มุนี มหาสันทนะ เวชยันตรังสฤษฏ์

พลอากาศโท มุนี มหาสันทนะ เวชยันตรังสฤษฏ์ หรือ พระเวชยันตรังสฤษฏ์ (นามเดิม: มุนี มหาสันทนะ; 29 มีนาคม พ.ศ. 2436 - 10 กันยายน พ.ศ. 2527) ราชบัณฑิตกิตติมศักดิ์^[1] ผู้บัญชาการทหารอากาศคนแรกของกองทัพอากาศไทย อดีตรองนายกรัฐมนตรี อดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการสำนักนายกรัฐมนตรี, รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพาณิชย์, กระทรวงศึกษาธิการ, กระทรวงอุตสาหกรรม และอดีตอธิการบดีจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

พลอากาศโท มุนี มหาสันทนะ เวชยันตรังสฤษฏ์ ป.จ., ม.ป.ช., ม.ว.ม., พ.ร.ธ., ภ.ป.ร.๒
รองนายกรัฐมนตรี
ดำรงตำแหน่ง 25 ธันวาคม พ.ศ. 2496 – 2 สิงหาคม พ.ศ. 2498 (1 ปี 7 เดือน 8 วัน) ดำรงตำแหน่งร่วมกับ พลเอก ผิน ชุณหะวัณ พันเอก นายวรการบัญชา
นายกรัฐมนตรี	แปลก พิบูลสงคราม
ก่อนหน้า	พลตรี สวัสดิ์ สวัสดิ์รณชัย สวัสดิเกียรติ
ถัดไป	จอมพลอากาศ ฟื้น รณนภากาศ ฤทธาคนี จอมพลเรือ ประยูร ยุทธศาสตร์โกศล
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตราธิการ
ดำรงตำแหน่ง 16 ธันวาคม พ.ศ. 2481 – 20 สิงหาคม พ.ศ. 2484 (2 ปี 8 เดือน 4 วัน)
นายกรัฐมนตรี	แปลก พิบูลสงคราม
ก่อนหน้า	พระยาฤทธิอัคเนย์
ถัดไป	หลวงเดชสหกรณ์
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงอุตสาหกรรม
ดำรงตำแหน่ง 5 พฤษภาคม พ.ศ. 2485 – 1 สิงหาคม พ.ศ. 2487 (2 ปี 2 เดือน 27 วัน)
นายกรัฐมนตรี	แปลก พิบูลสงคราม
ก่อนหน้า	สถาปนาตำแหน่ง
ถัดไป	พลเรือตรี ผัน นาวาวิจิต
ดำรงตำแหน่ง 12 มิถุนายน พ.ศ. 2495 – 12 ธันวาคม พ.ศ. 2496 (1 ปี 6 เดือน)
นายกรัฐมนตรี	แปลก พิบูลสงคราม
ก่อนหน้า	สุกิจ นิมมานเหมินท์
ถัดไป	พลโท บัญญัติ เทพหัสดิน ณ อยุธยา
ดำรงตำแหน่ง 22 สิงหาคม พ.ศ. 2507 – 7 มีนาคม พ.ศ. 2512 (4 ปี 6 เดือน 13 วัน)
นายกรัฐมนตรี	พลเอก ถนอม กิตติขจร
ก่อนหน้า	บุณย์ เจริญไชย
ถัดไป	พลโท พงษ์ ปุณณกันต์
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพานิชย์
ดำรงตำแหน่ง 31 มกราคม – 24 มีนาคม พ.ศ. 2489 (1 เดือน 24 วัน)
นายกรัฐมนตรี	ควง อภัยวงศ์
ก่อนหน้า	หม่อมหลวงอุดม สนิทวงศ์
ถัดไป	หม่อมหลวงกรี เดชาติวงศ์
ดำรงตำแหน่ง 21 กุมภาพันธ์ – 8 เมษายน พ.ศ. 2491 (1 เดือน 18 วัน)
นายกรัฐมนตรี	ควง อภัยวงศ์
ก่อนหน้า	หม่อมหลวงเดช สนิทวงศ์
ถัดไป	พระยามไหสวรรย์
ดำรงตำแหน่ง 29 พฤศจิกายน – 6 ธันวาคม พ.ศ. 2494 (7 วัน)
นายกรัฐมนตรี	แปลก พิบูลสงคราม
ก่อนหน้า	พลตรี เภา เพียรเลิศ บริภัณฑ์ยุทธกิจ
ถัดไป	พลตรี หลวงวิจิตรวาทการ
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงคมนาคม
ดำรงตำแหน่ง 10 พฤศจิกายน พ.ศ. 2490 – 21 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2491 (3 เดือน 11 วัน)
นายกรัฐมนตรี	ควง อภัยวงศ์
ก่อนหน้า	พระยาประกิตกลศาสตร์
ถัดไป	หม่อมหลวงอุดม สนิทวงศ์
ดำรงตำแหน่ง 2 สิงหาคม พ.ศ. 2498 – 21 มีนาคม พ.ศ. 2500 (1 ปี 7 เดือน 19 วัน)
นายกรัฐมนตรี	แปลก พิบูลสงคราม
ก่อนหน้า	พลอากาศเอก ฟื้น รณนภากาศ ฤทธาคนี
ถัดไป	พลโท บัญญัติ เทพหัสดิน ณ อยุธยา
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ
ดำรงตำแหน่ง 31 มีนาคม – 16 กันยายน พ.ศ. 2500 (5 เดือน 16 วัน)
นายกรัฐมนตรี	แปลก พิบูลสงคราม
ก่อนหน้า	พลเอก มังกร พรหมโยธี
ถัดไป	หม่อมหลวงปิ่น มาลากุล
ผู้บัญชาการทหารอากาศ
ดำรงตำแหน่ง 27 เมษายน พ.ศ. 2480 – 18 มีนาคม พ.ศ. 2484 (3 ปี 10 เดือน 19 วัน)
ก่อนหน้า	สถาปนาตำแหน่ง
ถัดไป	พลอากาศโท หลวงอธึกเทวเดช
อธิการบดีจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ดำรงตำแหน่ง 17 สิงหาคม พ.ศ. 2493 – 6 กันยายน พ.ศ. 2504 (11 ปี 20 วัน)
ก่อนหน้า	ศ.หม่อมเจ้ารัชฎาภิเศก โสณกุล
ถัดไป	จอมพล ประภาส จารุเสถียร
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	29 มีนาคม พ.ศ. 2436 อำเภอบางพลัด จังหวัดธนบุรี ประเทศสยาม
เสียชีวิต	10 กันยายน พ.ศ. 2527 (90 ปี) โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ กรุงเทพมหานคร ประเทศไทย
พรรคการเมือง	พรรคเสรีมนังคศิลา
คู่สมรส	ท่านผู้หญิง ดาระกา เวชยันตรังสฤษฏ์
ยศที่ได้รับการแต่งตั้ง
รับใช้	ไทย
สังกัด	กองทัพอากาศไทย
ยศ	พลอากาศโท

ประวัติ

พลอากาศโท มุนี มหาสันทนะ เวชยันตรังสฤษฏ์ มีนามเดิมว่า มุนี มหาสันทนะ ศึกษาที่โรงเรียนราชวิทยาลัย สมัยสายสวลี จบการศึกษาจากโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย เมื่อ พ.ศ. 2454 จากนั้นไปศึกษาต่อด้านวิศวกรรมที่มหาวิทยาลัยวิคตอเรีย ประเทศอังกฤษ^[2] หลังจากจบการศึกษาแล้วเริ่มรับราชการกองทัพบกไทย พร้อมกับรับพระราชทานยศร้อยตรีเมื่อวันที่ 17 เมษายน พ.ศ. 2462^[3] สังกัดกรมอากาศยานทหารบก

รับราชการ

วันที่ 28 พฤษภาคม พ.ศ. 2466 ร้อยเอก มุนี มหาสันทนะ ได้รับบรรดาศักดิ์เป็นหลวงเวชยันต์รังสฤต ถือศักดินา 800^[4]

ในปี พ.ศ. 2472 ขณะดำรงตำแหน่ง พันโท หลวงเวชยันต์รังสฤษฏ์ รั้งตำแหน่งผู้บังคับฝูงกองโรงงาน กรมอากาศยาน ท่านเป็นผู้ออกแบบเครื่องบินทิ้งระเบิด ปีก 2 ชั้น 2 ที่นั่งลำแรกของไทย ใช้ชื่อว่า "เครื่องบินทิ้งระเบิดแบบ 2" หรือ "เครื่องบินบริพัตร" ใช้ประจำการในกองทัพตั้งแต่ พ.ศ. 2472 - 2483^[5]

ต่อมากำลังทางอากาศของไทยเติบโตขึ้น และได้รับการยกฐานะเป็น "กองทัพอากาศ" เมื่อวันที่ 9 เมษายน พ.ศ. 2480 ขณะนั้นท่านมียศเป็น นาวาอากาศเอก พระเวชยันต์รังสฤษฏ์ ดำรงตำแหน่งผู้บัญชาการทหารอากาศคนแรกเมื่อวันที่ 27 เมษายน พ.ศ. 2480^[6] ดำรงตำแหน่งนี้จนถึงวันที่ 18 มีนาคม พ.ศ. 2484 ก่อนจะย้ายไปดำรงตำแหน่ง ที่ปรึกษาการป้องกันพระราชอาณาจักร โดยมีนายนาวาอากาศเอก หลวงอธึกเทวเดช ดำรงตำแหน่งแทน^[7] และได้รับยศทางทหารสูงสุดเป็น พลอากาศโท เมื่อวันที่ 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2496^[8]

ยศ

• 20 พฤษภาคม 2462 – โปรดเกล้าฯ ให้กระทรวงกลาโหมส่งสัญญาบัตรยศไปพระราชทาน^[9]

บทบาททางการเมือง

ในเวลาต่อมาเมื่อรัฐบาลจะยกเลิกบรรดาศักดิ์ไทย พระเวชยันตรังสฤษฏ์ในฐานะรัฐมนตรีพร้อมด้วยคณะรัฐมนตรีชุดที่ 9 จึงลาออกจากบรรดาศักดิ์ โดยเลือกใช้ราชทินนามเป็นนามสกุล และนามสกุลเดิมเป็นชื่อรองว่า มุนี มหาสันทนะ เวชยันตรังสฤษฏ์^[10]

ท่านดำรงตำแหน่งในรัฐบาล ตั้งแต่ พ.ศ. 2480 ตำแหน่งรัฐมนตรี ในรัฐบาลพระยาพหลพลพยุหเสนา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตราธิการ (พ.ศ. 2481-2484) ในรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพาณิชย์ (พ.ศ. 2489^[11], 2491, 2494^[12]) กระทรวงคมนาคม (พ.ศ. 2490) ในรัฐบาลควง อภัยวงศ์ สำนักนายกรัฐมนตรี ใน พ.ศ. 2494^[13]

รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ (พ.ศ. 2500) ในรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม^[14] รัฐมนตรีว่าการกระทรวงอุตสาหกรรม (พ.ศ. 2507-2513) ในรัฐบาลจอมพลถนอม กิตติขจร^[15] นอกจากนี้แล้วยังได้รับเลือกตั้งเป็น ส.ส.จังหวัดพระนคร สังกัดพรรคเสรีมนังคศิลา ในการเลือกตั้งเมื่อวันที่ 26 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2500 ด้วย^[16]

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

พลอากาศโท มุนี มหาสันทนะ เวชยันต์รังสฤษฏ์ ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ทั้งไทยและต่างประเทศ ดังนี้

ประเทศไทย

• พ.ศ. 2509 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายหน้า)^[17]
• พ.ศ. 2495 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)^[18]
• พ.ศ. 2486 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)^[19]
• พ.ศ. 2477 – เหรียญพิทักษ์รัฐธรรมนูญ (พ.ร.ธ.)^[20]
• พ.ศ. 2470 – เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา (ร.ด.ม.(ศ))^[21]
• พ.ศ. 2484 – เหรียญช่วยราชการเขตภายใน การรบสงครามอินโดจีน (ช.ร.)^[22]
• พ.ศ. 2486 – เหรียญช่วยราชการเขตภายใน การรบสงครามมหาเอเชียบูรพา (ช.ร.)^[23]
• พ.ศ. 2477 – เหรียญจักรมาลา (ร.จ.ม.)^[24]
• พ.ศ. 2496 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 9 ชั้นที่ 2 (ภ.ป.ร.2)^[25]
• พ.ศ. 2468 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 7 (ร.ร.ศ.7)
• พ.ศ. 2493 – เหรียญพระราชพิธีบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 9 (ร.ร.ศ.9)
• พ.ศ. 2475 – เหรียญเฉลิมพระนคร 150 ปี (ร.ฉ.พ.)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ

•  เดนมาร์ก :
  • พ.ศ. 2471 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์แดนเนอโบร ชั้นที่ 4^[26]
•  เนเธอร์แลนด์ :
  • พ.ศ. 2471 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์ออเรนจ์-นัสเซา ชั้นที่ 3^[27]
•  ลาว :
  • พ.ศ. 2498 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์พระบรมรูป ชั้นที่ 1^[28]