พระอวโลกิเตศวรโพธิสัตว์

พระอวโลกิเตศวร (สันสกฤต: अवलोकितेश्वर, ไอพีเอ: Avalokiteśvara /ˌʌvəloʊkɪˈteɪʃvərə/^[1]) หรือ พระปัทมปาณี (Padmapani) หรือ 南海古佛 (nán hăi gŭ fó) แปลว่า บรรพพุทธาทะเลใต้ เป็นพระโพธิสัตว์ในรูปความกรุณาของบรรดาพระพุทธเจ้าทั้งปวง ปรากฏการสร้างรูปเคารพของพระองค์แตกต่างหลากหลายไปตามความเชื่อ ปรากฏทั้งในรูปสตรีเพศและบุรุษเพศ^[2] ในทิเบต นับถือในพระนามเจนเรอซิก (Chenrezig) ในศาสนาพุทธแบบจีน แนวคิดของพระอวโลกิเตศวรได้พัฒนาเป็นเทวี กวนอิม จีนกลางเรียกว่า 观音 guān yīn กวนอิน แปลว่า พินิจสดับเสียงแห่งความทุกข์ร้อนเพื่อจะโปรดช่วยเหลือ

พระอวโลกิเตศวร
พระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร ไชยา พบที่อำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี, ศิลปะศรีวิชัย คริสต์ศตวรรษที่ 9 ปัจจุบันจัดแสดงในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
สันสกฤต	अवलोकितेश्वर ไอเอเอสที: Avalokiteśvara अवलोकितेश्वर ไอเอเอสที: Avalokiteśvara (Avalokiteshvara)
พม่า	ကွမ်ယင် ไอพีเอ: [kwàɴ jɪ̀ɴ]
จีน	观世音, 觀世音 พินอิน: Guānshìyīn 观音, 觀音 พินอิน: Guānyīn 观自在, 觀自在 พินอิน: Guānzìzài
ญี่ปุ่น	かんじざい โรมาจิ: Kanjizai かんのん โรมาจิ: Kannon かんぜおん โรมาจิ: Kanzeon
เขมร	អវលោកេស្វរៈ จีดี: Avalokesvarak អវលោកិតេស្វរៈ จีดี: Avalokitesvarak លោកេស្វរៈ จีดี: Lokesvarak
เกาหลี	관음 อาร์อาร์: Gwaneum 관자재 อาร์อาร์: Gwanjajae 관세음 อาร์อาร์: Gwanseeum
ทิเบต	སྤྱན་རས་གཟིགས ทีเอชแอล: Chenrézik
เวียดนาม	Quan Âm Quán Thế Âm Quán Tự Tại
ข้อมูล
นับถือใน	มหายาน, วัชรยาน, เถรวาท, ลัทธิขงจื๊อ ลัทธิเต๋า, ศาสนาพื้นบ้านจีน
พระลักษณะ	กรุณา
สถานีย่อยพระพุทธศาสนา

ศัพทมูล

คำว่า อวโลกิเตศวร เป็นการรวมคำว่า อว- แปลว่า "ล่าง", โลกิต- รูปอดีตของคำกิริยา โลก ซึ่งแปลว่า "ดู" และ อีศวร แปลว่า "เจ้า" "ผู้ยิ่งใหญ่" เมื่อนำมาสมาสกัน เสียง อะ+อีศวร กลายเป็น เอศวร เมื่อรวมกันจึงมีความหมายว่า "พระเจ้าผู้มองลงมา (ยังโลก)" คำว่า โลก ("โลก") อาจไม่ปรากฏในชื่อ แต่สามารถรับรู้ได้อย่างชัดเจน^[3] เช่นในพระนามในภาษาเขมรว่า โลเกสวรัก (Lokesvarak)

นอกจากนี้ในภาษาสันสกฤตยังปรากฏพระนาม ปัทมปาณี (Padmapāṇi; "ผู้ซึ่งถือดอกบัว") หรือ โลเกศวร (Lokeśvara; "เจ้าโลก") ในทิเบตใช้คำว่า เจเร่ซิก (ทิเบต: སྤྱན་རས་གཟིགས་; Chenrézig) และเชื่อว่าอวตารมาเกิดเป็นทะไลลามะ^[4] การ์มาปา^[5][6]