อาณาจักรมัชปาหิต

อาณาจักรมัชปาหิต (ชวา: ꦩꦗꦥꦲꦶꦠ꧀, อักษรโรมัน: Måjåpahit; เสียงอ่านภาษาชวา: [mɔd͡ʒɔpaɪt] (สำเนียงตะวันออกและกลาง) หรือ [mad͡ʒapaɪt] (สำเนียงตะวันตก)) มีอีกชื่อว่า วิลวาติกา^{[note 5]} (ชวา: ꦮꦶꦭ꧀ꦮꦠꦶꦏ꧀ꦠ; เสียงอ่านภาษาชวา: [wɪlwatɪkta]) เป็นจักรวรรดิแบบเมืองท่าชวาที่นับถือฮินดู-พุทธในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่มีจุดศูนย์กลางที่เกาะชวา (ปัจจุบันอยู่ในประเทศอินโดนีเซีย)^[5] ในช่วงสูงสุดหลังการขยายทางการทัพ ดินแดนของจักรวรรดิและรัฐบริวารครอบคลุมเกือบทั่วนูซันตาราตรงบริเวณทั้งเอเชียและโอเชียเนีย^[6][7][8] หลังสงครามกลางเมืองที่ทำให้อำนาจควบคุมรัฐบริหารลดลง จักรวรรดิจึงเสื่อมถอยอย่างช้า ๆ ก่อนล่มสลายใน ค.ศ. 1527 จากการรุกรานโดยรัฐสุลต่านเดมัก การล่มสลายของมัชปาหิตนำไปสู่การเจริญรุ่งเรืองของอาณาจักรอิสลามในเกาะชวา

อาณาจักรมัชปาหิต ꦩꦗꦥꦲꦶꦠ꧀ (ชวา)
1292–1527
ธงชาติ สุริยะมัชปาหิต[note 2]
ขอบเขตอิทธิพลมัชปาหิตตามนาการาเกรตากามา[1]
การขยายอาณาเขตของจักรวรรดิมัชปาหิตผ่านการพิชิตและการทัพต่าง ๆ จนกระทั่งถึงความเสื่อมถอยในที่สุดเมื่อคริสต์ศตวรรษที่ 16
เมืองหลวง	โตรวูลาน (ปัจจุบันคือโมโจเกอร์โต)
ภาษาทั่วไป	ชวาเก่า สันสกฤต
ศาสนา	ฮินดู (ลัทธิไศวะ) (ทางการ) พุทธ พรตนิยม (karesyan) อิสลาม[note 3] วิญญาณนิยม
การปกครอง	รัฐมณฑลที่ปกครองโดยมหาราชา
มหาราชา
• 1293–1309	กฤตราช (องค์แรก)
• 1309–1328	จายาเนอการา
• 1328–ทศวรรษ 1350	ตริภูวโนตตุงคเทวี
• ทศวรรษ 1350–1389/1399[2]	ราชสนาการา
• 1389/1399–1429	วิกรมวรรธนะ
• ป. 1486–1527[note 4]	กิรินทรวรธนะ (สุดท้าย)
ประวัติศาสตร์
• สถาปนามัชปาหิตหลังการรุกรานของมองโกล	1292
• พิธีราชาภิเษกของ กฤตราช[3]	10 พฤศจิกายน 1293
• ซุมปะฮ์ปาลาปา	1334/1336
• ยุทธการที่บูบัต	1357
• สงครามกลางเมืองมัชปาหิต (Paregreg)	1404–1406
• ความขัดแย้งเดมัก–มัชปาหิต	1527
สกุลเงิน	เกอเปิง[4] เหรียญทองและเงินพื้นเมือง
ก่อนหน้า ถัดไป สิงหะส่าหรี รัฐสุลต่านเดมัก อาณาจักรบลัมบางัน รัฐสุลต่านมะละกา อาณาจักรปาการูยุง จักรวรรดิบรูไน
ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของ	อินโดนีเซีย สิงคโปร์ มาเลเซีย บรูไน ไทย ติมอร์-เลสเต ฟิลิปปินส์

ผู้สถาปนาอาณาจักรมัชปาหิต ก็คือ เกอร์ตาราชสา (Kertarajasa) หรือ ระเด่นวิชัย ลูกเขยของกษัตริย์แห่งอาณาจักรสิงหะส่าหรี ซึ่งอยู่บนเกาะชวาเช่นกัน หลังจากสิงหะส่าหรีแผ่อำนาจกว้างไกลจนกลุ่มศรีวิชัยต้องถอยออกไปจากเกาะชวา ใน ค.ศ. 1290 อำนาจอันยิ่งใหญ่ของสิงหส่าหรีก็เป็นที่สนใจแก่กุบไลข่านในจีน^[9] ซึ่งได้ส่งทูตมาขอเครื่องราชบรรณาการ ในเวลานั้นการ์ตะนคร ผู้ปกครองอาณาจักรสิงหส่าหรีทรงปฏิเสธที่จะส่งมอบเครื่องราชบรรณาการ กุบไลข่านจึงส่งกองเรือถึง 1,000 ลำมาประชิดชายฝั่งชวา ในปี ค.ศ. 1293^[10]

รากศัพท์

หมายเหตุ

1. สุริยะมัชปาหิตเป็นเครื่องหมายที่มักพบในซากโบราณสถานของมัชปาหิต ซึ่งทำหน้าที่เป็นสัญลักษณ์ของจักรวรรดิ
2. สุริยะมัชปาหิตเป็นเครื่องหมายที่มักพบในซากโบราณสถานของมัชปาหิต ซึ่งทำหน้าที่เป็นสัญลักษณ์ของจักรวรรดิ
3. เฉพาะยุคหลัง
4. แม้ได้รับการรับรองเป็นมหาราชาอย่างเป็นทางการกิรินทราวรธนะ ไม่มีบทบาทหลักในรัฐบาล พระราชอำนาจส่วนใหญ่บริหารโดยปาติฮ์อูดาราที่ส่วนใกญ่ปกครองเหนือส่วนที่เหลืออยู่ของมัชปาหิตในดาหาก่อนจักรวรรดิล่มสลาย
5. วรรณกรรมราชสำนักชวาบางส่วนใช้ชื่อที่มาจากภาษาสันสกฤต ซึ่งมีความหมายเดียวกัน ("มะระขี้นก") กับ "Majapahit" ในภาาาชวาเก่า ดังที่ปรากฏใน Deśavarṇana (canto 1 stanza 2) และ Kidung Harsawijaya (canto 4 stanza 66)