైలు ప్రాజెక్టులను నిర్వహిస్తుంది.^[366] 2022 ఏప్రిలు నుండి ట్రాన్సు‌పోర్టు స్కాట్లాండు దాని చివరి ప్రయత్నంగా ఉన్న స్కాటిషు రైలు హోల్డింగ్సు ద్వారా స్కాటు‌రైలు‌ను తిరిగి ప్రజా యాజమాన్యంలోకి తీసుకుంది. ^[367] 2023 జూన్లో కాలెడోనియను స్లీపరు సర్వీసు‌తో కూడా ఇది అదే చేసింది. ^[368]

స్కాట్లాండు‌లోని గ్లాస్గో సబ్‌‌వే ఏకైక భూగర్భ వ్యవస్థ. ఇది 1896 డిసెంబరు 14న ప్రారంభించబడింది. ఇది బుడాపెస్టు మెట్రో, లండను అండరు‌గ్రౌండు తర్వాత ప్రపంచంలోనే మూడవ పురాతన భూగర్భ నెట్‌వర్కు‌గా నిలిచింది. ఇది స్ట్రాతు‌క్లైడు పార్టనరు‌షిపు ఫర్ ట్రాన్సు‌పోర్టు యాజమాన్యంలో నిర్వహిస్తుంది.^[369]

స్కాటిషు మోటారు‌వేలు, ప్రధాన ట్రంకు రోడ్లను ట్రాన్సు‌పోర్టు స్కాట్లాండు నిర్వహిస్తుంది. మిగిలిన రోడ్డు నెట్వ‌వర్కును స్కాటిషు స్థానిక అధికారులు అన్ని ప్రాంతంలో నిర్వహిస్తారు.

స్కాటిషు ప్రధాన భూభాగం, బయటి దీవుల మధ్య సాధారణ ఫెర్రీ సేవలు నడుస్తాయి. ఇన్నరు, ఔటరు హెబ్రిడ్సు రెండింటికీ సేవలందించే ఫెర్రీలను ప్రధానంగా రాజ్య యాజమాన్యంలోని సంస్థ కాలెడోనియను మాకు‌బ్రేను నిర్వహిస్తుంది.^[370][371] ఉత్తర దీవులకు సేవలను సెర్కో నిర్వహిస్తుంది. నైరుతి స్కాట్లాండు నుండి ఉత్తర ఐర్లాండు వంటి ఇతర మార్గాలను బహుళ కంపెనీలు అందిస్తున్నాయి.^[372] డిఎఫ్‌డిఎస్ ఉపయోగిస్తున్న నౌకకు అగ్ని ప్రమాదం సంభవించే వరకు డిఎఫ్‌డిఎస్ సీవేసు సరుకు రవాణాకు మాత్రమే ఉపయోగపడే రోసితు - జీబ్రగు ఫెర్రీ సేవను నిర్వహించింది. ^[373] 2002, 2010 మధ్య ప్రయాణీకుల సేవ కూడా నిర్వహించబడింది. ^[374]

సైన్సు- సాంకేతికత- శక్తి

సర్ అలెగ్జాండరు ఫ్లెమింగు, ప్రపంచంలోని మొట్టమొదటి విస్తృత ప్రభావవంతమైన యాంటీబయాటికు పదార్థాన్ని కనుగొన్నది - పెన్సిలిను ఒక ట్రౌటు

స్కాటిషు ఆవిష్కర్తఉ జాన్ లోగి బైర్డు 26 జనవరి 1926 న మొదటి పని టెలివిజను వ్యవస్థను ప్రదర్శించారు.^[375]

స్కాట్లాండు ప్రాథమిక శక్తి వనరులలో పునరుత్పాదక శక్తి (61.8%), అణుశక్తి (25.7%), శిలాజ ఇంధన ఉత్పత్తి (10.9%) ద్వారా అవసరమై శక్తి అందించబడుతుంది.^[376] వైట్లీ విండు ఫాం యునైటెడు కింగ్డం‌లో అతిపెద్ద ఆన్‌షోరు విండు ఫాం, కొంతకాలం యూరపు‌లో అతిపెద్ద ఆన్‌షోరు విండ్ ఫాంగా గుర్తించబడుతుంది. ^[377] టైడలు పవరు స్కాట్లాండు‌లో అభివృద్ధి చెందుతున్న శక్తి వనరుగా ఉంది. దేశంలోని ఉత్తరాన ఉన్న మేజెను టైడలు స్ట్రీం ఎనర్జీ ప్లాంటు ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద టైడలు స్ట్రీం ఎనర్జీ ప్రాజెక్టు‌గా పేర్కొనబడింది.^[378]స్కాట్లాండు‌లో ఉపయోగించిన మొత్తం విద్యుత్తు‌లో 98.6% పునరుత్పాదక వనరుల నుండి వస్తుంది. ఇది నికర ఎగుమతుల నుండి మైనసు చేయబడుతుంది. ^[376] 2021 అక్టోబరు, 2022 సెప్టెంబరు మధ్య స్కాట్లాండు‌లో ఉత్పత్తి చేయబడిన మొత్తం విద్యుత్తు‌లో 63.1% పునరుత్పాదక వనరుల నుండి వచ్చింది. 83.6% తక్కువ కార్బను. 14.5% శిలాజ ఇంధనాల నుండి వచ్చింది.^[379] స్కాట్లాండు ప్రభుత్వం 2030 నాటికి స్కాట్లాండు వేడి, రవాణా, విద్యుత్తు వినియోగం కోసం 50% శక్తిని పునరుత్పాదక వనరుల నుండి సరఫరా చేయాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. ^[380] 2022 నాటికి దేశం మొత్తం విద్యుత్తు వినియోగంలో 113%కి సమానమైన శక్తిని పునరుత్పాదక శక్తి ద్వారా ఉత్పత్తి చేయబడిందని, ఇది ఇప్పటివరకు ఉత్పత్తి చేయబడిన అత్యధిక పునరుత్పాదక శక్తిగా నిలిచిందని వారు పేర్కొన్నారు.^[381]

స్కాట్లాండు ఆవిష్కరణలు మానవ సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని విప్లవాత్మకంగా మార్చాయని, ఆధునిక ప్రపంచాన్ని సృష్టించడంలో ప్రధాన పాత్ర పోషించాయని చెబుతారు. ఇటువంటి ఆవిష్కరణలు; - టెలివిజను, టెలిఫోను, రిఫ్రిజిరేటర్లు, ఎమ్‌ఆర్‌ఐ స్కానరు, ఫ్లషింగు టాయిలెట్లు, ఆవిరి ఇంజిను - స్కాట్లాండు విశ్వవిద్యాలయాలు, పారిషు పాఠశాలల ద్వారా సాధ్యమయ్యాయని చెబుతారు. స్కాటిషు జ్ఞానోదయం సమయంలో స్కాట్సు విద్య పట్ల అత్యంత ఆసక్తి కలిగి ఉన్నారు.^[382] అలెగ్జాండరు ఫ్లెమింగు ప్రపంచంలోని మొట్టమొదటి విస్తృత ప్రభావవంతమైన యాంటీబయాటికు పదార్థాన్ని కనుగొన్నాడు. దీనికి ఆయన పెన్సిలిను అని పేరు పెట్టాడు. దీని వలన ఆయనకు 1945లో శరీరధర్మ శాస్త్రం లేదా వైద్యంలో నోబెలు బహుమతి లభించింది. ^{[383][384][385]} ఆధునిక స్కాటిషు ఆవిష్కరణలు - ఫాల్కిర్కు వీలు, గ్లాస్గో టవరు - వరుసగా ప్రపంచంలోనే తిరిగే ఏకైక బోటు లిఫ్టు, ఎత్తైన పూర్తిగా తిరిగే ఫ్రీస్టాండింగు నిర్మాణంగా ప్రపంచ రికార్డులను కలిగి ఉన్నాయి. ^[386][387]

స్కాట్లాండు అంతరిక్ష పరిశ్రమ స్థిరమైన అంతరిక్ష సాంకేతికతలో ప్రపంచ అగ్రగామిగా ఉంది.^[388][389] యుకె అంతరిక్ష సంస్థ ప్రకారం మే 2021 నాటికి స్కాట్లాండు‌లో ప్రస్తుతం 173 అంతరిక్ష సంస్థలు పనిచేస్తున్నాయి.^[390] వీటిలో అంతరిక్ష నౌక తయారీదారులు ప్రయోగ ప్రదాతలు దిగువ డేటా విశ్లేషణదారులు, పరిశోధన సంస్థలు ఉన్నాయి.^[391] స్కాట్లాండు‌లోని అంతరిక్ష పరిశ్రమ 2030 నాటికి స్కాట్లాండు అంతరిక్ష సమూహానికి £2 బిలియన్ల ఆదాయాన్ని ఉత్పత్తి చేస్తుందని అంచనా వేయబడింది. ^[388] స్కాటిషు అంతరిక్ష పరిశ్రమ ఉద్యోగాలు యుకె అంతరిక్ష పరిశ్రమలోని మొత్తం ఉద్యోగాలలో దాదాపు ఐదుగురిలో ఒకదాన్ని అందిస్తున్నాయని అంచనా.^[392] దాని అంతరిక్ష పరిశ్రమతో పాటు స్కాట్లాండు రెండు ప్రణాళికాబద్ధమైన అంతరిక్ష నౌకాశ్రయాలకు నిలయంగా ఉంది. - సదర్లాండు స్పేసు‌పోర్టు, సాక్సావార్డు స్పేసు‌పోర్టు - స్కాటిషు-ఆధారిత ఏరోస్పేసు కంపెనీ ఆర్బెక్సు నుండి ఆర్బెక్సు ప్రైం వంటి ప్రయోగ వాహనాలను సదర్లాండు నుండి ప్రయోగించాలని భావిస్తున్నారు.^[393]

సంస్కృతి - సమాజం

స్కాటిషు సంగీతం ప్రధాన వ్యాసాలు: స్కాట్లాండు సంస్కృతి - స్కాట్లాండు సంగీతం

బ్యాగు‌పైపు‌లు స్కాట్లాండు‌తో ఎక్కువగా సంబంధం ఉన్న ఒక పరికరం, జనాదరణ పొందిన స్కాటిషు సంగీతానికి ప్రారంభ ఉదాహరణ

సాంప్రదాయ, ఆధునిక ప్రభావాలతో స్కాటిషు సంగీతం దేశసంస్కృతిలో ముఖ్యమైన అంశంగా ఉంది. ఒక ప్రసిద్ధ సాంప్రదాయ స్కాటిషు పరికరం గ్రేటు హైలాండు బాగు పైపు. ఇందులో మూడు డ్రోన్లు, శ్రావ్యత పైపు (చాంటరు అని పిలుస్తారు) ఉంటాయి.ఇది కొయ్యతో చేసి గాలి ఆధారంగా పనిచేసే సంగీత వాయిద్యం. వీటిని ఒక సంచిలో గాలితిత్తి ద్వారా నిరంతరం గాలిని అందిస్తుంటారు. పైపు బ్యాండ్లు ప్రజాదరణ పొందాయి. ప్రధానంగా బ్యాగు‌పైపు‌లలో వివిధ రకాల వలలు, డ్రం‌లు ఉంటాయి. స్కాటిషు సాంప్రదాయ దుస్తులతో సంగీతాన్ని ప్రదర్శించబడుతుంది. ఇది ప్రపంచవ్యాప్తంగా వ్యాపించింది. అంతర్జాతీయంగా సెలవులలో జరిగే వేడుకలు, కవాతులు, అంత్యక్రియలు, వివాహాలు, ఇతర కార్యక్రమాలలో బాగు‌పైపు‌లు కనిపిస్తాయి. చాలా సైనిక రెజిమెంట్లు వారి స్వంత పైపు బ్యాండు‌ను కలిగి ఉన్నాయి. గ్రేటు హైలాండు పైపులతో పాటు స్కాట్లాండు‌లో స్మాలు‌పైప్సు, సరిహద్దు పైపులతో సహా అనేక చిన్న, కొంతవరకు నిశ్శబ్దమైన బెలోసు-ఎగిరిన రకాల బ్యాగు పైపులు ఉంటాయి.

స్కాటిషు పాపులరు మ్యూజికు అంతర్జాతీయ ఫాలోయింగు‌ను పొందింది. లూయిసు కాపాల్డి, అమీ మెకు‌డొనాల్డు, కెటి టను‌స్టాలు, నినా నెస్బిటు, సిహెచ్‌విఆర్‌చెస్, జెర్రీ సిన్నామను, పాలో నూటిని వంటి కళాకారులు అంతర్జాతీయ గుర్తింపుపొందడంలో విజయాన్ని సాధించారు. డిజె కాల్విను హారిసు 2023 లో స్పాటిఫైలో అత్యంత ప్రసారం చేయబడిన కళాకారులలో ఒకరుగా ఉన్నాడు.^[394][395] సుసాను బాయిలు తొలి ఆల్బం 21 వ శతాబ్దంలో అత్యధికంగా అమ్ముడైన ఆల్బం‌లలో ఒకటి. 2009 లో అంతర్జాతీయంగా అత్యధికంగా అమ్ముడైన ఆల్బం.^[396] రన్రిగు సెల్టికు రాకు‌ను ప్రాచుర్యం పొందాడు. స్కాటిషు గేలికు‌లో తరచుగా ప్రదర్శించాడు. వారి 1995 సింగిలు "యాను ఉభల్ యాజు ఇర్డే" తో యుకె టాపు 20 కి చేరుకున్న భాషలో మొదటి పాట.^[397] స్కాట్లాండు‌లోని సంగీత ప్రతిభ చూపించే కళాకారులకు స్కాటిషు మ్యూజికు అవార్డులు, స్కాటిషు ఆల్బం ఆఫ్ ది ఇయరు అవార్డు, స్కాట్సు ట్రేడు మ్యూజికు అవార్డులు, బిబిసి రేడియో స్కాట్లాండు యంగు ట్రెడిషనలు మ్యూజిషియను అవార్డులు ప్రధానం చేయబడుతున్నాయి.

సాహిత్యం మీడియా

ప్రధాన వ్యాసాలు: స్కాటిషు సాహిత్యం, మీడియా ఆఫ్ స్కాట్లాండు, స్కాటిషు ఆర్టు, స్కాట్లాండు‌లో కామెడీ, స్కాట్లాండు‌లో పండుగలు, స్కాట్లాండు సినిమా

ప్రపంచ ప్రఖ్యాత కవి రాబర్టు బర్న్సు జాతీయ కవిగా పరిగణించబడుతుంది. "ఆల్డు లాంగు సైను", స్కాట్సు భాషలో రాయడం వంటి రచనలకు ప్రసిద్ది చెందింది.

స్కాట్లాండు ప్రారంభ మధ్య యుగాల నాటి సాహిత్య వారసత్వాన్ని కలిగి ఉంది. ఇప్పుడు స్కాట్లాండు‌లో ఉన్న తొలి సాహిత్యం 6 వ శతాబ్దంలో బ్రైథోనికు ప్రసంగంలో ఉంది. ఇది వెల్షు సాహిత్యంలో భాగంగా భద్రపరచబడింది.^[398] తరువాత మధ్యయుగ సాహిత్యంలో లాటిను,^[399] గేలికు,^[400] ఓల్డు ఇంగ్లీషు ^[401] ఫ్రెంచి భాషలలో రచనలు అభివృద్ధి చెందాయి.^[402] ప్రారంభ స్కాట్సు‌లో మొట్టమొదటి ప్రధాన వచనం 14 వ శతాబ్దపు కవి జాన్ బార్బోరు కావ్యంగా బ్రసు ప్రాధాన్యత సంతరించుకుంది. ఇది 1వ రాబర్టు.^[403]జీవిత కథాంశం మీద ఆధారపడి రచించబడింది. త్వరలోనే దాని తరువాత స్థానిక రొమాన్సు, గద్య పనుల శ్రేణి.^[404] 16 వ శతాబ్దంలో కిరీటం ప్రోత్సాహం స్కాట్సు డ్రామా కవిత్వం అభివృద్ధికి సహాయపడింది.^[405] కానీ 4వ జేమ్సును ఇంగ్లీషు సింహాసనం మీద అధిష్టించడం సాహిత్య పోషక ప్రధాన కేంద్రాన్ని సాహిత్య భాషగా తొలగించింది, స్కాట్సు ప్రాముఖ్యత సాహిత్యంలో పక్కకు నెట్టబడింది.^[406] స్కాట్సు సాహిత్యం మీద ఆసక్తి 18 వ శతాబ్దంలో పునరుద్ధరించబడ్డాయి. జేమ్సు మాక్ఫెర్సను‌ రచన ఒస్సియను చక్రం ఆయనను అంతర్జాతీయ ఖ్యాతిని పొందిన మొదటి స్కాటిషు కవిగా చేసింది. యూరోపియను జ్ఞానోదయం మీద ప్రధాన ప్రభావం చూపింది.^[407] ఇది రాబర్టు బర్స్సు మీద కూడా ఒక ప్రధాన ప్రభావం చూపబడింది. వీరిని చాలా మంది జాతీయ కవి ^[408] అని వాల్టరు స్కాటు‌లు భావిస్తారు. ఆయన వేవర్లీ నవలలు 19 వ శతాబ్దంలో స్కాటిషు గుర్తింపును నిర్వచించడానికి చాలా చేశాయి.^[409] విక్టోరియను యుగం ముగిసే సమయానికి, స్కాటిషులో-జన్మించిన అనేక మంది రచయితలు ఆంగ్లంలో రచయితలుగా అంతర్జాతీయ పలుకుబడిని సాధించారు. వీరిలో;రాబర్టు లూయిసు స్టీవెన్సను, ఆర్థరు కోనను డోయలు, జె. ఎం. బారీ, జార్జు మెకు‌డొనాల్డు ఉన్నారు.^[410]

20 వ శతాబ్దంలో స్కాటిషు పునరుజ్జీవనం సాహిత్య కార్యకలాపాల పెరుగుదలను చూసింది. స్కాట్సు భాషను తీవ్రమైన సాహిత్యానికి మాధ్యమంగా తిరిగి పొందటానికి ప్రయత్నిస్తుంది.^[411] ఉద్యమ సభ్యులను తరువాత కొత్త తరం యుద్ధానంతర కవులు ఎడ్విను మోర్గాను వంటి కవిని 2004 లో స్కాటిషు ప్రభుత్వం మొదటి మకరు‌గా నియమించింది.^[412] సోర్లీ మాక్లీను‌ను స్కాటిషు కవితా లైబ్రరీ "ఆధునిక యుగం ప్రధాన స్కాటిషు కవులలో ఒకరు" గా అభివర్ణించారు. ఎందుకంటే ఆయన ఎంచుకున్న మాధ్యమం నైపుణ్యం, యూరోపియను కవితా సంప్రదాయం, యూరోపియను రాజకీయాలతో ఆయన సత్సంబంధాలు.^[413] నోబెలు బహుమతి గ్రహీత సీమసు హీనే మాక్లీను‌కు సేవింగు స్కాటిషు గేలికు కవిత్వాన్నికి ఘనత ఇచ్చాడు.^[414] 1980 ల నుండి స్కాటిషు సాహిత్యం మరొక ప్రధాన పునరుజ్జీవనాన్ని ఆస్వాదించింది. ముఖ్యంగా ఇర్విను వెల్షు సహా రచయితల సమూహంతో సంబంధం కలిగి ఉంది.^[411] అదే కాలంలో ఉద్భవించిన స్కాటిషు కవులలో కరోలు ఆన్ డఫీ ఉన్నారు. ఆయన 2009 మే లో మోనార్కు కవి గ్రహీతగా మొదటి స్కాటుగా గుర్తించబడ్డాడు.^[415] స్కాట్లాండు జాతీయ కవిని మకరు అని పిలుస్తారు. దేశవ్యాప్తంగా అక్షరాస్యత, రచన, కవితలను ప్రోత్సహించడానికి, అలాగే జాతీయ కార్యక్రమాల కోసం పనిని ఉత్పత్తి చేయడానికి, ప్రభుత్వానికి వార్షిక నివేదికలను రూపొందించడానికి ఆయనను ప్రధాన మంత్రి నియమిస్తారు.^[416] ప్రస్తుత మకరు పదవిలో ఉన్న పెడ్రాయిగు మాకాయిడు ఈ పదవిలో ఉన్న మొదటి స్కాటిషు గేలికు రచయితగా గుర్తించబడుతున్నాడు.^[417]

ది డైలీ రికార్డు, ది హెరాల్డు, ది స్కాట్సు మాను, ది నేషనలు వంటి జాతీయ వార్తాపత్రికలు స్కాట్లాండు‌లో ఉత్పత్తి చేయబడ్డాయి.^[418] ముఖ్యమైన ప్రాంతీయ దినపత్రికలలో ఎడింబర్గులో సాయంత్రం వార్తలు, తూర్పులోని డుండిలోని కొరియరు, అబెర్డీను, ఉత్తరాన ఉన్న ప్రెసు అండు జర్నలు ఉన్నాయి. ^[418] సెల్టికు దేశాల నుండి చలనచిత్రం, టెలివిజను‌ను ప్రదర్శించే సెల్టికు మీడియా ఫెస్టివలు‌లో స్కాట్లాండు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తుంది. 1980 లో పండుగ ప్రారంభమైనప్పటి నుండి స్కాటిషు ప్రవేశకులు చాలా అవార్డులను గెలుచుకున్నారు.^[419] స్కాట్లాండు నేషనలు బ్రాడు‌కాస్టరు బిబిసి స్కాట్లాండు, బిబిసి విభాగం, ఇది మూడు జాతీయ టెలివిజను స్టేషన్లు, బిబిసి వన్ స్కాట్లాండు, బిబిసి స్కాట్లాండు, గేలికు-భాషా బిబిసి ఆల్బా, నేషనలు రేడియో స్టేషన్లు, బిబిసి రేడియో స్కాట్లాండు, బిబిసి రేడియో నాను గైడుహీలు నడుపుతోంది. ప్రధాన స్కాటిషు వాణిజ్య టెలివిజను స్టేషను ఎస్‌టివి. ఇది స్కాట్లాండు‌లోని మూడు ఈటీవీ ప్రాంతాలలో రెండు ప్రసారం చేస్తుంది.^[420] స్కాట్లాండు చిత్ర పరిశ్రమకు స్కాటిషు ప్రభుత్వానికి చెందిన ఎగ్జిక్యూటివు నాన్-డిపార్టు‌మెంటలు పబ్లికు బాడీ స్క్రీను స్కాట్లాండు మద్దతు ఇస్తుంది. ఇది దేశంలో చలన చిత్ర నిర్మాణానికి నిధులు, సహాయాన్ని అందిస్తుంది. ^[421]

సెల్టికు కనెక్షన్లు

మరింత సమాచారం: సెల్టికు దేశాలు

సెల్టికు దేశాలలో ఒకటిగా స్కాట్లాండు ప్రజలు స్కాటిషు సంస్కృతిని గృహాలలో, ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఇంటరు-సెల్టికు ఈవెంట్లలో ప్రాతినిధ్యం వహిస్తారు. స్కాట్లాండు సెల్టికు కనెక్షన్లు (గ్లాస్గో), హెబ్రిడియను సెల్టికు ఫెస్టివలు (స్టోర్నోవే) తో సహా అనేక సంగీత ఉత్సవాలను నిర్వహిస్తుంది. సెల్టికు సంస్కృతిని జరుపుకునే పండుగ, ఫెస్టివలు ఇంటర్‌సెల్టికు డి లోరియంటు (బ్రిటనీ), పాను సెల్టికు ఫెస్టివలు (ఐర్లాండు), నేషనలు సెల్టికు ఫెస్టివలు (పోర్టార్లింగ్టను, ఆస్ట్రేలియా), భాష, సంగీతం, నృత్యం వంటి స్కాటిషు సంస్కృతి అంశాలలో భాగస్వామ్యం వహిస్తాయి. .^{[422][423][424][425]}

జాతీయ గుర్తింపు

మరింత సమాచారం: స్కాటిషు ప్రజలు, స్కాట్లాండు, జాతీయ చిహ్నాలు

రాయలు ఆర్మ్సు ఆఫ్ స్కాట్లాండు

ది స్పియరు తిస్టిలు, స్కాట్లాండు జాతీయ చిహ్నం

సెయింటు ఆండ్రూ చిత్రం, X- ఆకారపు శిలువకు కట్టుబడి ఉన్న అమరవీరుడు మొదట 1వ విలియం స్కాట్లాండు రాజ్యంలో కనిపించింది. ^[426] 1286 లో కింగ్ 3వ అలెగ్జాండరు మరణం తరువాత ఆండ్రూ చిత్రం ది గార్డియన్సు ఆఫ్ స్కాట్లాండు ముద్ర ఉపయోగించబడింది. ఆయన తరువాతి ఇంటరు‌రెగ్నం సమయంలో రాజ్యం మీద నియంత్రణను పొందాడు.^[427] సెయింటు ఆండ్రూతో సంబంధం ఉన్న సరళీకృత చిహ్నాన్ని ఉపయోగించడం 14 వ శతాబ్దం చివరలో దాని మూలం ఉంది; స్కాటిషు సైనికులు ముందు భాగంలో స్కాటిషు తెల్లటి సాధువు ఆండ్రూ శిలువను, వారి ట్యూనిక్సు వెనుక భాగంలో ధరించాలని స్కాట్లాండు పార్లమెంటు ఆఫ్ స్కాట్లాండు డిక్రీయింగు జారీ చేయబడింది. ^[428] 15 వ శతాబ్దంలో సెయింటు ఆండ్రూసు క్రాసు కోసం నీలిరంగు నేపథ్యాన్ని ఉపయోగించడం మొదలైంది. ^[429] 1606 నుండి సాల్టైరు యూనియను జెండా రూపకల్పనలో భాగంగా ఏర్పడింది.

అనేక ఇతర చిహ్నాలు, సింబాలికు కళాఖండాలు, అధికారిక, అనధికారిక రెండింటినీ కలిగి ఉన్నాయి. వీటిలో తిస్టిలు, ది నేషను పూల చిహ్నం (పాటలో జరుపుకుంటారు. ది తిస్టిల్ ఓ 'స్కాట్లాండు), అర్బ్రోతు ప్రకటన, 1310 ఏప్రిలు న రాజకీయ స్వాతంత్ర్యం ప్రకటనను కలుపుతుంది. ఇది ఒక నిర్దిష్ట స్కాట్ లియోను, వస్త్ర నమూనాను సూచిస్తుంది. జెండా.^{[430][431][432]} డ్రెసు యాక్టు 1746 లోని 1782 లో రద్దు చేసినందుకు హైలాండర్సు మాంట్రోసు 3 వ డ్యూకు జేమ్సు గ్రాహం, ఇది టార్టాన్లను ధరించడాన్ని నిషేధించింది.^[433]

స్కాట్లాండు దాని స్వంత రెగాలియాను స్కాట్లాండు (అనధికారికంగా స్కాటిషు క్రౌను ఆభరణాలు) అని పిలుస్తారు, ఇందులో స్కాట్లాండు కిరీటం, రాజదండం, స్కాటిషు స్వోర్డు ఆఫ్ స్టేటు. స్కాటిషు కిరీటాన్ని వారి పట్టాభిషేకం సమయంలో స్కాటిషు చక్రవర్తులు ధరించారు. ఈ రోజు ఎడిన్బర్గు కాజిలు వద్ద క్రౌను గదిలో ఉంచబడింది. స్కాటిషు పార్లమెంటు ప్రతి రాష్ట్రం ప్రారంభంలో స్కాట్లాండు కిరీటం ఉంది.^[434] సమిష్టిగా, స్కాట్లాండు గౌరవాలు బ్రిటిషు దీవులలో పురాతన రెగాలియా, ఇది 15 వ తేదీ చివరి, 16 వ శతాబ్దాల ప్రారంభం.^[435]

స్కాట్లాండు కిరీటం

స్కాట్లాండు అధికారిక జాతీయ గీతం లేనప్పటికీ ^[436] స్కాట్లాండు, ఫ్లవరు స్కాట్లాండు జాతీయ జట్లతో కూడిన ఫుట్‌‌బాలు, రగ్బీ మ్యాచు‌లు వంటి ప్రత్యేక సందర్భాలలో, క్రీడా కార్యక్రమాలలో ఆడతారు. 2010 నుండి కామన్వెల్తు గేమ్సు‌లో కూడా ఆడతారు. ఇది స్కాటిషు అథ్లెట్లలో పాల్గొని అధిక అభిమానంగా ఓటు వేసిన తరువాత.^[437] స్కాట్లాండు జాతీయ గీతానికి ప్రస్తుతం తక్కువ జనాదరణ పొందిన అభ్యర్థులు స్కాట్లాండు ది బ్రేవు, హైలాండు కేథడ్రలు, స్కాట్సు వా హే, ఎ మ్యాన్స్ ఎ మ్యాన్ ఫర్ ఎ 'ఆ' ఆ 'ఆ వ్యక్తి.^[438]

సెయింటు ఆండ్రూసు డే, నవంబరు 30, జాతీయ రోజు, అయినప్పటికీ బర్న్సు రాత్రి మరింత విస్తృతంగా గమనించవచ్చు. ముఖ్యంగా స్కాట్లాండు వెలుపల. 2006 లో స్కాటిషు పార్లమెంటు సెయింటు ఆండ్రూసు డే బ్యాంకు హాలిడే (స్కాట్లాండు) చట్టం 2007 ను ఆమోదించింది. ఈ రోజును అధికారిక బ్యాంకు సెలవుదినం. ^[439] టార్టాను డే కెనడా నుండి ఇటీవలి ఆవిష్కరణ. ^[440]

స్కాట్లాండు నేషనలు యానిమలు యునికార్ను, ఇది 12 వ శతాబ్దం నుండి స్కాటిషు హెరాల్డికు చిహ్నంగా ఉంది. .^[441] లార్డు లియాను కోర్టు స్కాటిషు హెరాల్డ్రీ, స్కాట్లాండు‌లోని అన్ని ఆర్మోరియలు బేరింగ్సు, పబ్లికు రిజిస్టరు‌ను నియంత్రిస్తుంది.^[442]

వంటకాలు

Haggis, neeps and tatties

స్కాటిషు వంటకాలు దాని స్వంత విలక్షణమైన లక్షణాలను కలిగిన వంటకాలను ఉంటాయి. కానీ పురాతన, ఆధునిక స్థానిక, విదేశీ ప్రభావాల ఫలితంగా విస్తృత బ్రిటిషు, యూరోపియను వంటకాలు ఎక్కువగా స్కాటిషు ఆహారాలలో ఆధిపత్యం చేస్తుంటాయి. వలసల ద్వారా వచ్చిన అంతర్జాతీయ ఆహార పదార్థాలతో పాటు సాంప్రదాయ స్కాటిషు వంటకాలు ఉన్నాయి. స్కాట్లాండు సహజమైన పశువుల వంటకం, పాల ఉత్పత్తులు, చేపలు, పండ్లు, కూరగాయలు సాంప్రదాయ స్కాట్సు వంటలో ప్రధాన్యత వహిస్తుంటాయి. సరళత మీద అధికంగా ఆధారపడవలసిన అవసరం ఉంటుంది. విదేశాల నుండి సుగంధ ద్రవ్యాలు లేకపోవడం, ఎందుకంటే ఇవి చారిత్రాత్మకంగా అరుదుగా లభిస్తాయి అలాగే అవి చాలా ఖరీదైనవిగా ఉండటం ఈ సరళతకు ప్రధానకారణంగా ఉంటాయి.^[443]

ఇర్ను-బ్రూ అనేది అత్యంత సాధారణ స్కాటిషు కార్బోనేటేడు సాఫ్టు డ్రింకు, దీనిని తరచుగా "స్కాట్లాండు అదనపు జాతీయ పానీయం" (విస్కీ తర్వాత) అని పిలుస్తారు.^[444] మధ్య యుగాల చివరిలో, ఆధునిక యుగం ప్రారంభంలో ఫ్రెంచి వంటకాలు "ఆల్డు అలయన్సు" ద్వారా తీసుకువచ్చిన సాంస్కృతిక మార్పిడుల కారణంగా స్కాటిషు వంటలో ప్రత్యేకపాత్ర పోషించాయి.^[445] ముఖ్యంగా స్కాట్సు రాణి మేరీ పాలనలో. మేరీ స్కాట్లాండు‌కు తిరిగి వచ్చినప్పుడు స్కాట్సు వంటలో విప్లవాత్మక మార్పులు తీసుకురావడానికి, స్కాట్లాండు కొన్ని ప్రత్యేకమైన ఆహారతయారీకు బాధ్యత వహించే ఫ్రెంచి సిబ్బందిని తీసుకువచ్చింది.^[446]

క్రీడలు

స్కాట్లాండు జాతీయ ఫుట్‌బాలు జట్టు అభిమానులను సాధారణంగా ది టార్టను ఆర్మీ అని పిలుస్తారు.

స్కాట్లాండు దాని స్వంత జాతీయ క్రీడా పోటీలను నిర్వహిస్తుంది. ఎఫ్‌ఐఎఫ్ఎ ప్రపంచ కప్పు, యుఇఎఫ్ఎ నేషన్స్ లీగ్, యుఇఎఫ్ఎ యూరోపియను ఛాంపియన్షిప్, రగ్బీ యూనియను ప్రపంచ కప్పు, రగ్బీ లీగు ప్రపంచ కప్పు, క్రికెటు ప్రపంచ కప్పు, నెట్‌బాలు ప్రపంచ కప్పు, కామన్వెల్తు క్రీడలతో సహా అనేక అంతర్జాతీయ క్రీడా కార్యక్రమాలలో స్వతంత్రంగా ప్రాతినిధ్యం వహిస్తుంది. స్కాట్లాండు‌కు స్కాటిషు ఫుట్‌బాలు అసోసియేషను (ప్రపంచంలో రెండవ పురాతన జాతీయ ఫుట్‌బాల్ అసోసియేషను)^[447] , స్కాటిషు రగ్బీ యూనియను వంటి దాని స్వంత జాతీయ పాలక సంస్థలు ఉన్నాయి. స్కాట్లాండు‌లో శతాబ్దాలుగా వైవిధ్యమైన ఫుట్‌బాలు‌ క్రీడలు ఆడబడుతున్నాయి. దీని తొలి సూచన 1424 నాటిది.^[448]

స్కాట్లాండు, ఇంగ్లాండు మధ్య జరిగిన ప్రపంచంలోని మొట్టమొదటి అధికారిక అంతర్జాతీయ అసోసియేషను ఫుట్‌బాలు మ్యాచు 1872 నవంబరు 30న గ్లాస్గోలో జరిగింది.ఇది 0–0తో డ్రాగా ముగిసింది.^[449] స్కాటిషు కప్పు మొదటిసారి 1873లో పోటీ పడింది. అసోసియేషను ఫుట్‌బాలు‌లో పురాతన ట్రోఫీ ఇది.^[450] స్కాటిషు ఫుట్‌బాలు అసోసియేషను (ఎస్‌ఎఫ్ఎ) స్కాటిషు అసోసియేషను ఫుట్‌బాలు‌కు ప్రధాన పాలక సంస్థ. స్కాట్లాండు ఆట నియమాలను నియంత్రించే అంతర్జాతీయ ఫుట్‌బాలు అసోసియేషను బోర్డు (ఐఎఫ్ఎబి) వ్యవస్థాపక సభ్యదేశంగా ఉంది. ఐఎఫ్ఎబి శాశ్వత ప్రతినిధిని కలిగి ఉన్న నాలుగు దేశాలలో స్కాట్లాండు ఒకటి; మిగిలిన నలుగురు ప్రతినిధులను ఎఫ్‌ఐఎఫ్ఎ నిర్ణీత కాలాలకు నియమిస్తుంది.^[451][452] స్కాట్లాండు జాతీయ ఫుట్‌బాలు జట్టు, స్కాట్లాండు మహిళా జట్టుకు ఎస్‌ఎఫ్ఎ బాధ్యత వహిస్తుంది.

ప్రపంచంలోని పురాతన గోల్ఫు కోర్సు అయిన సెయింటు ఆండ్రూసు‌లోని ఓల్డు కోర్సు

ఆధునిక గోల్ఫు ఆట 15వ శతాబ్దపు స్కాట్లాండు‌లో ఉద్భవించడంతో ఈ దేశం గోల్ఫు‌కు నిలయంగా ప్రచారం చేయబడింది.^{[453][454] [455]} చాలా మంది గోల్ఫు క్రీడాకారులకు, 1552కి ముందు నాటి పురాతన లింకు కోర్సు అయిన సెయింటు ఆండ్రూసు‌లోని ఓల్డు కోర్సు, ^[456] తీర్థయాత్ర స్థలంగా పరిగణించబడుతుంది.^[457] 1764లో సెయింటు ఆండ్రూసు‌లో సభ్యులు కోర్సును 22 నుండి 18 రంధ్రాలకు మార్చినప్పుడు ప్రామాణిక 18-రంధ్రాల గోల్ఫు కోర్సు సృష్టించబడింది.^[458] ప్రపంచంలోని పురాతన గోల్ఫు టోర్నమెంటు, గోల్ఫు‌లో మొట్టమొదటి మేజరు, ది ఓపెను ఛాంపియను‌షిపు. ఇది మొదటిసారిగా 1860 అక్టోబరు 17న స్కాట్లాండు‌లోని ఐర్‌షైరు‌లోని ప్రెస్టు‌వికు గోల్ఫు క్లబ్బు‌లో జరిగింది. స్కాటిషు గోల్ఫర్లు తొలి మేజరు‌లను గెలుచుకున్నారు.^[459] స్కాట్లాండు‌లో కార్నౌస్టీ, గ్లెనీగల్సు, ముయిరు‌ఫీల్డు, రాయలు ట్రూను‌తో సహా అనేక ఇతర ప్రసిద్ధ గోల్ఫు కోర్సులు ఉన్నాయి.

స్కాటిషు రగ్బీ యూనియను ప్రపంచంలో రెండవ పురాతన రగ్బీ యూనియనుగా ఉంది. ఎడిను‌బర్గు‌లోని ముర్రేఫీల్డు స్టేడియం స్కాటిషు జాతీయ రగ్బీ జట్టు జాతీయ స్టేడియం. స్కాట్లాండు రగ్బీ జట్టు 1871లో రేబర్ను ప్లేసు‌లో ఇంగ్లాండు‌ మీద 1–0 తేడాతో గెలిచింది. 1883లో ప్రారంభ టోర్నమెంటు నుండి స్కాట్లాండు సిక్సు నేషన్సు‌లో పోటీ పడింది. 1999లో చివరి ఫైవు నేషన్సు‌తో సహా 14 సార్లు పూర్తిగా గెలిచింది. మరో 8 సార్లు పంచుకుంది. రగ్బీ ప్రపంచ కప్పు 1987లో ప్రవేశపెట్టబడింది. స్కాట్లాండు మొత్తం తొమ్మిది పోటీలలో పోటీ పడింది. ఇటీవల 2023 రగ్బీ ప్రపంచ కప్పు‌లో జరిగింది. స్కాట్లాండు కలకత్తా కప్పు కోసం ఇంగ్లాండు రగ్బీ జట్టుతో ఏటా పోటీపడుతుంది. ప్రతి సంవత్సరం ఈ పోటీని సిక్సు నేషన్సు‌లో భాగంగా నిర్వహిస్తారు. స్కాట్లాండు చివరిసారిగా 2024లో గెలిచింది.^[460]

ముర్రేఫీల్డ్ స్టేడియం, స్కాటిషు జాతీయ రగ్బీ జట్టు జాతీయ స్టేడియం

జాతీయ క్రీడా సంస్కృతి ఇతర విలక్షణమైన లక్షణాలలో హైలాండు ఆటలు; కర్లింగు, షింటి ఉన్నాయి. బాక్సింగు‌లో స్కాట్లాండు కెన్ బుకానను, బెన్నీ లించు, జిం‌ వాటు‌లతో సహా 13 మంది ప్రపంచ ఛాంపియను‌లను కలిగి ఉంది. స్కాట్లాండు మోటారు‌స్పోర్టు‌లో, ముఖ్యంగా ఫార్ములా 1‌లో కూడా విజయం సాధించింది. ప్రముఖ డ్రైవర్లలో వీరు ఉన్నారు; డేవిడు కౌల్తార్డు, జిం క్లార్కు, పాల్ డి రెస్టా, జాకీ స్టీవర్టు.^[461] ఇండికారు‌లో, డారియో ఫ్రాంచిట్టి వరుసగా 4 ఇండికారు ప్రపంచ ఛాంపియను‌షిపు‌లను గెలుచుకున్నాడు.^[462]

1930 నుండి స్కాట్లాండు ప్రతి కామన్వెల్తు క్రీడలలో పోటీ పడింది. మొత్తం 356 పతకాలను గెలుచుకుంది—91 బంగారు, 104 రజత, 161 కాంస్య పతకాలను గెలుచుకుంది.^[463]స్కాట్లాండు మూడుసార్లు కామన్వెల్తు క్రీడలకు ఆతిథ్యం ఇచ్చింది - ఎడినుబర్గు ‌1970 - 1986లో కామన్వెల్తు క్రీడలకు ఆతిథ్యం ఇచ్చింది. ఇటీవల 2014లో గ్లాస్గోలో జరిగింది.^[464] 2024 సెప్టెంబరులో 2026 కామన్వెల్తు క్రీడలకు గ్లాస్గో ఆతిథ్య నగరంగా నిర్ధారించబడింది.^[465] 2000లో ప్రారంభ కామన్వెల్తు యూత్ క్రీడలకు ఎడినుబర్గు ‌ఆతిథ్య నగరంగా ఉంది.^[466]

సినిమా దర్శకులు

• మో అబుటోక్

సంగీతకారులు

• జేమ్స్ పీస్