కల్పము (వేదాంగం)
From Wikipedia, the free encyclopedia
ఆరు వేదాంగాలలో కల్పము ఒకటి. ఇది యాగ క్రియల గురించి చెప్పే శాస్త్రము. కల్పశాస్త్రంలో యజ్ఞయాగాదుల విధానము, వాటిలోని భేదాలు చెప్పబడ్డాయి. అశ్వలాయనుడు, సాలంఖ్యాయనుడు ఈ శాస్త్ర సూత్రాలను రచించారు
![]() | విజ్ఞాన సర్వస్వంతో సమ్మిళితం కావాలంటే ఈ వ్యాసం నుండి ఇతర వ్యాసాలకు మరిన్ని లింకులుండాలి. (సెప్టెంబరు 2016) |
ఈ వ్యాసం వేదాంగాలలో ఒకటి గురించి. పురాణోక్త కాలమానం కొరకు, కల్పము (కాలమానం) చూడండి.
త్వరిత వాస్తవాలు వేదములు (శ్రుతులు), వేదభాగాలు ...
ఈ వ్యాసానికి సంబంధించిన రచనలు హిందూధర్మశాస్త్రాలు | |
![]() | |
వేదములు (శ్రుతులు) | |
---|---|
ఋగ్వేదం · యజుర్వేదం | |
సామవేదము · అధర్వణవేదము | |
వేదభాగాలు | |
సంహిత · బ్రాహ్మణము | |
అరణ్యకము · ఉపనిషత్తులు | |
ఉపనిషత్తులు | |
ఐతరేయ · బృహదారణ్యక | |
ఈశ · తైత్తిరీయ · ఛాందోగ్య | |
కఠ · కేన · ముండక | |
మాండూక్య ·ప్రశ్న | |
శ్వేతాశ్వర | |
వేదాంగములు (సూత్రములు) | |
శిక్ష · ఛందస్సు | |
వ్యాకరణము · నిరుక్తము | |
జ్యోతిషము · కల్పము | |
స్మృతులు | |
ఇతిహాసములు | |
మహాభారతము · రామాయణము | |
పురాణములు | |
ధర్మశాస్త్రములు | |
ఆగమములు | |
శైవ · వైఖానసము ·పాంచరాత్రము | |
దర్శనములు | |
సాంఖ్య · యోగ | |
వైశేషిక · న్యాయ | |
పూర్వమీమాంస · ఉత్తరమీమాంస | |
ఇతర గ్రంథాలు | |
భగవద్గీత · భాగవతం | |
విష్ణు సహస్రనామ స్తోత్రము · త్రిమతాలు | |
లలితా సహస్రనామ స్తోత్రము · శక్తిపీఠాలు | |
శివ సహస్రనామ స్తోత్రము | |
త్రిమూర్తులు · తిరుమల తిరుపతి | |
పండుగలు · పుణ్యక్షేత్రాలు | |
... · ... | |
ఇంకా చూడండి | |
మూస:హిందూ మతము § వర్గం:హిందూమతం |
మూసివేయి
సంప్రదాయ వైదిక సాహిత్యంలో కల్పములనే వేదాంగాలగురించి ప్రత్యేకమైన రచనలు పేర్కొనబడలేదు. కాని యజ్ఞయాగాదులలో జరిగే కార్యాల విషయంలో అనేక సూత్రాలు కాలానుగుణంగా చెప్పబడ్డాయి. అవే కల్పాలుగా ప్రసిద్ధమయ్యాయి. కల్ప సూత్రాలు రెండు విధాలు.
- శ్రౌత సూత్రాలు : ఇవి "శ్రుతులు" ఆధారంగా తెలియవచ్చాయి. పెద్ద పెద్ద యాగాలలో జరిపే హోమ ప్రక్రియల గురించి. ఈ రకమైన యాగాలలో మూడు గాని ఐదు గాని హోమగుండాలుంటాయి. యజుర్వేదానికి సంబంధించిన శ్రౌత సూత్రాలలో "శుల్వ సూత్రం" అనే విభాగం ఉంది. వివిధ రకాలైన కొలతలు,. హోమగుండ నిర్మాణం వంటి విషయాలు ఇందులో ఉన్నాయి. శ్రౌతసూత్రం లేవనెత్తిన విషయాలు ఇప్పుడు ఆచరణలో లేవు. ఈరోజుల్లో వీటిపై సామాన్యులకు ఎలాంటి ఆకర్షణ లేదు. ఆధునిక యుగంలో, శ్రౌత-యజ్ఞాల ఆచారాలు చాలా అరుదుగా లభిస్తున్నాయి. ప్రాచీన యుగంలోని మతపరమైన ఆచారాలు, విధి విధానాల పట్ల ఆసక్తి ఉన్నవారు కచ్చితంగా శ్రౌతసూత్రాలను అధ్యయనం చేయాలి.
- స్మార్త సూత్రాలు : ఇవి "స్మృతులు"లో చెప్పిన నియమాలను బట్టి రూపొందాయి. వీటిలో మళ్ళీ రెండు విధాలున్నాయి.
- "గృహ్య సూత్రాలు" - గృహస్తులకు పనికివచ్చే సూత్రాలు. పెళ్ళి, జననం, నామకరణం వంటి సందర్భాలలో పాటించవలసిన విధానాలు. ఇంటిలో ఏర్పరచే హోమగుండం గురించి.చాలా మంది రచయితలు అశ్వలాయన గృహ్య సూత్రాలను కారకాలుగా భావించారు. ఆ రచయితలలో రఘునాథ్ దీక్షిత్, గోపాల్ కుమారిల్ వంటి పండితుల పేర్లు ప్రత్యేకంగా చెప్పుకోదగినవి.
- "ధర్మ సూత్రాలు" : ఆచారాలు, సామాజిక వ్యవహారాలు, విధానాలు గురించిన సూత్రాలు. తరువాతి ధర్మ శాస్త్రాలకు ఇవే మౌలిక సూత్రాలు. ధర్మసూత్రాలు కల్ప సూత్రాలలో గౌరవ అంగాలుగా ప్రస్తావిస్తారు, కానీ ప్రస్తుతం ప్రతి శాఖలోని ధర్మసూత్రాలు అందుబాటులో లేవు. మానవుని ధర్మ వైఖరిని ఆధారంగా రూపొందించిన మను స్మృతి నేటికి పూర్తిగా అందుబాటులో లేదు. మను స్మృతి కంటే మరింత పూర్తిగా, బౌధాయన, ఆపస్తంబ, హిరణ్యకేశి కల్ప సూత్రాలు పూర్తిగా అందుబాటులో ఉన్నాయి. అందుకే వీటినే ధర్మసూత్రాలుగా పరిగణిస్తున్నారు. ధర్మ సూత్రాలు విధులు, ప్రవర్తనలు, రాజ విధులు, ఆశ్రమ విధులు, వివాహం, తపస్సు, రోజువారీ విధులు, అనేక ఇతర విషయాలను వివరిస్తాయి. ధర్మ సూత్రాలలో అతి పురాతనమైనది గౌతమ ధర్మ సూత్రం.
సూత్రాలలో చెప్పబడిన విషయాలకు అనుబంధంగా వెలువడిన రచనలను "పరిశిష్ఠాలు" అంటారు.