బద్రుద్దీన్ తయ్యబ్జీ

బద్రుద్దీన్ తయ్యబ్జీ, (1844 అక్టోబరు10- 1906 ఆగస్టు 19) బ్రిటిష్ పరిపాలన సమయంలో ఇతను భారతీయ న్యాయవాది, రాజకీయవేత్త, సామాజిక కార్యకర్త. భారత జాతీయ కాంగ్రెస్‌కు మూడవ అధ్యక్షుడిగా, బొంబాయి ఉన్నత న్యాయస్థానం న్యాయవాదిగా పనిచేసిన మొదటి భారతీయుడు తయ్యబ్జీ.^[1] అతను భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ వ్యవస్థాపక సభ్యులలో ఒకడు. భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ మొదటి ముస్లిం అధ్యక్షుడు.^[1]

బద్రుద్దీన్ తయ్యబ్జీ
బద్రుద్దీన్ తయ్యబ్జీ చిత్రం
3 వ భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ అధ్యక్షుడు
In office 1887–1888
అంతకు ముందు వారు	దాదాభాయి నౌరోజీ
తరువాత వారు	జార్జ్ యూల్
వ్యక్తిగత వివరాలు
జననం	(1844-10-10)1844 అక్టోబరు 10 బొంబాయి, బాంబే ప్రెసిడెన్సీ, బ్రిటీష్ ఇండియా
మరణం	1906 ఆగస్టు 19(1906-08-19) (వయసు: 61) లండన్, ఇంగ్లాండ్, యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్
బంధువులు	తయ్యబ్జీ కుటుంబం
కళాశాల	లండన్ విశ్వవిద్యాలయం మిడిల్ టెంపుల్
వృత్తి	న్యాయవాది, కార్యకర్త, రాజకీయవేత్త

జీవితం తొలిదశ

నేపథ్యం

తయ్యబ్జీ 1844 అక్టోబరు10న బ్రిటిష్ ఇండియాలో భాగంగా ఉన్న బొంబాయి రాచరిక రాష్ట్రం లోని ముంబైలో జన్మించాడు. అతను తండ్రి ములై త్యాబ్ అలీ భాయ్ మియాన్, సులైమాని బోహ్రా కమ్యూనిటీ సభ్యుడు, అరబ్ పాత కాంబే వలస కుటుంబానికి చెందిన వ్యక్తి.^[2]

భారతదేశంలో ముస్లింలకు ఆంగ్లవిద్య అనాదిగా పరిగణించుచున్న సమయంలో, అతని తండ్రి తన ఏడుగురు కుమారులందరినీ తదుపరి అధ్యయనాల కోసం ఐరోపాకు పంపాడు. అతని అన్నయ్య, కామ్రుద్దీన్, ఇంగ్లాండ్, వేల్స్‌లో చేరిన మొదటి భారతీయ న్యాయవాది.15 ఏళ్ల వయస్సులో బద్రుద్దీన్ న్యాయవాది వృత్తిలో చేరడానికి ప్రేరేపించబడ్డాడు.^[1]

చదువు

దాదా మఖ్రా మద్రాసాలో ఉర్దూ, పర్షియన్ నేర్చుకున్న తరువాత, అతను బొంబాయిలోని ఎల్ఫిన్‌స్టోన్ కళాశాలలో చేరాడు.ఆ తర్వాత కంటి చికిత్స కోసం ఫ్రాన్స్‌ వెళ్లాడు. 1860లో పదహారేళ్ల వయసులో అతను లండన్‌లోని న్యూబరీ హై పార్క్ కళాశాలలో చేరాడు.^[3] ఇంగ్లాండ్‌లో ఉన్నప్పుడు న్యూబరీలో నివసిస్తున్న రిటైర్డ్ బ్రిటీషు గవర్నర్ జనరల్ లార్డ్ ఎల్లెన్‌బరోకు ^[1] అతని తండ్రి పరిచయ లేఖలు ఇచ్చాడు. దానితో తర్వాత తయ్యబ్జీ 1863లో న్యాయవిద్య అభ్యసించటానికి లండన్ లోని మిడిల్ టెంపుల్ విశ్వవిద్యాలయంలో చేరాడు. కంటిచూపు క్షీణించడంతో బాధపడుతున్న అతను 1864 చివరలో బొంబాయికి తిరిగి వచ్చాడు.1865 చివరలో తిరిగి మరలా తన చదువును మిడిల్ టెంపుల్‌లో ప్రారంభించాడు.1867 ఏప్రిల్ లో న్యాయవాద వృత్తిలో చేరాడు.

జీవిత మనం

భారతదేశానికి తిరిగిరాక

1867 డిసెంబరులో బొంబాయికి తిరిగివచ్చిన తరువాత, తయ్యబ్జీ బొంబాయి ఉన్నత న్యాయస్థానంలో మొట్టమొదటి భారతీయ న్యాయవాది అయ్యాడు.^[1] తయ్యబ్జీ 1873లో బొంబాయి నగరపాలక సంస్థకు ఎంపిక అయ్యాడు.అతను 1875-1905 మధ్య బొంబాయి విశ్వవిద్యాలయం సెనేట్ సభ్యుడుగా, 1882లో బాంబే శాసనమండలి సభ్యుడుగా నియమించబడ్డాడు. 1886లో అనారోగ్యంతో రాజీనామా చేశాడు.^[1] అతను 1885లో బాంబే ప్రెసిడెన్సీ అసోసియేషన్ ఏర్పాటుకు ఎక్కువ బాధ్యత వహించాడు.అది భారతీయ ప్రయోజనాలను కాపాడిన సంస్థగా పేరొందింది.1885 చివరలో బొంబాయిలో భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ మొదటి సమావేశాన్ని నిర్వహించింది.^[1]

భారత జాతీయ కాంగ్రెస్‌తో భాగస్వామ్యం

బద్రుద్దీన్, అతని అన్నయ్య కమరుద్దీన్ భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ స్థాపనలో తీవ్రంగా పాల్గొన్నారు.తయ్యబ్జీ, హిందువులు, ముస్లింలనుండి మద్దతు పొందడానికి కృషి చేయడం ద్వారా కాంగ్రెస్ జాతీయ పరిధిని నిర్మించడంలో కీలకపాత్ర పోషించాడు.1887-88 మధ్య భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ అధ్యక్షుడిగా ఉన్న సమయంలో, అతను ముస్లిం సమాజాన్ని ఏకం చేయడంపై దృష్టి పెట్టాడు.^[4] నగరంలోని ముస్లింలలో సామాజిక పరస్పర చర్యను ప్రోత్సహించడానికి, ఇస్లాం క్లబ్, ఇస్లాం జింఖానా రెండింటినీ స్థాపించడంలో తయ్యబ్జీ కీలకపాత్ర పోషించాడు.^[1] ముస్లింలు కాంగ్రెస్‌ను బహిష్కరించాలనే విమర్శలకు ప్రతిస్పందనగా, తయ్యబ్జీ తాను అన్ని మతపరమైన పక్షపాతాలను ఖండించానని ప్రకటించాడు.^[5] ముస్లింలను మరింత సమన్వయపరిచేందుకు వారిని కాంగ్రెస్ కోవలోకి తీసుకురావడానికి, తయ్యబ్జీ 1888 అలహాబాద్ కాంగ్రెస్‌లో తీర్మానం నెంబరు XIII ని ప్రవేశపెట్టాడు. "సబ్జెక్ట్ కమిటీ చర్చకు ఏ సబ్జెక్ట్ ఆమోదించదు, లేదా ఏ కాంగ్రెస్‌లోనూ చర్చించడానికి అనుమతించదు. హిందూ లేదా మహోమెదన్ ప్రతినిధులు ఒక శరీర వస్తువుగా పరిచయం చేయడానికి, ఈ నియమం కాంగ్రెస్ ఇప్పటికే ఒక అభిప్రాయాన్ని ఖచ్చితంగా ప్రకటించని విషయాలను మాత్రమే సూచిస్తుంది. " ^[6] ముస్లింలు, హిందువులు అంగీకరించిన అంశాలకు మాత్రమే కాంగ్రెస్ కార్యకలాపాలపరిధిని పరిమితం చేయడం ద్వారా ముస్లింలకు విజ్ఞప్తి చేసే ఉద్దేశంతో దీనిని ప్రవేశపెట్టారు.

ఈ ప్రస్తావనలు ఉన్నప్పటికీ, చాలామంది ముస్లిం నాయకులు తమకు ప్రాతినిధ్యం వహించే కాంగ్రెస్ సామర్థ్యంపై ఇంకా సందేహంతో ఉన్నారు. ఈ విమర్శకులలో ముఖ్యుడు సయ్యద్ అహ్మద్ ఖాన్, తయ్యబ్జీకి ఒక బహిరంగలేఖలో ఇలా వ్రాశాడు. "కాంగ్రెస్ ప్రతిపాదనలలో హిందువులు, మహమ్మదీయులు అంగీకరించే ముఖ్యమైన విషయాలను పక్కన పెట్టమని నేను, నా స్నేహితుడు బుద్రుద్దీన్ తయ్యబ్జీని అడుగుతున్నాను.కాంగ్రెస్ ప్రాథమిక రాజకీయ సూత్రాలు మహమ్మదీయుల ప్రయోజనాలకు వ్యతిరేకం కాదని నాకు చెప్పండి అని లేఖ సారాంశం.^[7]

ఈ విమర్శలు ఉన్నప్పటికీ, తయ్యబ్జీ సమష్టి ప్రయోజనాలను భారతీయులు మొత్తంగా ముందుకు తీసుకెళ్లేందుకు సమర్థవంతమైన సంస్థగా కాంగ్రెస్‌ని విశ్వసిస్తూనే ఉన్నాడు. అతను మతపరమైన సహకారానికి ఉదాహరణగా నిలిచాడు. 1887 మద్రాస్ కాంగ్రెస్‌లో తన రాష్ట్రపతి ప్రసంగంలో, తయ్యబ్జీ తన విశ్వాస సభ్యులకు భరోసా ఇచ్చాడు. "నేను కనీసం నా వ్యక్తిగత సామర్థ్యంతోనే కాదు, బొంబాయి లోని అంజుమన్-ఇ-ఇస్లాంకు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్నాను, ఏదైనా ఉందని నేను భావించను. భారతదేశంలోని వివిధ వర్గాలస్థానం లేదా సంబంధాలు ఏవైనా - అవి హిందువులు, ముసల్‌మన్‌లు, పార్సీలు లేదా క్రైస్తవులు - ఏవైనా ఒక సమాజంలోని నాయకులను ఇతర వ్యక్తుల నుండి దూరంగా ఉండేలా ప్రేరేపించాలి. సంస్కరణలు, సాధారణ హక్కులు, మనందరి ఉమ్మడి ప్రయోజనం కోసం; ఇది నాకు హామీ ఇవ్వబడినట్లుగా, ప్రభుత్వం మాకు ఏకగ్రీవంగా మంజూరు చేయాలని గట్టిగా వక్కాణించి చెప్పాడు.^[8] భారతదేశ స్వాతంత్ర్య ఉద్యమంలో మితవాద ముస్లిం నాయకుడుగా అతను పరిగణించబడ్డాడు.^[2]

తరువాతజీవితంలో

1895 జూన్ లో తయ్యబ్జీ బొంబాయి ఉన్నత న్యాయస్థానం న్యాయమూర్తిగా నియమితులయ్యాడు. మొదటి ముస్లిం, మూడవ భారతీయుడుగా అలా ఉన్నత స్థాయికి ఎదిగాడు.1902లో అతను బొంబాయి ఉన్నత న్యాయస్థానం ప్రధాన న్యాయమూర్తి పదవిని చేపట్టిన మొదటి భారతీయుడు అయ్యాడు.తయ్యబ్జీ మహిళా విముక్తిలో కూడా చురుకుగా పాల్గొన్నాడు. జెనానా వ్యవస్థను నిర్వీర్యం చేయడానికి పనిచేశాడు. అతను తన కుమార్తెలందరినీ బొంబాయిలో చదువుకోమని పంపాడు.1904లో అతను వారిలో ఇద్దరిని ఇంగ్లాండ్‌లోని హస్లెమెర్‌లోని బోర్డింగ్ పాఠశాలకు పంపాడు.

మరణం

1906 ఆగస్టు 26న, లండన్‌లోని ఫర్‌లాగ్‌లో ఉన్నప్పుడు,బద్రుద్దీన్ తయ్యబ్జీ గుండెపోటుతో అకస్మాత్తుగా మరణించాడు.

కుటుంబం

అతను రహత్-ఉన్-నాఫ్స్‌ని వివాహం చేసుకున్నాడు వారికి పద్దెనిమిది పిల్లలు ఉన్నారు.^[9] అతని మేనల్లుడు అబ్బాస్ తయ్యబ్జీ.అతని మనుమలలో సైఫ్ తయ్యబ్జీ, అజీమ్ తయ్యబ్జీ, బద్రుద్దీన్ తయ్యబ్జీ ఉన్నారు ^[10] అతని గొప్ప మనుమరాలు లైలా తయ్యబ్జీ .^[11]