การจัดประเภทดาวฤกษ์

ในวิชาดาราศาสตร์ การจัดประเภทของดาวฤกษ์ คือระบบการจัดกลุ่มดาวฤกษ์โดยพิจารณาจากอุณหภูมิพื้นผิวของดาวและคุณลักษณะทางสเปกตรัมที่เกี่ยวข้อง และอาจมีรายละเอียดปลีกย่อยอื่น ๆ ติดตามมาก็ได้ อุณหภูมิยังผลของดาวฤกษ์หาได้จาก กฎการกระจัดของวีน แต่วิธีการนี้ทำได้ค่อนข้างยากสำหรับดาวที่อยู่ห่างไกลออกไปมาก ๆ สเปกโทรสโกปีของดาวทำให้เราสามารถจัดประเภทดาวได้จากแถบการดูดกลืนแสง ซึ่งสามารถสังเกตเห็นได้เฉพาะในช่วงอุณหภูมิเฉพาะเจาะจงช่วงหนึ่ง การจัดประเภทของดาวฤกษ์แบบดั้งเดิมมีการจัดระดับตั้งแต่ A ถึง Q ซึ่งเป็นที่มาของการกำหนดรหัสสเปกตรัมในปัจจุบัน

แผนภาพของแฮร์ตสปรอง–รัสเซิล

ชนิดสเปกตรัม

ดาวแคระน้ำตาล

ดาวแคระขาว

ดาวแคระแดง

ดาวแคระเล็ก

ดาวแคระ

แถบลำดับหลัก

ดาวยักษ์เล็ก

ดาวยักษ์

ดาวยักษ์สว่าง

ดาวยักษ์ใหญ่

ดาวยักษ์ใหญ่ยิ่ง

โชติมาตร

สัมบูรณ์

(M_V)

การจัดระดับของเซคคิ

ระหว่างช่วงคริสต์ทศวรรษ 1860 ถึง 1870 นักวิชาการด้านสเปกโตรสโกปีของดาวฤกษ์ยุคแรก ๆ ชื่อ คุณพ่อแองเจโล เซคคิ ได้คิดค้นระบบจัดประเภทของดาวเคราะห์แบบเซคคิขึ้นเพื่อช่วยแบ่งประเภทสเปกตรัมที่ได้จากการสังเกต ปี ค.ศ. 1866 เขาได้พัฒนาระบบจัดแบ่งสเปกตรัมออกเป็น 3 ระดับ:^[1][2][3] ดังนี้

• Class I: สำหรับดาวฤกษ์สีขาวและสีน้ำเงินซึ่งมีแถบไฮโดรเจนค่อนข้างเข้ม เช่นดาวเวกา และดาวตานกอินทรี การจัดระดับนี้กินความรวมการจัดระดับสมัยใหม่ทั้งแบบคลาส A และคลาส F ในช่วงต้น

  Class I, Orion subtype: เป็นประเภทย่อยของคลาส I ซึ่งมีแถบค่อนข้างแคบแทนที่จะเป็นแถบกว้าง เช่นดาวไรเจล และ ดาวเบลลาทริกซ์ สำหรับการจัดระดับสมัยใหม่ ประเภทนี้จะสอดคล้องกับดาวฤกษ์คลาส B

• Class II: สำหรับดาวฤกษ์สีเหลืองที่มีความเข้มข้นของไฮโดรเจนน้อยกว่า แต่มีแถบความเป็นโลหะเด่นชัด เช่นดวงอาทิตย์, ดาวอาร์คตุรุส และดาวคาเพลลา เทียบกับการจัดระดับสมัยใหม่จะได้ประมาณคลาส G รวมไปถึงคลาส K และคลาส F ในช่วงปลาย ๆ
• Class III: สำหรับดาวฤกษ์สีส้มจนถึงสีแดงที่มีแถบสเปกตรัมค่อนข้างซับซ้อน เช่นดาวบีเทลจุส และดาวปาริชาต เทียบกับการจัดระดับสมัยใหม่ได้เท่ากับคลาส M

เซคคิได้ค้นพบดาวคาร์บอนในปี ค.ศ. 1868 เขาจัดดาวประเภทนี้แยกไว้เป็นประเภทต่างหาก^[4] คือ

• Class IV: สำหรับดาวฤกษ์สีแดงที่มีแถบคาร์บอนอย่างโดดเด่น

เมื่อถึงปี ค.ศ. 1877 เขาได้เพิ่มการจัดระดับอีกหนึ่งระดับ^[5] คือ

• Class V: สำหรับดาวฤกษ์ที่มีแถบการแพร่ (emission-line) เช่น ดาว แกมมา แคสซิโอเปียและเบตา พิณ

ช่วงปลายคริสต์ทศวรรษ 1890 การจัดระดับแบบนี้เสื่อมความนิยมลงไป การจัดระดับของฮาร์วาร์ดเริ่มเข้ามาแทนที่ ซึ่งปรากฏในหัวข้อถัดไป ^[6][7]

การจัดระดับของฮาร์วาร์ด

การจัดระดับดาวฤกษ์ของฮาร์วาร์ดเป็นรูปแบบการจัดหนึ่งมิติ แต่ละระดับจะบ่งชี้ถึงอุณหภูมิบรรยากาศของดาวฤกษ์โดยเรียงลำดับจากดาวที่ร้อนที่สุดไปยังดาวที่เย็นที่สุด ดังแสดงในตารางต่อไปนี้ (โดยเปรียบเทียบมวล รัศมี และความส่องสว่างของดาวฤกษ์เทียบกับดวงอาทิตย์)

ระดับ	อุณหภูมิ	สีพื้นฐาน	สีที่ปรากฏ[8][9]	มวล (มวลดวงอาทิตย์)	รัศมี (รัศมีดวงอาทิตย์)	ความส่องสว่าง	แถบไฮโดรเจน	% ของดาวฤกษ์แถบหลักทั้งหมด[10]
O	30,000–60,000 K	น้ำเงิน	น้ำเงิน	64 M☉	16 R☉	1,400,000 L☉	อ่อน	~0.00003%
B	10,000–30,000 K	น้ำเงิน ถึงน้ำเงินขาว	น้ำเงินขาว	18 M☉	7 R☉	20,000 L☉	ปานกลาง	0.13%
A	7,500–10,000 K	ขาว	ขาว	3.1 M☉	2.1 R☉	40 L☉	เข้ม	0.6%
F	6,000–7,500 K	ขาวออกเหลือง	ขาว	1.7 M☉	1.4 R☉	6 L☉	ปานกลาง	3%
G	5,000–6,000 K	เหลือง	ขาวออกเหลือง	1.1 M☉	1.1 R☉	1.2 L☉	อ่อน	7.6%
K	3,500–5,000 K	ส้ม	เหลืองส้ม	0.8 M☉	0.9 R☉	0.4 L☉	อ่อนมาก	12.1%
M	2,000–3,500 K	แดง	ส้มแดง	0.4 M☉	0.5 R☉	0.04 L☉	อ่อนมาก	76.45%

การจัดระดับของเยอร์เกส

ชนิดของสเปกตรัม

ดูเพิ่ม

• วิวัฒนาการของดาวฤกษ์
• ความเป็นโลหะ
• แผนภูมิ H-R