กวาง

สำหรับความหมายอื่น ดูที่ กวาง (แก้ความกำกวม)

กวาง เป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมในอันดับสัตว์กีบคู่ (อันดับย่อยสัตว์เคี้ยวเอื้อง) ที่จัดอยู่ในวงศ์ Cervidae

กวาง ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: โอลิโกซีนตอนต้น–ปัจจุบัน
ชนิดของกวาง
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	สัตว์ (Animalia)
ไฟลัม:	สัตว์มีแกนสันหลัง (Chordata)
ชั้น:	สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม (Mammalia)
อันดับ:	สัตว์กีบคู่ (Artiodactyla)
อันดับย่อย:	สัตว์เคี้ยวเอื้อง (Ruminantia)
วงศ์:	กวาง (Cervidae) Goldfuss, 1820
วงศ์ย่อย
Capreolinae Cervinae Hydropotinae
แผนที่แสดงการกระจายพันธุ์

กวางเรนเดียร์ หรือกวางแคริบู (Rangifer tarandus) ซึ่งเป็นกวางที่มีขนาดใหญ่พบกระจายพันธุ์ในซีกโลกทางเหนือ

กวางป่าตัวเมีย ซึ่งไม่มีเขา

มีลักษณะขนยาวหยาบสีน้ำตาล ตัวผู้มีเขาเป็นแขนง ผลัดเขาปีละครั้ง ตัวเมียมีขนาดเล็กกว่าและไม่มีเขา ลักษณะเขาตัน ไม่กลวง เป็นเกลียว บางชนิดอาจแตกแขนงได้มากเหมือนกิ่งไม้ ไม่มีถุงน้ำดี ชอบอยู่ตามลำพังตัวเดียวยกเว้นฤดูผสมพันธุ์ กินใบไม้อ่อน หญ้าอ่อน

การจำแนกวงศ์สัตว์

วงศ์ Cervidae ^[1]

Cervidae	Cervinae Muntiacini เก้งจีน เก้งแวมไพร์ Cervini กวางแฟลโลว์ กวางแฟลโลว์เปอร์เซีย กวางรูซาชวา กวางป่า กวางแดง กวางธอโรลด์ กวางซีกา ละองละมั่ง กวางคุณพ่อดาวีด กวางบึง เนื้อทราย กวางดาว Capreolinae Rangiferini กวางเรนเดียร์ (กวางแคริบู) กวางบร็อคเกตแดง กวางหางขาว กวางล่อ กวางมาร์ช กวางบร็อคเกตเทา กวางปูดู กวางแอนเดียนเหนือ Capreolini กวางโร กวางน้ำ Alceini กวางมูส หรือ เอลก์ยูเรเชีย

• วงศ์ย่อย Muntiacinae คือ เก้ง
  • สกุล Muntiacus
    • Muntiacus muntjak (เก้งธรรมดา)
    • Muntiacus reevesi
    • Muntiacus crinifrons (เก้งดำเมืองจีน)
    • Muntiacus feae (เก้งหม้อ, เก้งดำ หรือ เก้งดง)
    • Muntiacus atherodes (เก้งเหลืองบอร์เนียว)
    • Muntiacus rooseveltorum (เก้งอินโดจีน)
    • Muntiacus gongshanensis
    • Muntiacus vuquangensis (เก้งยักษ์)
    • Muntiacus truongsonensis (เก้งตรองซอน)
    • Muntiacus putaoensis
  • สกุล Elaphodus
    • Elaphodus cephalophus (กวางจุก)
• วงศ์ย่อย Cervinae
  • สกุล Cervus
    • สกุลย่อย Cervus
      • Cervus elaphus (กวางแดง)
      • Cervus wallichi
      • Cervus canadensis (กวางเอลก์)
    • สกุลย่อย Przewalskium
      • Cervus albirostris
    • สกุลย่อย Sika
      • Cervus nippon (กวางซีก้า กวางซิกะ หรือ กวางญี่ปุ่น)
    • สกุลย่อย Rucervus
      • Cervus duvaucelii (กวางบึง)
      • Cervus schomburgki (สมัน; สูญพันธุ์ตั้งแต่ปี ค.ศ. 1938)
      • Cervus eldii (ละองละมั่ง)
        • ละองละมั่งที่พบในประเทศไทยเป็นชนิดย่อย ละองละมั่งพันธุ์ไทย (Cervus eldii thamin) และ ละองละมั่งพันธุ์พม่า Cervus eldii siamensis
    • สกุลย่อย Rusa
      • Cervus unicolor (กวางป่า หรือ กวางม้า)
        • กวางป่าที่พบในประเทศไทยเป็นชนิดย่อย Cervus unicolor equinus ^[2]
      • Cervus timorensis (กวางรูซ่า)
      • Cervus mariannus
      • Cervus alfredi
  • สกุล Axis
    • สกุลย่อย Axis
      • Axis axis (กวางดาว)
    • สกุลย่อย Hyelaphus
      • Axis porcinus (เนื้อทราย)
      • Axis calamianensis (กวางคาลาเมียน)
      • Axis kuhlii (กวางบาวีน)
  • สกุล Elaphurus
    • Elaphurus davidianus (กวางปักกิ่ง)
  • สกุล Dama
    • Dama dama (กวางฟอลโล)
    • Dama mesopotamica
    • Megaloceros giganteus
• วงศ์ย่อย Hydropotinae
  • สกุล Hydropotes
    • Hydropotes inermis (กวางน้ำจีน)
• วงศ์ย่อย Odocoileinae/ Capreolinae
  • สกุล Odocoileus
    • Odocoileus virginianus (กวางหางขาว)
    • Odocoileus hemionus (กวางหางดำ)
  • สกุล Blastocerus
    • Blastocerus dichotomus
  • สกุล Ozotoceros
    • Ozotoceros bezoarticus (กวางปัมปัส)
  • สกุล Mazama
    • Mazama americana
    • Mazama bricenii
    • Mazama chunyi
    • Mazama gouazoubira
    • Mazama nana
    • Mazama pandora
    • Mazama rufina
  • สกุล Pudu
    • Pudu mephistophiles (ปูดูเหนือ; เป็นกวางเล็กที่สุดในโลก)
    • Pudu pudu (ปูดูใต้)
  • สกุล Hippocamelus
    • Hippocamelus antisensis (กวางกูเอมาลเปรู)
    • Hippocamelus bisulcus (กวางกูเอมาลชิลี)
  • สกุล Capreolus
    • Capreolus capreolus (กวางโรตะวันตก)
    • Capreolus pygargus (กวางโรตะวันออก)
  • สกุล Rangifer
    • Rangifer tarandus (กวางเรนเดียร์ หรือ กวางแคริบู)
  • สกุล Alces
    • Alces alces (กวางมูส; เป็นกวางใหญ่ที่สุดในโลก)

การปรับตัวต่อถิ่นอาศัย

จากการศึกษาวิวัฒนาการของสัตว์วงศ์กวางและกระจง ซึ่งเป็นสัตว์เคี้ยวเอื้องที่มีลักษณะคล้ายคลึงกัน พบว่ามีหลายชนิดที่มีลักษณะการปรับตัวทางวิวัฒนาการเป็นแบบเข้าหากัน คือ กวางและกระจงที่มีถิ่นอาศัยต่างถิ่นกัน อาจมีรูปร่างภายนอกที่คล้ายคลึงกันได้ หากสภาพแวดล้อมทางนิเวศวิทยาของถิ่นอาศัยนั้นมีสภาพใกล้เคียงกัน ^[3] ซึ่งภายใต้สภาพการเลี้ยงในสวนสัตว์ในแต่ละที่ แต่ละกลุ่มประชากรในถิ่นอาศัยที่มีสภาพทางนิเวศวิทยาที่แตกต่างกันนั้น อาจจะเป็นคนละชนิด ซึ่งมีลักษณะแตกต่างกันก็ได้ ^[4]

ความสำคัญต่อมนุษย์

กวางเป็นสัตว์ที่มีบทบาทสำคัญต่อการตำรงชีวิตของมนุษย์มานานแล้ว ตั้งแต่ยุคที่มีการล่าสัตว์เพื่อนำมาทำเป็นอาหาร เอาหนังมาทำเครื่องนุ่งห่ม ต่อมาได้มีการนำกวางมาเป็นสัตว์เลี้ยงเพื่อบริโภคเนื้อ เป็นเกมกีฬาของชนชั้นสูงและมีการพัฒนาขึ้นมาจนเกิดเป็นอุตสาหกรรมการเลี้ยงกวางหรือฟาร์มกวาง ^[5]

นอกจากนี้แล้ว กวาง ยังเป็นสัญลักษณ์แห่งดาวโชคลาภ กวาง ในภาษาจีนจะเรียกว่า "ลู่" (鹿) เป็นสัตว์สิริมงคลตามความเชื่อของจีน ซึ่งหมายถึงเทพดาวลก (ผู้เป็น 1 ใน 3 เทพดาว ฮก ลก ซิ่ว) ดังนั้นกวางจึงมีความหมายในเชิงสัญลักษณ์ เป็นตัวแทนหมายถึง เทพแห่งดาวโชคลาภและชื่อเสียง^[6] กวางหลายชนิดถูกจัดอยู่ในสัตว์ป่าคุ้มครอง สถานภาพทางกฎหมายตามพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พุทธศักราช 2535 ที่อนุญาตให้เพาะพันธุ์ได้ ^[7]

หมายเหตุ

สัตว์เคี้ยวเอื้องอื่นบางชนิดเรียกว่ากวางตามชื่อสามัญ แต่ไม่ใช่กวางแท้ ๆ เช่น สัตว์ในวงศ์กวางชะมด (ชื่อสามัญ: Musk deer; ชื่อวิทยาศาสตร์: Moschidae) และกวางผา (ชื่อสามัญ: Goral; ชื่อวิทยาศาสตร์: Naemorhedus sp.)^{[8] [9]}