Сумалиланд
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Сумалиланд (англ. Somaliland, сумол. Soomaaliland, ар. صوماليلاند), расман — Ҷумҳурии Сумалиленд, — давлати эътирофнашуда дар қисми шимолии шохи Африқо дар қаламрави собиқ мустамликаи Сумалии Бритониё аст. Он аз ҷониби ҷомеаи ҷаҳонӣ ҳамчун як қисми Сумалӣ эътироф шудааст. Пойтахт ва бузургтарин шаҳри кишвар Ҳаргейса мебошад. Ҳукумати Сумалиленд давлати худро ҳамчун вориси Сумалии Бритониё медонад, ки он ҳамчун давлати кӯтоҳмуддати мустақили Сумалиланд дар соли 1960 бо Ҳудуди боварии Сумалӣ (собиқ Сумалии Итолиё) муттаҳид шуда, як давлати ягонаро ташкил дод.
.svg)
Ба минтақаи Сомалиленд тақрибан 10 000 сол пеш дар давраи неолит одамон зиндагӣ мекарданд. Дар замонҳои қадим сокинони гов ва дигар чорво парвариш мекарданд. Намунаҳои барҷастатарини санъати санг дар Африқо дар Сумалиланд кашф карда шуданд. Дар асрҳои миёна муҳоҷирон аз кишварҳои араб ба қаламрави Сумалиланд муҳоҷират мекарданд. Тибқи ҳикояҳое, ки баъзе муҳаққиқон афсона мешуморанд, муқимиёни нимҷазираи Араб Исҳоқ ибни Аҳмад ва Абдираҳмон ибни Исмоил Ҷабартӣ қабилаҳои Исҳоқ ва Дородро таъсис дода, аз қабилаи Дир зан гирифтаанд. Дар ин давра давлатҳои Сумалӣ ба монанди Йифат ва Адал роҳҳои тиҷоратии минтақаро назорат мекарданд.
Remove ads
Тавсифи умумӣ
Сеяки аҳолии Сумалӣ (тақрибан 3 миллион нафар, 2003) дар қаламрави Сумалиланд (138 ҳазор км²) зиндагӣ мекунанд. Аз нигоҳи қонунӣ, ин вилоят то ҳол бахше аз Сумалӣ маҳсуб мешавад, ки дар онҷо солҳои охир ҷангҳо идома доранд ва ҳукумати давраи гузариш қисми зиёди кишварро назорат намекунад. Зиёда аз нисфи сокинони Сумалиланд кучманчиён ва чорводорони деҳа мебошанд. Забонҳои расмӣ дар Сумалиланд сумалӣ, арабӣ ва англисӣ мебошанд. Аз нигоҳи мазҳабӣ, қариб ҳамаи сокинони Сумалиланд мусулмонони суннӣ мебошанд.
Ҷойгиршавии ҷуғрофӣ
Сомалиленд расположен на восточном побережье Африки, в северной его части — между 08°00’ — 11°30’ северной широты и 42°30’ — 49°00’ восточной долготы. Государство граничит на западе с Джибути и Эфиопией на юге. На востоке — граница с таким же самопровозглашённым государством Пунтленд. Протяжённость береговой линии Сомалиленда 740 км, основная часть его приходится на Аденский залив. Сомалиленд по своей территории немногим больше Англии — его площадь равна 137 600 км².
Шароити табиӣ
Иқлими Сомалиланд аз навъи муссонҳои тропикӣ аст[1]. Чаҳор фаслҳои асосиро метавон ҷудо кард: аз моҳи апрел то июн фасли баҳор нисбатан сербориш аст, аз моҳи июл то сентябр тобистони хеле хушк иваз мешавад, баъд дар моҳҳои октябр-ноябр тирамоҳи кӯтоҳ бо боришоти кӯтоҳмуддат ва пас аз тирамоҳ хушксолии тӯлонии зимистон ба амал меояд, ки аз декабр то март давом мекунад[1]. Тибқи иттилои сарчашмаҳо[1], зимистон нороҳаттарин давраи минтақа аст, чун қоида, тоб овардани одамон ва чорво душвор аст. Агар боришоти баҳорӣ нокифоя бошад (ва ин, мувофиқи ҳамон манбаъҳо[1], вақтҳои охир бештар рух дода истодааст), пас дар мавсими хушкии тобистон (дуюми сол) чорво ба таври оммавӣ аз хушкӣ мемирад ва пеш аз ҳама, аҳолии чарогоҳи Сомалиланд худро дар остонаи гуруснагӣ мебинад[1].
Боришот
Сохтори маъмурӣ
Remove ads
Аҳолӣ
Демография
| 1997 | 2006 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2014 | 2016 | 2017 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 3 000 000 | ↗3 500 000 | ↗3 850 000 | ↗3 900 000 | ↗4 100 000 | ↗4 400 000 | ↘3 500 000 | ↗3 798 828 | ↗3 900 000 |
| 2018 | ||||||||
| ↗4 080 000 | ||||||||
Дин
Қариб ҳамаи Сомалиҳо — мусулмонони суннии мазҳаби Шофеӣ мебошанд; Ислом дини аввалин, асосӣ ва дини давлатист. Ҳарчанд осори эътиқодоти пеш аз ислом дар Сумалиланд боқӣ мондааст, ислом дар таърифи ҳисси миллии мардуми Сумалӣ ниҳоят муҳим аст. Бисёре аз қоидаҳо ва меъёрҳои ҳаёти иҷтимоии мардуми Сумалиланд аз қонун ва урфу одатҳои исломӣ сарчашма мегиранд; Масалан, мардон танҳо бо мардон ва занон танҳо бо занон даст мефушуранд. Мисоли дигар ин манъи истифодаи иҷтимоии дасти чап мебошад. Бисёре аз занони Сумалӣ ҳангоми ҳузур дар ҷойҳои ҷамъиятӣ ҳиҷоб мепӯшанд. Илова бар ин, Сумали ҳамчун миллат аз гӯшти хук, қимор ва машрубот худдорӣ мекунад. Мусулмонон маъмулан дар рӯзҳои ҷумъа барои адои намоз (ҷумъа) ҷамъ мешаванд ва хутбаи имомро гӯш мекунанд.
Дар ин кишвар ҷамъияти хурди ҳиндуҳо ва Баҳоия низ вуҷуд дорад.
Remove ads
Идҳои миллӣ
- Муҳаррам — рӯзи мотам барои набераи паёмбар Муҳаммад (с) Имом Ҳусайн (санаи ҳаракаткунанда) аст.
- Иди Қурбон — санаи тағйирпазир
- Мавлуд, мавлуди паёмбар Мухаммад
- Иди Фитр (Иди Рамазон), иди ифтор, анҷоми Рамазон — санаи тағйирпазир
- Иди Меъроҷ (Исро ва меъроҷ) ҷашни мусалмонон аст, ки ба хотири сафари шаби Паёмбар (с) аз Макка ба Байтулмуқаддас ва бозгашт
- 1 май — Рӯзи меҳнат
- 18 май ва 19 май – солгарди барқарории соҳибихтиёрӣ (1991)
- 26 июн — Рӯзи истиқлолият (аз Британияи Кабир, 1960)
Қувваҳои Мусаллаҳ
Қувваҳои Мусаллаҳи Сумалиланд (англ. Somaliland Armed Forces, сумол. Ciidanka Qaranka) — қувваи асосии ниманизомии Ҷумҳурии эътирофнашудаи Сумалиланд дар якҷоягӣ бо Нерӯи полиси Сумалиланд аст (англ. Somaliland Police Force ) ва қувваҳои амнияти дохилӣ; Якҷоя, ин сохторҳо қудрати воқеии Сумалиландро ташкил медиҳанд. Ҳоло дар Сомалиланд қариб 5 ҳазор нафар хизматчиёни доимии қувваҳои мусаллаҳ мавҷуданд.
Remove ads
Нақлиёт
Нақлиёти рӯизаминӣ
Нақлиёти заминӣ як намуди асосии нақлиёт барои интиқоли борҳо ва одамон дар Сумалиланд мебошад. Зиёда аз 99% ҳаракати молҳо ва одамон дар дохили кишвар аз системаи нақлиёти автомобилии Сомалиланд вобаста аст, аз ҷумла намудҳои дигари нақлиёт, ба монанди шабакаи роҳи оҳан, вуҷуд надоранд.
Нақлиёти баҳрӣ
Сомалиленд қад-қади соҳили стратегии ҷанубии Баҳри Сурх (халиҷи Аден) бо хати соҳилӣ ҷойгир аст, ки тақрибан 800 км тӯл мекашад. Бандари Бербера бандари асосии баҳрии Сомалиланд аст.
Remove ads
Туризм ва тамошобоб
Ҳамчунин нигаред
- Конститутсияи Сумалиланд
Эзоҳ
Пайвандҳо
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads