กวางมูส

กวางมูส (อังกฤษ: moose) คือกวางขนาดใหญ่ที่พบในป่าเขตหนาวและอบอุ่นซีกโลกเหนือ สายพันธุ์ที่ใหญ่ที่สุดคือสายพันธุ์อะแลสกา^[2] สามารถพบได้ในบริเวณป่าไทกา ในทวีปอเมริกาเหนือจะเรียกว่า มูส ในยูเรเชียจะเรียกว่า เอลก์ พบมากในบริเวณประเทศแคนาดา, ประเทศลัตเวีย, ประเทศเอสโตเนีย และประเทศรัสเซีย

กวางมูส ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: สมัยไพลสโตซีนตอนต้นถึงปัจจุบัน
ตัวผู้
ตัวเมีย
สถานะการอนุรักษ์
ความเสี่ยงต่ำ  (IUCN 3.1)[1]
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ชั้น:	Mammalia
อันดับ:	Artiodactyla
วงศ์:	Cervidae
สกุล:	Alces Gray, 1821
สปีชีส์:	A.  alces
ชื่อทวินาม
Alces alces (Linnaeus, 1758)
ถิ่นที่พบ

พวกมันเป็นสัตว์ที่ไม่รวมกันเป็นฝูงและมีขนาดใหญ่แถมยังมีเขาที่ค่อนข้างใหญ่ทำให้มันเคลื่อนที่ได้ค่อยข้างช้าทำให้พวกมันตกเป็นเหยื่อของนักล่าอย่างหมาป่าและมนุษย์ โดยปกติพวกมันจะเคลือนไหวช้าแต่ถ้าพวกมันโกรธหรือตกใจพวกมันก็สามารถวิ่งได้เร็วเช่นกัน

พวกมันจะผสมพันธุ์กันในช่วงฤดูใบไม้ร่วงซึ่งช่วงนั้นมันจะมีการต่อสู้อย่างดุเดือดของตัวผู้เพื่อแย่งตัวเมีย

การตั้งชื่อ

คำว่า moose เป็นชื่อเรียกของกวางในอเมริกาเหนือส่วนคำว่า elk เป็นคำเรียกในแถบยูเรเชีย เหตุผลที่ใช้ชื่อเรียกไม่เหมือนกันก็เพราะว่าคำว่า elk ในอเมริกาเหนือนั้นเอาไวใช้ในการเรียกชื่อกวางในสายพันธุ์อื่นไปแล้วนั้นก็คือกวางเอลก์ ซึ่งคำว่า elk ดังเดินมาจากภาษาเจอร์แมนิกดั้งเดิม ซึ่งมาจากภาษาอังกฤษเก่าที่พัฒนาขึ้น^[3]

ส่วนคำว่า moose เริ่มนำมาใช้ในปี 1606^[4]ซึ่งยืมมาจากภาษาแอลกองเควียน^[5][6] คำว่า "กวางมูส" เป็นชื่อของแหล่งกำเนิดในอเมริกาเหนือและชื่อวิทยาศาสตร์ของมันมาจากชื่อภาษาละติน^[7]

กวางมูสหรือเอลก์สูญพันธุ์ไปจากเกาะบริเตนใหญ่ตั้งแต่ยุคสำริดซึ่งโครงกระดูกที่พบในประเทศสกอตแลนด์นั้นมีอายุถึง 3,900 ปี^[8]แต่คำว่า elkก็ยังใช้เป็นชื่อกวางชนิดอื่นอยู่จนพจนานุกรมของศตวรรษที่ 18 ได้อธิบายว่าความหมายของคำว่า elk ว่าเป็นกวางที่มีขนาดใหญ่เท่าม้า^[9]

ที่อยู่อาศัย

อเมริกาเหนือ

ยูเรเชีย

จำนวนประชากรและชนิด

จำนวนประชากร

อเมริกาเหนือ

• ในประเทศแคนาดา: มีกวางมูสประมาณ 500,000 ถึง 1,000,000 ตัว^[10]และในนิวฟันด์แลนด์มีประมาณ150,000ตัว^[11]
• ในสหรัฐอเมริกา : อาจจะมีกวางมูสประมาณ 300,000 ตัว ดังนี้ :
  • อะแลสกา : มีประมาณ 200,000 ตัวในปี 2011^[12]
  • ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ : นักนิเวศวิทยาสัตว์ป่าคาดการณ์ว่ามีประมาณ 50,000 ตัวในปี 2009^[13]
  • รัฐในแถบเทือกเขาร็อกกี : คาดการณ์ว่ามีประมาณ 7,692 ตัว ในปี 2009^[14]
  • รัฐมิชิแกน : มีประมาณ 433 ตัว^[15]

ยูเรเชีย

• ประเทศฟินแลนด์ : ในปี 2009 มีประมาณ 11,500 ตัว^[16]
• ประเทศนอร์เวย์ : ในปี 2009 มีประมาณ 120,000 ตัว^[17] ในปี 2015 มีกวางมูสถูกยิง 31,131 ตัวมีกวางมูสตายในปี 1999 จำนวน 39,422 ตัว^[18]
• ประเทศลัตเวีย : ในปี 2015 มีประมาณ 21,000 ตัว^[19]
• ประเทศเอสโตเนีย : 13,260 ตัว^[20]
• ประเทศโปแลนด์ : 2,800 ตัว^[21]
• ประเทศเช็กเกีย : สูงสุด 50 ตัว^[21]
• ประเทศรัสเซีย : ในปี 2008 มีประมาณ 730,000 ตัว^{[ต้องการอ้างอิง]}
• ประเทศสวีเดน : ประชากรฤดูร้อนประมาณ 300,000-400,000 ตัว มีคนล่าพวกมันประมาณ 100,000 ตัว^[22][23]

ชนิด

เอลก์ยูเรเชีย	A. a. alces	พบในยุโรปเหนือและยุโรปตะวันออกประเทศฟินแลนด์, ประเทศสวีเดน, ประเทศนอร์เวย์, ประเทศลัตเวีย, ประเทศเอสโตเนีย และประเทศรัสเซีย ไม่สามารถพบได้ในยุโรปกลางและยุโรปตะวันตกยกเว้นประเทศโปแลนด์, ประเทศลิทัวเนีย และประเทศเบลารุส เพศผู้มีน้ำหนักประมาณ 320 ถึง 475 กก. (705 ถึง 1,047 ปอนด์) และเพศเมียมีน้ำหนัก 275 to 375 กก (606 ถึง 827 ปอนด์) ความสูงถึงไหล่มีความสูงตั้งแต่ 1.7 ถึง 2.1 เมตร (5.6 ถึง 6.9 ฟุต)[24]
มูสซาฮาหรือมูสไซบีเรียกลาง/มูสเลนา[25]	A. a. pfizenmayeri	พบในไซบีเรียตะวันออก, ประเทศมองโกเลีย และแมนจูเรีย ส่วนใหญ่พบในป่าทางตะวันออกของประเทศรัสเซีย เป็นกวางมูสที่พบมากที่สุดในทวีปเอเชียมีขนาดใกล้เคียงกับ Western Moose of Canada
มูสอุสซูรีหรือมูสอามูร์[25]	A. a. cameloides	พบได้มากทางตะวันออกของประเทศรัสเซีย สายพันธุ์นี้แตกต่างจากสายพันธุ์กวางมูสพันธุ์อื่น ๆ ตรงที่พวกมันมีขนาดตัวและเขาขนาดเล็ก เป็นกลุ่มย่อยที่มีขนาดเล็กที่สุดในเอเชียและทั่วโลกโดยทั้งเพศผู้และเพศเมียมีความสูงถึงไหล่เพียง 1.65 ถึง 1.85 เมตร (5.4 ถึง 6.1 ฟุต) และมีน้ำหนักระหว่าง 200 ถึง 350 กิโลกรัม (441 และ 772 ปอนด์)[26]
มูสชูคอตคาหรือมูสไซบีเรียตะวันออก[25]	A. a. burulini	พบได้ที่ไซบีเรีย เป็นกวางที่ใหญ่ที่สุดในยุโรปและเอเชีย สามารถสูงได้ประมาณ 2.15 เมตร (7.1 ฟุต) และมีน้ำหนักระหว่าง 500 ถึง 725 กิโลกรัม (1,102 และ 1,598 ปอนด์) ; เพศเมียค่อนข้างเล็ก
มูสตะวันออก	A. a. americana	ภาคตะวันออกของแคนาดา ได้แก่ ภาคตะวันออกของรัฐออนแทรีโอ, รัฐควิเบกทั้งหมด และรัฐในแถบมหาสมุทรแอตแลนติก; รัฐทางตะวันออกเฉียงเหนือของสหรัฐอเมริกา ได้แก่ รัฐเมน, รัฐนิวแฮมป์เชียร์, รัฐเวอร์มอนต์, รัฐแมสซาชูเซตส์, รัฐโรดไอแลนด์, รัฐคอนเนตทิคัต และทางภาคเหนือของรัฐนิวยอร์กใกล้ภูเขาแอดิรอนแด็ก จำนวนประชากรเพิ่มขึ้น เพศหญิงมีน้ำหนักเฉลี่ย 270 กิโลกรัม (595 ปอนด์) เพศผู้มีน้ำหนักเฉลี่ย 365 กิโลกรัม (805 ปอนด์) และสูงประมาณ 2 เมตร (6.6 ฟุต)
มูสตะวันตก	A. a. andersoni	รัฐบริติชโคลัมเบีย ไปทางตะวันตกถึงรัฐออนแทรีโอ, ตะวันออกของยูคอน, นอร์ทเวสต์เทร์ริทอรีส์, ตะวันตกเฉียงใต้ของนูนาวุต, รัฐมิชิแกน (บนคาบสมุทร) รัฐวิสคอนซิน รัฐมินนิโซตา รัฐนอร์ทดาโคตา มันมีน้ำหนักประมาณ 340 ถึง 420 กก. (750 ถึง 926 ปอนด์) ในเพศหญิงและ 450 ถึง 500 กิโลกรัม (992 ถึง 1,102 ปอนด์) ในเพศผู้[27]
มูสอะแลสกา	A. a. gigas	พวกมันเป็นสายพันธุ์ที่สามารถพบได้มากที่สุดในอเมริกาเหนือ[28]
มูสไชรัส	A. a. shirasi	พบได้ในรัฐไวโอมิง, รัฐไอดาโฮ, รัฐยูทาห์, รัฐโคโลราโด, รัฐวอชิงตัน, รัฐออริกอน และรัฐมอนแทนา[29]สาขาย่อยที่เล็กที่สุดในทวีปอเมริกาเหนือมีน้ำหนักประมาณ 230 ถึง 344 กิโลกรัม (507 ถึง 758 ปอนด์)
† มูสคอเคซัส	A. a. caucasicus	อยู่บริเวณเทือกเขาคอเคซัส ปัจจุบันสูญพันธุ์ไปแล้วโดยช่วงที่มีชีวิตอยู่จะอาศัยอยู่บริเวณประเทศอิหร่าน, ประเทศรัสเซีย, ประเทศจอร์เจีย, ประเทศอาเซอร์ไบจาน และประเทศตุรกี

ลักษณะ

อาหาร

กวางมูสเป็นสัตว์กินพืชสมุนไพรและสามารถกินพืชหรือผลไม้ได้หลายชนิด กวางตัวเต็มวัยโดยเฉลี่ยนั้นจะต้องการกินอาหารมากกว่า 9,770 กิโลแคลโลรี่ (40.9 MJ) ต่อวันเพื่อรักษาน้ำหนักตัว^[30] พลังงานของกวางส่วนใหญ่ได้มาจากพืชซึ่งส่วนใหญ่ประกอบด้วยพืชสมุนไพรอื่น ๆ ที่ไม่ใช่หญ้าแต่จะเป็นยอดสดจากต้นไม้ เช่น วิลโลว์, เบิร์ช พืชเหล่านี้มีโซเดียมค่อนข้างต่ำจึงทำให้พวกมันต้องไปกินพืชน้ำที่จะให้โซเดียมเพิ่ม^[31]

ในช่วงฤดูหนาวพวกมันจะไปตามถนนเพื่อเลียเกลือที่คนน้ำโรยถนน^[32]กวางมูสโดยทั่วไปจะมีน้ำหนัก 360 กิโลกรัม (794 ปอนด์) และสามารถกินได้ถึง 32 กิโลกรัม (71 ปอนด์) ต่อวัน^[31]

พวกมันไม่มีฟันบนด้านหน้าแต่มีฟันกรามด้านล่างแปดซี่ อีกทั้งพวกมันยังมีลิ้นยาว มีฝีปากและเหงือกซึ่งช่วยในการกินพืชไม้ยืนต้น พวกมันมีฟันกรามขนาดใหญ่เพื่อเอาไว้บดอาหาร ริมฝีปากบนของกวางมูสมีความสำคัญมากเนื่องจากเพื่อช่วยให้เห็นความแตกต่างระหว่างยอดสดและกิ่งไม้ที่แข็งและมันยังมีริมฝีปากจะหย่อนยานเพื่อดักไม่ให้อาหารตกลงพื้น^[33][34] อาหารของพวกมันนั้นจะขึ้นอยู่ตามถิ่นที่มันอยู่อาศัยแต่โดยปกติแล้วพวกมันจะชอบกินไม้ที่มีปริมาณน้ำตาลสูง เช่น เมเปิล^[35]

ถ้ามันกินใบไม้ต้นเตี้ย ๆ มันอาจงอหรือย่อตัวให้เตี้ยลงโดยใช้ริมฝีปากปากหรือลำตัว สำหรับต้นไม้ขนาดใหญ่ กวางมูสอาจยืนตรงและใช้ขาหน้าพาดต้นไม้ซึ่งทำให้มันสูงได้ถึง 4.26 เมตร (14.0 ฟุต) ^[36][37]

ขน

ขนของพวกมันมีสองชั้นโดยชั้นแรกจะค่อนข้างยาวเพื่อทำให้ร่างกายของมันอบอุ่น ส่วนชั้นที่สองจะมีกลักษณะเป็นขนอ่อนและเต็มไปด้วยอากาศสำหรับฉนวนกันความร้อนที่ดีและยังช่วยให้มันลอยตัวได้เวลาพวกมันว่ายน้ำ^[38]

ขนาดและน้ำหนัก

กวางมูสข้ามแม่น้ำ

โดยเฉลี่ยแล้วกวางตัวเต็มวัยจะมีความสูงเฉลี่ย 1.4-2.1 เมตร (4.6-6.9 ฟุต) โดยแค่ไหล่ของมันก็สูงกว่ากวางที่ใหญ่ที่สุดในอันดับถัดไปจึงทำให้มันเป็นกวางที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในปัจจุบัน^[39]

ตัวผู้โดยทั่วไปแล้วจะมีน้ำหนักตั้งแต่ 380 ถึง 700 กก. (838 ถึง 1,543 ปอนด์) และตัวเมียนั้นโดยปกติจะมีน้ำหนักประมาณ 200 ถึง 490 กิโลกรัม (441 ถึง 1,080 ปอนด์) ซึ่งก็ขึ้นอยู่กับที่อยู่อาศัย อายุ และอาหารการกินด้วย^[40][41] ความยางตั้งแต่หัวถึงหางอยู่ที่ 2.4-3.1 เมตร (7.9-10.2 ฟุต) หรืออาจจะยาวกว่านี้ 5-12 เซนติเมตร

สายพันธุ์ที่ใหญ่ที่สุดอยู่ที่อะแลสกาชื่อสายพันธุ์คือ A. a. gigas ซึ่งความสูงจกพื้นถึงไหล่คือ 2.1 เมตร (6.9 ฟุต) และยาวประมาณ 1.8 เมตร (5.9 ฟุต) ตัวผู้หนักประมาณ 634.5 กิโลกรัม ( 1,399 lb) และตัวเมียหนักประมาณ 478 กิโลกรัม (1,054 ปอนด์) ^[42]

ขนาดกวางมูสที่ใหญ่ที่สุดเท่าที่มีการค้นพบคือในช่วงเดือนกันยายน พ.ศ. 2440 ซึ่งมีน้ำหนัก 820 กิโลกรัม (1,808 ปอนด์) และสูง 2.33 เมตร (7.6 ฟุต)^[43]

กวางมูสเป็นสัตว์บกที่ใหญ่เป็นอันดับสองในทวีปอเมริกาเหนือและยุโรปโดยเป็นรองเพียงวัวไบซัน^[43]

สังคมและการสืบพันธุ์

กวางมูสส่วนมากจะชอบอยู่ตัวเดียวแต่เมื่อถึงเวลาผสมพันธุ์พวกมันจะอยู่กันเป็นกลุ่มหลายตัว การผสมพันธุ์นั้นจะเกิดขึ้นในเดือนกันยายนและเดือนตุลาคม ตัวผู้จะหาคู่โดยใช้เสียงร้องที่ได้ยินไกลถึง 500 เมตร ในขณะที่ตัวเมียก็จะมีเสียงที่คล้ายกัน และถ้ามันเจอเพศผู้ตัวอื่นมาแย่งตัวเมียมันก็จะสู่กันเพื่อจะได้ตัดสินว่าใครจะได้คุ้มครองตัวเมีย^[44]

พวกมันจะตั้งครรภ์ 8 เดือนโดยจะออกมาแค่ 1 หรือ 2 ตัว^[45]ในเดือนพฤษภาคมหรือมิถุนายน^[46]กวางมูสที่เกิดใหม่จะมีสีแดงเมื่อเทียบกับขนของตัวเต็มวัย และพวกมันก็จะอยู่กับเม่ของมันจนกว่าแม่จะมีลูกตัวใหม่

อายุโดยเฉลี่ยของกวางมูสอยู่ที่ 15-25ปี

• 
  (เกิดใหม่)
  ในช่วงฤดูใบไม้ผลิ
• 
  (3 เดือน)
  พวกมันจะอยู่กับแม่ตลอดเวลา
• 
  (9 เดือน)
  พวกมันจะเริ่มแยกออกจากแม่
• 
  (10–11 เดือน)
  ช่วงนี้มันจะโดนไล่เพราะแม่ตั้งครรภ์ใหม่

การรุกราน

นักล่าตามธรรมชาติ

ภาพวาดยุคเหล็กในไซบีเรีย แสดงรูปการล่ากวางมูสโดยเสือโคร่งไซบีเรีย

กวางมูสกำลังถูกล่าโดยหมาป่า

กวางมูสตัวเต็มวัยนั้นมีศัตรูตามธรรมชาติเพียงไม่กี่ชนิดจะมีก็แค่เสือโคร่งไซบีเรีย,หมาป่าที่มาล่ากวางมูสบ่อยๆ^[47][48][49]แต่หมาป่าส่วนมากจะล่ากวางตัวเมียหรือลูกกวางมากกว่า^[50]

หมีสีน้ำตาล^[42]นั้นก็เป็นหนึ่งในผู้ล่าโดยมันจะล่ากวางที่มันเห็นโดยไม่เกียงขนาดว่าจะใหญ่หรือเล็กและยังเป็นนักล่าเพียงตัวเดียวนอกจากหมาป่าที่ล่ากวางมูสในทวีปอเมริกาเหนือและยูเรเชียอย่างไรก็ตามพวกมันก็ขี้เกียจที่จะล่ามันจึงรอตอนที่หมาป่าล่าหรือรอตะครุบกวางเด็กมากกว่าที่จะมาไล่ล่ากวางตัวเต็มวัย^[51][52][53]

หมีดำก็สามารถเป็นล่ากวางมูสได้เช่นกันในช่วงเดือนพฤษภาคมและมิถุนายนซึ่งเป็นช่วงที่เหยือหายาก^[54][55]และรวมถึงวุลเวอรีนก็ชอนกินกวางมูสเช่นกันแต่ส่วนมากมันจะกินซากกวางหรือรอล่าหวางมูสตอนที่พวกมันอ่อนแอจากฤดูหนาว

วาฬเพชรฆาตเป็นสัตว์ทะเลที่มีการล่ากวางมูสด้วยเช่นกันโดยมันจะมีการล่าในบริเวณชายฝั่งของเกาะในประเทศแคนาดา^[56]อีกทั้งยังมีการบอกเล่าว่ากวางมูสถูกล่าโดยปลาฉลามกรีนแลนด์อีกด้วย^[57]

ในบางพื้นที่นั้นกวางมูสเป็นแหล่งอาหารที่สำคัญสำหรับหมาป่าโดยมันมักจะตามล่ากวางเป็นระยะทาง 100 ถึง 400 เมตร (330 ถึง 1,310 ฟุต) บางครั้งเป็นระยะทางถึง 2-3 กิโลเมตร (1.2 ถึง 1.9 ไมล์) โดยการโจมตีของหมาป่านั้นจะทำการล่าเป็นฝูงแล้วต้อนให้จนมุมจากนั้นก็จะมีการต่อสู้เกิดขึ้นโดยกวางอากจะถีบหมาป่าด้วยกีบเท้าที่แข็งและหมาป่าจะพยายามโดมตีที่อกซึ่งจะทำให้เสียเลือดจำนวนมาก หรืออาจโจมตีที่จมูกหรืออวัยวะเพศเพื่อทำให้กวางเป็นลมแล้วลงมือฆ่า^[58]

หมาป่าส่วนมากจะล่ากวางที่มีอายุน้อยและกวางที่มีอายุเยอะหรือกวางแก่เพราะการล่ากวางที่อยู่ช่วยวัยกลางๆนั้นเป็นเรื่องยากจึงทำให้กวางที่มีอายุ2-8ปีไม่ค่อยโดนฆ่าเท่าไหร่^[59]การล่ากวางเป็นฝูงจะมีประสิทธิภาพและสำเร็จได้ง่ายกว่าการล่าตัวเดียวนั้นทำให้พวกมันล่าเป็นฝูง^[60][61]

จากการวิจัยเกี่ยวกับการล่ากวางมูสแสดงให้เห็นว่าพวกมันการตอบสนองต่อภัยคุกคามในการรับรู้ซึ่งได้มาจากการเรียนรู้มากกว่าสัญชาตญาณของมัน เมือก่อนพวกมันถูกล่าจนทำให้ประชากรของพวกมันลดลงเป็นจำนวนมากแต่ในปัจจุบันนี้มีแนวโน้มค่อนข้างดีขึ้น และจากการศึกษาพบว่าพวกมันได้มีการเรียนรู้และปรับตัวอย่างรวดเร็วเพื่อที่จะสามารถหนีหมาป่าให้ทันด้วยการดมกลิ่นหรือฟังยินเสียงหรือการพบนกกินซากเช่นอีกา^[62]

กวางมูสยังเป็นโรคต่าง ๆ ในรูปแบบของปรสิตด้วย เช่น การถูกแมลงวันมูส (moose botfly) ฝังไข่ลงในเนื้อ หรือการมีพยาธิ^[63]

ความสัมพันธ์กับมนุษย์

ประวัติ

อาหาร

อุบัติเหตุ

วิชาที่ว่าด้วยสัตว์และพืชดึกดำบรรพ์