คำถามยอดนิยม
ไทมไลน์
แชท
มุมมอง
ภาษาไทใหญ่
ไทใหญ่shan จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
Remove ads
ภาษาไทใหญ่ หรือ ภาษาฉาน (ไทใหญ่: [หลิกไต๊], ความไท [กว๊ามไต๊], /kwáːm.táj/; อังกฤษ: Shan language) เป็นภาษาตระกูลขร้า-ไท ใช้พูดในภาคเหนือของประเทศพม่า ประเทศไทย และทางตอนใต้ของประเทศจีน มีเสียงวรรณยุกต์ 5 เสียง ไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับจำนวนผู้พูดที่แน่นอน เนื่องจากสงครามระหว่างพม่ากับไทใหญ่ ทำให้การเข้าไปศึกษาเกี่ยวกับชาวไทใหญ่ทำได้ยาก คาดว่ามีผู้พูดราว 4-30 ล้านคน มีอักษรเป็นของตนเอง 2 ชนิดคือ อักษรไทใหญ่ ใช้ในพม่า และอักษรไทใต้คง ใช้ในจีน
 | บทความนี้ยังต้องการเพิ่มแหล่งอ้างอิงเพื่อพิสูจน์ความถูกต้อง |
แม้ว่าจะมีคำกล่าวว่า "อย่ากิ๋นอย่างม่าน อย่าตานอย่างไต" ซึ่งเปรียบเทียบวิถีชีวิตของชาวพม่าที่ให้ความสำคัญกับการกินอยู่ ซึ่งแตกต่างจากชาวไทใหญ่ที่ให้ความสำคัญแก่การทำบุญ ถึงกระนั้นไทใหญ่ก็รับวัฒนธรรม ศาสนา ตลอดจนถึงคำในภาษาพม่าเข้ามามาก จนคำไทใหญ่หลายถิ่นเป็นกวามไตลอแล คือไทใหญ่พูดคำพม่าปนไปหมด เช่นที่เมืองสีป้อและเมืองยางเป็นต้น[1]
Remove ads
สำเนียงท้องถิ่น
ภาษาไทใหญ่มีสำเนียงแตกต่างกันไปตามท้องถิ่น เช่น ฉานเหนือ ฉานใต้ เชียงตุง และพรมแดนติดกับจีนเรียกว่า ไทเหนือ โดยภาษาเมืองหนอง ถือเป็นภาษาไทหลวง สำเนียงของฉานเหนือ และฉานใต้จะแตกต่างโดยชัดเจน ส่วนที่เชียงตุงชนส่วนใหญ่มีเชื้อสายไทเขิน โดยมีส่วนต่างกับภาษาไทใหญ่อื่น ๆ มาก และมีศัพท์เฉพาะค่อนข้างมาก และเสียง ร ไม่เป็น ฮ ไปทั้งหมด โดยเชียงตุงกับเมืองไทยจะมีสุภาษิตคล้ายคลึงกันมากเลยทีเดียว
ระบบเสียง
สรุป
มุมมอง
พยัญชนะ
เสียงสัทอักษรพยัญชนะในภาษาไทใหญ่ (เสียงแปร) มีอยู่ด้วยกัน 19 เสียง ไม่เหมือนภาษาไทยและลาวเพราะไม่มีเสียงกักโฆษะ [d] และ [b]**
- เสียง /f/ (ၾ) บางครั้งอาจจะออกเสียงเป็น /pʰ/
- เสียง /r/ ส่วนใหญ่มักออกเสียงเป็น /ɹ/ (เหมือนอักษร R ในภาษาอังกฤษ)
- ปัจจุบัน ได้มีการเพิ่มรูปและเสียงของพยัญชนะเข้ามาแล้ว คือ /b/ = ၿ , /d/ = ၻ แต่มักจะใช้ในคำที่มาจากภาษาต่างประเทศ
พยัญชนะควบกล้ำ
ในภาษาไทใหญ่มีการควบกล้ำอยู่ 3 เสียง /j/ /r/ /w/ โดยจะมีการเปลี่ยนแปลงรูปของพยัญชนะที่นำมาควบด้วย เป็น ျ , ြ , ႂ ตามลำดับ อนึ่ง คำที่ควบด้วยเสียง /r/ บางครั้งจะไม่ออกเสียงควบกันสนิท โดยจะออกเสียงในลักษณะสระอะกึ่งเสียง สำหรับเสียง /k/ , /kʰ/ และ /s/ เมื่อมีการควบของเสียงร่วมกับเสียง /j/ เสียงที่เกิดขึ้นมักจะใกล้เคียงกับเสียง /c/ , /cʰ/ และ /ʃ/ ตามลำดับ
ตัวอย่างคำ
- ၵျွင်း [kʲɔ̰́ŋ] วัด [กย๊อง หรือ จอง]
- ၽြႃး [pʰɹáː] พระ [พร้า หรือ พรา]
- ၵႂၢမ်း [kʷáːm] คำพูด, ความ, ภาษา [กว๊าม]
เสียงสระ
ภาษาไทใหญ่มีสระเดี่ยวอยู่ 10 เสียง และสระผสมอีก 13 เสียง
สระเดี่ยว
สระผสม
[iu] (อิว), [eu] (เอว), [ɛu] (แอว); [ui] (อุย), [oi] (โอย), [ɯi] (อึย), [ɔi] (ออย), [əi] (เอย); [ai] (อัย/ไอ), [aɯ] (ใอ (อะ~อึ/อะ~อือ)), [au] (เอา); [aːi] (อาย), [aːu] (อาว)
เสียงวรรณยุกต์
เปรียบเสียงกับภาษาไทย
โดยมากแล้วทั้งสองภาษามักมีเสียงวรรณยุกต์ที่คล้ายกันยกเว้นบางที่ ที่คล้ายได้แก่ เสียงเอกในคำเป็นของทั้งสองมักตรงกัน เช่น ป่า, อย่า, อยู่, ผ่า เป็นต้น เสียงจัตวาในคำเป็นที่ขึ้นต้นด้วยอักษรสูงมักตรงกัน เช่น ขา, หมา, หนา, ผา, หลัง เป็นต้น เสียงที่ไม่เหมือนได้แก่ เสียงสามัญไทยในคำที่ขึ้นต้นด้วยอักษรกลางมักตรงกับเสียงจัตวาไทใหญ่ เช่น กา เป็น ก๋า, ปลา เป็น ป๋า, ตา เป็น ต๋า, และ อา เป็น อ๋า เป็นต้น เสียงสามัญไทยในคำที่ขึ้นต้นด้วยอักษรต่ำมักตรงกับเสียงตรีไทใหญ่ เช่น นา เป็น น้า, ทา เป็น ต๊า, ลา เป็น ล้า เป็นต้น เสียงโทไทยมักตรงกับเสียงสามัญไทใหญ่ เช่น เจ้า เป็น เจา, ข้า เป็น คา, หน้า เป็น นา, และ ผ้า เป็น พา เป็นต้น เสียงตรีไทยมักตรงกับเสียงโทสั้นไทใหญ่ เช่น น้ำ เป็น น่ำ, ช้าง เป็น จ้าง, ม้า เป็น ม่า, น้า เป็น น่า เป็นต้น
นอกจากการแตกต่างระหว่างเสียงวรรณยุกต์แล้ว ทั้งสองมีความแตกต่างเล็กน้อยทางเสียงพยัญชนะขึ้นต้นด้วย คำในภาษาไทยที่ขึ้นต้นด้วยอักษรต่ำเสียงกักธนิตมักตรงกับเสียงกักสิถิลในไทใหญ่ เช่น พยัญชนะ พ, ท, และ ค ในไทยมักตรงกับเสียง ป, ต, และ ก ในไทใหญ่ แต่คำในภาษาไทยที่ขึ้นต้นด้วยอักษรต่ำเสียงกักธนิตที่ตรงกับเสียงโฆษะบาลีมักตรงกับเสียงกักธนิตในไทใหญ่ เช่น พยัญชนะ ภ, ธ, และ ฆ ในไทยมักตรงกับเสียง พ, ท, และ ค นอกจากนี้ คำในภาษาไทยที่ขึ้นต้นด้วยอักษรต่ำเสียงกักธยิตที่ตามด้วย ร มักตรงกับเสียงกักธนิตในไทใหญ่ เช่น พยัญชนะ ปร, ทร, และ คร ในไทยมักตรงกับเสียง พ, ท, และ ค ในไทใหญ่
นอกจากนี้แล้ว มีเสียงพยัญชนะบางเสียงในไทใหญ่ที่ไม่ตรงกับไทย พยัญชนะ ด กับ บ ของไทยมักตรงกับเสียง หล กับ หม ในไทใหญ่ เช่น ดิน เป็น หลิน, ดี เป็น หลี, เดือน เป็น เหลิน, บ่า เป็น หม่า, บ้า เป็น มา (หม้า), และ บ่าว เป็น หม่าว เป็นต้น พยัญชนะ ร ของไทยมักตรงกับเสียง ฮ ไทใหญ่ เช่น เรา เป็น เฮ้า, ร่าง เป็น ฮาง, และ รัก เป็น ฮั่ก เป็นต้น
อักษรต่ำไทย
อักษรกลางไทย
อักษรสูงไทย
Remove ads
ไวยากรณ์
สรุป
มุมมอง
ภาษาไทใหญ่ เป็นภาษาที่ไม่มีการผันคำไปตามกาล เพศ การก ฯลฯ เช่นเดียวกับภาษาไทย รูปแบบประโยคเป็นแบบ ประธาน-กริยา-กรรม คำคุณศัพท์จะมีการวางไว้หลังคำนาม
สรรพนาม
การทักทาย (ล่องโต้งตั้ก)
สรุป
มุมมอง
Remove ads
การนับเลข (ล่อง-นั่บ-อ่าน)
ตัวเลขของภาษาไทใหญ่ใช้ชุดต่างจากอักษรพม่าตามปกติ มีดังนี้
| เลขไทย | ๑ | ๒ | ๓ | ๔ | ๕ | ๖ | ๗ | ๘ | ๙ | ๑๐ |
| เลขไทใหญ่ | ႑ | ႒ | ႓ | ႔ | ႕ | ႖ | ႗ | ႘ | ႙ | ႑႐ |
| คำอ่านไทใหญ่ | ၼိုင်ႈ | သွင် | သၢမ် | သီႇ | ႁႃႈ | ႁူၵ်း | ၸဵတ်း | ပႅတ်ႇ | ၵဝ်ႈ | သိပ်း |
| นึ่ง | สอง | สาม | สี่ | ฮ่า | ฮก | เจ๊ด | แปด | เก้า | ซิบ | |
| คำอ่านไทย | หนึ่ง | สอง | สาม | สี่ | ห้า | หก | เจ็ด | แปด | เก้า | สิบ |
| สัทอักษร | /nɯ̄ŋ/ | /sʰɔ̌ŋ/ | /sʰǎːm/ | /sʰì/ | /hā/ | /hók/ | /tɕét/ | /pɛ̀t/ | /kāw/ | /sʰíp/ |
| เลขไทย | -๑ | ๑๑ | ๒๐ | ๑๐๐ | ๑,๐๐๐ | ๑๐,๐๐๐ | ๑๐๐,๐๐๐ | ๑,๐๐๐,๐๐๐ | ||
| เลขไทใหญ่ | -႑ | ႑႑ | ႒႐ | ႑႐႐ | ႑,႐႐႐ | ႑႐,႐႐႐ | ႑႐႐,႐႐႐ | ႑,႐႐႐,႐႐႐ | ||
| คำอ่านไทใหญ่ | ဢဵတ်း | သိပ်းဢဵတ်း | သၢဝ်း | ပၢၵ်ႇ | ႁဵင် | မိုၼ်ႇ | သႅၼ် | လၢၼ်ႉ | ||
| -เอ๊ด | ซิบเอ๊ด | ซ้าว | ปาก | เห็ง | หมื่น | แสน | ล้าน | |||
| คำอ่านไทย | -เอ็ด | สิบเอ็ด | ยี่สิบ | ร้อย | พัน | หมื่น | แสน | ล้าน | ||
| สัทอักษร | /ʔét/ | /sʰíp.ʔét/ | /sʰáːw/ | /pàːk/ | /hěŋ/ | /mɯ̀n/ | /sɛ̌n/ | /la̰ːn/ | ||
Remove ads
เวลา (ยาม)
การบอกเวลา
การบอกเวลาในภาษาไทใหญ่ก็คล้าย ๆ กับในภาษาไทย เช่น " မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ 3 မူင်းယဝ်ႉ" (เม่อเหล็วไน่ สาม โม้งเย่า) - ตอนนี้ 3 โมงแล้ว
- ตารางการบอกช่วงเวลา
Remove ads
ปี เดือน วัน (ปี๋ เหลิน วัน)
ပီႊလိူၼ်ဝၼ်း
႑႒ လိူၼ်
လိူၼ်ၸဵင် လိူၼ်ၵမ် လိူၼ်သၢမ် လိူၼ်သီ လိူၼ်ႁႃႈ လိူၼ်ႁူၵ်း လိူၼ်ၸဵတ်း လိူၼ်ပႅတ်ႇ လိူၼ်ၵဝ်ႈ လိူၼ်သိပ်း လိူၼ်သိပ်းဢဵတ်း လိူၼ်သိပ်းသွင်
႗ လုၵ်ႈဝၼ်း
ဝၼ်းၸၼ် ဝၼ်းဢင်းၵၢၼ်း ဝၼ်းပုတ်ႉ ဝၼ်းၽတ်း ဝၼ်းသုၵ်း ဝၼ်းသဝ်ႈ ဝၼ်ႈဢႃႊတိတ်ႉ
อ้างอิง
แหล่งข้อมูลอื่น
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads